Tiểu Luận Góp thêm một bản dịch tiếng Việt cho bài văn bia tưởng niệm bác sĩ Asaba Sakitaro của Phan Bội Châu

Chu Xuân Giao
Góp thêm một bản dịch tiếng Việt cho bài văn bia tưởng niệm bác sĩ Asaba Sakitaro của Phan Bội Châu
​


Năm 2005 này, đối với Việt Nam, là một năm có nhiều ngày lễ lớn kỉ niệm những sự kiện trọng đại của đất nước, của dân tộc, một trong số đó là việc tròn 100 năm ngày chí sĩ Phan Bội Châu đặt chân đến Nhật, mở màn cho phong trào thanh niên khắp Bắc-Trung-Nam lên đường Đông Du, tìm con đường độc lập cho tổ quốc.

Trước đó, vào dịp quí đông năm 2004, nhằm chuẩn bị cho hoạt động kỉ niệm tại Việt Nam vào năm nay, biết tôi có chút ít kiến thức về Hán Nôm, một nhà nghiên cứu Việt Nam người Nhật đã nhờ tôi dịch bài văn bia mà cụ Phan soạn bằng Hán văn năm 1918 để kỉ niệm bác sĩ Asaba Sakitaro - người có công lao to lớn trong việc giúp đỡ cả về vật chất và tinh thần cho phong trào Đông Du buổi hoạn nạn, khi chính phủ Nhật Bản bắt tay với nhà đương cục Pháp bắt đầu trục xuất thanh niên Việt Nam đang học tập tại các trường lúc đó. Trên cơ sở tư liệu về tấm bia dựng trước mộ phần của bác sĩ Asaba mà hiện còn thấy tại thị trấn Asaba tỉnh Shizuoka được nhà nghiên cứu nói trên cung cấp, gồm cả ảnh chụp văn bia và bản khôi phục nguyên văn do các nhà nghiên cứu Nhật Bản thực hiện [SUP][3][/SUP] , kết hợp với những ghi chép trong bản hồi kí Tự phán (tức bản tự dịch cuốn Phan Bội Châu niên biểu của chính Phan Bội Châu), tôi đã hoàn thành bản dịch trong sự cảm động sâu sắc về nghĩa cả của ngài Asaba, cũng như văn tài, khí phách cách mạng, và tấm lòng tri ân nhân hậu của cụ Phan.