Tài liệu Giáo trình Tin học đại cương 2010 - ĐHBKHN

PHẦN 1. TIN HỌC CĂN BẢN 11
I.1. Thông tin và biểu diễn thông tin (5T lý thuyết) 11
I.1.1. Các khái niệm cơ bản về thông tin và tin học (1T lý thuyết) 11
I.1.1.1. Thông tin và xử lý thông tin 11
a. Thông tin - Dữ liệu – Tri thức 11
b. Qui trình xử lý thông tin 12
I.1.1.2. Máy tính điện tử và phân loại 13
a. Lịch sử phát triển của máy tính điện tử 13
b. Phân loại máy tính điện tử 13
I.1.1.3. Tin học và các ngành công nghệ liên quan 14
a. Tin học 14
b. Công nghệ thông tin (Information Technology - IT) 14
c. Công nghệ thông tin và truyền thông 15
I.1.2. Biểu diễn dữ liệu trong máy tính (4T lý thuyết) 15
I.1.2.1. Biểu diễn số trong các hệ đếm 15
a. Hệ đếm cơ số b 15
b. Hệ đếm thập phân (Decimal system, b=10) 15
c. Hệ đếm nhị phân (Binary system, b=2) 16
d. Hệ đếm bát phân (Octal system, b=8) 17
e. Hệ đếm thập lục phân (Hexa-decimal system, b=16) 17
f. Chuyển đổi một số từ hệ thập phân sang hệ đếm cơ số b 17
I.1.2.2. Biểu diễn dữ liệu trong máy tính và đơn vị thông tin 18
a. Nguyên tắc chung 18
b. Đơn vị thông tin 19
I.1.2.3. Biểu diễn số nguyên 19
a. Số nguyên không dấu 19
b. Số nguyên có dấu 20
c. Tính toán số học với số nguyên 20
Cộng/ trừ số nguyên 20
Nhân/ chia số nguyên 21
I.1.2.4. Biểu diễn số thực 22
a. Nguyễn tắc chung 22
b. Chuẩn IEEE754/85 23
I.1.2.5. Biểu diễn ký tự 23
a. Nguyên tắc chung 23
b. Bộ mã ASCII 23
c. Bộ mã Unicode 26
I.2. HỆ THỐNG MÁY TÍNH (7 tiết) 27
I.2.1. Hệ thống máy tính (3T lý thuyết) 27
a. Mô hình cơ bản của máy tính 27
b. Bộ xử lý trung tâm – CPU 29
c. Bộ nhớ 30
d. Hệ thống vào-ra 31
e. Liên kết hệ thống (buses) 33
I.2.1.2. Phần mềm máy tính 34
a. Dữ liệu và giải thuật 34
b. Chương trình và ngôn ngữ lập trình 39
c. Phân loại phần mềm máy tính 41
I.2.2. Mạng máy tính (2T lý thuyết) 41
I.2.2.1. Lịch sử phát triển của mạng máy tính 41
I.2.2.2. Phân loại mạng máy tính 42
I.2.2.3. Các thành phần cơ bản của một mạng máy tính 42
I.2.2.4. Mạng Internet 44
I.2.3. Giới thiệu hệ điều hành (2T lý thuyết) 45
I.2.3.1. Các khái niệm cơ bản 45
a. Khái niệm hệ điều hành 45
b. Tệp (File) 45
c. Quản lý tệp của hệ điều hành 46
I.2.3.2. Hệ lệnh của hệ điều hành 47
I.2.3.3. Hệ điều hành Windows 48
a. Sự ra đời và phát triển 48
b. Khởi động và thoát khỏi Windows XP 48
c. Một số thuật ngữ và thao tác thường sử dụng 49
d. Cấu hình Windows (Control Panel) 51
e. Windows Explorer 56
I.3. Các hệ thống ứng dụng (4T lý thuyết) 60
I.3.1. Các hệ thống quản lý thông tin 60
I.3.1.1. Các khái niệm về thông tin và Hệ thống quản lý thông tin 60
I.3.1.2. Phân loại 60
a. Phân loại theo cấp bậc quản lý 60
b. Phân loại theo chức năng nghiệp vụ 63
c. Phân loại theo quy mô tích hợp 64
I.3.2. Hệ thông tin bảng tính 66
I.3.3. Hệ quản trị cơ sở dữ liệu 71
I.3.3.1. Cơ sở dữ liệu 71
a. Khái niệm về Cơ Sở Dữ Liệu 71
b. Hệ quản trị cơ sở dữ liệu 76
I.3.4. Các hệ thống thông minh 80
PHẦN II. GIẢI QUYẾT BÀI TOÁN 81
II.1. Thuật toán(4 tiết LT) 81
II.1.1. Định nghĩa thuật toán 81
II.1.2. Biểu diễn thuật toán 82
II.1.2.1. Ngôn ngữ lưu đồ 83
II.1.2.2. Mã giả 87
II.1.3. Thuật toán đệ qui 88
II.1.4. Một số thuật toán thông dụng 89
II.1.4.1. Thuật toán số học 89
II.1.4.2. Thuật toán về dãy 90
II.1.5. Thuật giải heuristic 91
II.1.5.1. Thuật giải – Sự mở rộng khái niệm của thuật toán 91
II.1.5.2. Thuật giải heuristic 91
II.2. Giải quyết bài toán (4 tiết LT, 2 tiết BT) 92
II.2.1. Khái niệm về bài toán 92
II.2.2. Các bước giải quyết bài toán bằng máy tính 93
Bài tập về Thuật toán (2 tiết BT) 94
II.2.3. Các phương pháp giải quyết bài toán bằng máy tính 94
II.2.3.1. Giải quyết bài toán theo hướng xác định trực tiếp lời giải: 94
II.2.3.2. Giải quyết bài toán theo hướng tìm kiếm lời giải 95
II.2.4. Phân loại bài toán 95
II.2.4.1. Độ phức tạp thuật toán 95
II.2.4.2. Phân loại bài toán 97
PHẦN 3. LẬP TRÌNH 99
III.1. Tổng quan về ngôn ngữ C (3 tiết LT) 99
III.1.1. Lịch sử phát triển 99
III.1.2. Các phần tử cơ bản của ngôn ngữ C 100
1.2.1. Tập kí tự 100
1.2.2. Từ khóa 100
1.2.3. Định danh 101
1.2.4. Các kiểu dữ liệu 102
1.2.5. Hằng 103
1.2.6. Biến 104
1.2.7. Hàm 104
1.2.8. Biểu thức 105
1.2.9. Câu lệnh 105
1.2.10. Chú thích 106
III.1.3. Cấu trúc cơ bản của một chương trình C 106
III.1.4. Biên dịch chương trình C 109
III.1.5. Trình biên dịch Turbo C++ 109
III.1.6. Cài đặt và sử dụng Turbo C++ 3.0 109
III.2. Kiểu dữ liệu và biểu thức trong C (4 tiết LT) 110
III.2.1. Các kiểu dữ liệu chuẩn trong C (1 tiết LT) 111
III.2.2. Các biểu thức 113
III.2.3. Các phép toán 114
III.2.3.1. Phép toán số học 114
III.2.3.2. Phép toán quan hệ 115
III.2.3.3. Các phép toán logic 116
III.2.3.4. Phép toán gán 116
III.2.4. Thứ tự ưu tiên các phép toán 118
III.2.5. Một số toán tử đặc trưng trong C 119
III.3. Cấu trúc lập trình trong C (6 tiết LT) 122
III.3.1. Vào/ra 122
III.3.1.1. Các lệnh vào ra dữ liệu với các biến (printf, scanf) 122
III.3.1.2. Các lệnh nhập xuất khác 127
III.3.2. Cấu trúc lệnh khối 128
III.3.3. Cấu trúc if 130
III.3.4. Cấu trúc lựa chọn switch 131
III.3.5. Vòng lặp for 134
III.3.6. Vòng lặp while và do – while 136
III.3.7. Các lệnh thay đổi cấu trúc lập trình 139
III.3.7.1. continue 140
III.3.7.2. break 141
III.4. Mảng và xâu ký tự (5 tiết LT) 142
III.4.1. Mảng 142
III.4.1.1. Khái niệm mảng 142
III.4.1.2. Khai báo và sử dụng mảng 142
III.4.1.3. Các thao tác cơ bản trên mảng 143
a. Nhập dữ liệu cho mảng 143
b. Xuất dữ liệu chứa trong mảng 144
c. Tìm phần tử có giá trị lớn nhất, phần tử có giá trị nhỏ nhất 146
III.4.1.4. Tìm kiếm trên mảng 146
III.4.1.5. Sắp xếp mảng 148
III.4.2. Xâu ký tự (2 tiết LT) 150
III.4.2.1. Khái niệm xâu ký tự 150
III.4.2.2. Khai báo và sử dụng xâu 151
a. Khai báo xâu kí tự 151
b. Truy nhập vào một phần tử của xâu 151
III.4.2.3. Các hàm xử lý ký tự 151
III.4.2.4. Các hàm xử lý xâu 153
a. Vào ra dữ liệu 153
b. Một số hàm xử lí xâu kí tự khác 153
III.5. Cấu trúc (2 tiết LT) 155
III.5.1. Khái niệm cấu trúc 155
III.5.2. Khai báo và sử dụng cấu trúc 156
III.5.2.1. Khai báo kiểu dữ liệu cấu trúc 156
III.5.2.2. Khai báo biến cấu trúc: 156
III.5.2.3. Định nghĩa kiểu dữ liệu cấu trúc với typedef 157
III.5.3. Xử lý dữ liệu cấu trúc 158
III.5.3.1. Truy nhập các trường dữ liệu của cấu trúc 158
III.5.3.2. Phép gán giữa các biến cấu trúc 160
III.6. Hàm (2 tiết LT) 161
III.6.1. Khái niệm hàm 161
III.6.1.1. Khái niệm chương trình con 161
III.6.1.2. Phân loại chương trình con: 162
III.6.2. Khai báo và sử dụng hàm 162
III.6.2.1. Khai báo hàm 162
III.6.2.2. Sử dụng hàm 165
III.6.3. Phạm vi của biến 167