Tài liệu Giáo trình Thuỷ sinh vật học

Thuỷ sinh vật học

Giáo trình “ Thuỷ sinh vật học” dùng cho học sinh Trung cấp kỹ

thuật ngành Nuôi trồng thuỷ sản. Nhằm trang bị cho học sinh các kiến

thức cơ bản về sinh thái học thuỷ vực và phân loại thuỷ sinh vật.

Trên cơ sở đó, học sinh sẽ vận dụng các kiến thức đã học vào sản

xuất Nuôi trồng tnuỷ sản , công tác điều tra thu hoạch vực nước để góp

phần phát triển Nuôi trồng và bảo vệ nguồn lợi Thuỷ sản.


Phần 1 : Sinh thái học Thuỷ vực

Bài mở đầu

I. Một số khái niệm cơ bản trong Sinh Thái Học

1. Khái niệm sinh thái học thuỷ vực:

Sinh thái học thuỷ vực là một bộ phận của sinh thái học nói chung lấy đối tượng

nghiên cứu là mối quan hệ của thuỷ sinh vật với môi trường nước, nơi diễn ra các

hoạt động sống của thuỷ sinh vật ở các mức độ sống khác nhau, từ cá thể đến quần

thể, quần xã và hệ sinh thái . Những mối quan hệ tương tác giữa các sinh vật với nhau

và với môi trường tạo nên các chu trình vật chất và sự chuyển hoá năng lượng, từ đó

hình thành nên nguồn lợi sinh vật mà con người có thể khai thác và sử dụng. Về phía

mình, chu trình chuyển hoá vật chất và sự chuyển hoá năng lượng trong thuỷ quyển

nói riêng hay trong sinh quyển nói chung lại đảm bảo cho sự thống nhất hoạt động

của các thành viên cáu trúc nên hệ và giữa các hệ thống với nhau tạo nên những chỉnh

thể thiên nhiên thuộc các kích cỡ lớn nhỏ khác nhau, tồn tại một cách ổn định.

2. Những khái niệm và nguyên tắc sinh thái cơ bản

2.1. Khái niệm :

Trong sinh thái học người ta đã đưa ra những khái niêm sau: Ngoại cảnh, môi

trường, các yếu tố môi trường Chúng ta sẽ xem xét một số những khái niệm đó:

a/ Ngoại cảnh: Ngoại cảnh hay thế giới bên ngoài là thiên nhiên, con người và

kết quả hoạt động của con người. Ngoại cảnh tồn tại một cách khách quan như trời

mây, non nước, thành quách, lăng tẩm, biển, hồ, sông, suối .

b/ Môi trường: Là một phần của ngoại cảnh bao gồm những thực thể và hiện

tượng của tự nhiên mà ở đó có cơ thể, quần thể, loài có liên quan một cách trực tiếp

và gián tiếp bằng các phản ứng thích nghi của mình.

Từ định nghĩa này ta có thể phân biệt được đâu là môi trường của loài này mà

không phải là môi trường của loài khác. Thí dụ lớp nước mặt là môi trường sống của

sinh vật phù du (Plankton) song lại không phải là môi trường sống của sinh vật đáy

sâu hàng nghìn mét.

c/ Các yếu tố môi trường và các yếu tố sinh thái: Các yếu tố môi trường là các

thực thể và những hiện tượng riêng lẻ của tự nhiên, của thế giới sống, bao gồm cả con

người và hoạt động sống của nó mà sinh vật chịu ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp

như nhiệt độ ánh sáng, độ mặn, thức ăn Những yếu tố này tác động lên sinh vật

gọi là các yếu tố sinh thái. Mỗi yếu tố có nguồn gốc, bản sắc riêng và khi tác động

lên sinh vật chúng tạo nên những hậu quả riêng và sự thích nghi riêng của sinh vật.

Các yếu tố môi trường tuỳ theo nguồn gốc và ảnh hưởng tác động của chúng

lên đời sống sinh vật mà chúng được phân chia thành mấy loại sau:

- Các yếu tố vô sinh như : Các muối dinh dưỡng, nước, ánh sáng, nhiệt độ

- Các yếu tố hữu sinh như : Vật kí sinh, vật dữ, thức ăn, mần bệnh Các yếu tố

hữu sinh bao gồm cả con người và tác động của con người.

2.2. Quy luật tác động của các nhân tố sinh thái.

Các yếu tố môi trường tác dộng lên đời sống của cá thể, quần thể, quần

xã không phải đơn lẻ mà là một tổ hợp, đồng thời tức là các cá thể, quần thể,

loài cùng một lúc phải phản ứng lại với tác động tổ hợp của các yếu tố môi trường.

Mỗi yếu tố môi trường khi tác động lên đời sống của sinh vật được thể hiện trên

mấy khía cạnh sau: