Sách Giáo trình Tâm lý học thần kinh

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1. Vai trò, vị trí và các mối liên hệ của tâm lý học thần kinh (TLHTK) với các
ngành khoa học khác.
Tâm lý học thần kinh là một chuyên ngành độc lập của tâm lý học, được xây
dựng trên cơ sở tri thức liên ngành các khoa học về não (neuroscience) giữa y
học (bộ môn phẫu thuật thần kinh, nội thần kinh) tâm lý học và sinh lý học. Mục
đích khoa học của TLHTK là nghiên cứu vai trò của từng tổ chức não trong việc
điều khiển các hoạt động tâm lý người. Cụ thể là, TLHTK nghiên cứu các đặc
điểm rối loạn chức năng tâm lý - thần kinh ở người khi có tổn thương (hay chậm
phát triển) định khu các vùng trên não.
Như vậy có thể nói rằng, TLHTK là một hướng nghiên cứu về mối quan hệ giữa
não và cái tâm lý, trên cơ sở đó tìm ra cơ sở vật chất của các quá trình tâm lý của
con người, khẳng định quan điểm duy vật về các quá trình đó.
Số liệu nghiên cứu thu được từ góc độ TLHTK cũng đồng thời cho phép đánh
giá về mức độ phát triển tâm lý tương ứng của lứa tuổi, dự báo sự phát triển của
từng mốc lứa tuổi đó. Do vậy, việc đánh giá sự phát triển (hay không phát triển)
tâm lý ở từng đối tượng cụ thể sẽ toàn diện, đầy đủ. Đây chính là cơ sở nền tảng
để xây dựng, thiết kế các chương trình giảng dạy, tác động sư phạm, chẩn đoán
mức độ rối loạn.v.v .cần thiết trong tâm lý học sư phạm, lứa tuổi, giáo dục và
chẩn đoán tâm lý.
Để giải quyết mối liên hệ giữa não (cơ sở vật chất của các quá trình tâm lý) - cái
tâm lý, trong khuôn khổ nhiệm vụ của chuyên ngành, TLHTK phải được trang bị
cho mình kiến thức tổng thể , hiện đại về não và các hiện tượng tâm lý từ nhiều
ngành khoa học khác nhau.
Trong quá trình hình thành và phát triển, TLHTK liên quan mật thiết với thành
tựu của các bộ môn nội, ngoại khoa thần kinh trong nghiên cứu và điều trị các
bệnh nhân có tổn thương định khu (TTĐK) các vùng não. Trên cơ sở các quan
sát lâm sàng, TLHTK có cơ hội tốt để hoàn thiện các phương pháp chẩn đoán và
bộ máy khái niệm của mình, đồng thời kiểm tra độ chính xác của các giả thuyết
khoa học đã đặt ra.
Sự ra đời và phát triển của TLHTK còn gắn liền với các kết quả nghiên cứu về
tâm bệnh học trên các bệnh nhân ở bệnh viện tâm thần. Một số các công trình
nghiên cứu với tên tuổi các tác giả cho đến nay vẫn còn giữ nguyên giá trị khoa
học của nó. Đó là :
* Các công trình nghiên cứu của R.Ia Golant mô tả về rối loạn trí nhớ ở người
bệnh có tổn thương não, đặc biệt ở phần gian não.
* Công trình nghiên cứu về các hình thức rối loạn ý thức cơ bản do tổn thương
các vùng não của nhà tâm thần học M.O Gurevich, người đầu tiên đã mô tả một
cách tỷ mỉ các rối loạn cảm giác ở người bệnh có tổn thương não và phân tích
chúng một cách cặn kẽ dưới góc độ thần kinh cũng như tâm lý - thần kinh.
* Tác giả A.X Smarian và cộng sự đã nghiên cứu và quan sát những biến đổi ý
thức của người bệnh do bị u não các vùng gian não và nền trán - thái dương của
não.
* Một đóng góp vô cùng quan trọng cho chuyên ngành TLHTK phải kể đến là
các công trình khoa học của Giáo sư, tiến sĩ tâm lý học, chuyên gia đầu ngành
tâm bệnh học của Tâm lý học Xô Viết Zaigarnic và cộng sự. Họ chính là tác giả
của các công trình nghiên cứu rối loạn quá trình quá trình tư duy ở người bệnh có
tổn thương khu trú trên não. Trên cơ sở đó, các tác giả đã khẳng định rối loạn tư
duy có những hình thức biểu hiện khác nhau hoặc rối loạn cấu trúc hoặc rối loạn
tính động thái của quá trình đó .
Ngoài ra Zaigarnic cũng là người