Thạc Sĩ Giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Hà Giang

LỜI CẢM ƠN

Luận văn này sẽ không thể hoàn thành nếu không có sự hỗ trợ tận tình
hướng dẫn của các Giảng viên Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà
Nội, đặc biệt là PGS.TS Mai Thị Thanh Xuân, đã giúp đỡ tôi rất nhiều để các
luận điểm khoa học được hình thành, các phát hiện được tổng hợp, các phân
tích đánh giá được sâu sắc có sự liên kết chặt chẽ, thể hiện được một bản luận
văn có tính lý luận khoa học và tính thực tiễn cao.
Tôi cũng xin được trân trọng cảm ơn các đồng chí cán bộ công chức
ngành Lao động - TBXH Hà Giang và các cơ quan có liên quan trên địa bàn
tỉnh Hà Giang, các đồng nghiệp đang công tác tại Bộ Lao động - TBXH vì đã
trợ giúp tôi thu thập dữ liệu, đưa ra các nhận định, đánh giá, phân tích tình
hình thực tiễn, đề xuất được hệ thống giải pháp cơ bản có tính khả thi cao, đáp
ứng yêu cầu đề tài luận văn đã lựa chọn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các học viên lớp
Cao học Hà Giang, đã cùng xây dựng lên một tập thể đoàn kết, để hôm nay
tôi có thể hoàn thành Luận văn kết thúc một khóa học đầy sự tự tin và hứa
hẹn một tương lai tốt đẹp./.


TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tên luận văn: Giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Hà Giang
Số trang: 97
Thực hiện tại: Khoa Kinh tế chính trị, Trường Đại học Kinh tế, Đại
học Quốc gia Hà Nội
Thời gian bảo vệ: 2015 Bằng cấp: Thạc sỹ
Cao học viên: Phạm Ngọc Dũng
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Mai Thị Thanh Xuân
Kết cấu và Nội dung chính của luận văn:
Không kể phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, nội dung chính
của luận văn gồm 4 chương:
Chương 1: luận văn tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề, chỉ ra những
điểm thành công của các công trình đã công bố mà luận văn có thể kế thừa,
phát triển, đồng thời chỉ ra những điều còn hạn chế, thiếu cập nhật mà luận
văn cần tiếp tục nghiên cứu bổ sung để hình thành nên khung lý luận cơ bản
và kinh nghiệm của các địa phương trong thực hiện giảm nghèo bền vững,
làm cơ sở cho sự phân tích, đánh giá thực trạng Giảm nghèo bền vững ở
chương 3 và đề xuất giải pháp cho vấn đề này tại tỉnh Hà Giang ở chương 4.
Chương 2: luận văn trình bày các phương pháp nghiên cứu, bao gồm cả
phương pháp luận và phương pháp cụ thể. Luận văn cũng chỉ rõ các phương
pháp đó được sử dụng như thế nào trong quá trình thực hiện luận văn này.
Chương 3: dựa vào phương pháp luận ở chương 2 và cơ sở lý luận,
thực tiễn ở chương 1, luận văn tiến hành phân tích thực trạng Giảm nghèo bền
vững tại tỉnh Hà Giang qua 8 năm (2005-2013), từ đó đánh giá những thành
tựu, hạn chế trong hoạt động giảm nghèo bền vững tại địa phương và chỉ ra
nguyên nhân của những hạn chế đó.

Chương 4: xuất phát từ những hạn chế trong hoạt động giảm nghèo
bền vững tại tỉnh Hà Giang trong thời gian 2005-2013, vận dụng kinh nghiệm
thành công của các tỉnh vùng Tây Nguyên và Miền núi phía Bắc, luận văn đề
xuất định hướng, mục tiêu và hệ thống giải pháp nhằm đẩy mạnh sự nghiệp
giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Hà Giang đến năm 2020. Các giải
pháp cụ thể là: (i) Đổi mới cách thức hỗ trợ của nhà nước đối với người
nghèo; (ii) Lồng ghép các chương trình, dự án liên quan đến giảm nghèo bền
vững trên địa bàn; (iii) Thay đổi nhận thức của người nghèo để họ tự vươn lên
thoát nghèo; (iv) Mở rộng sinh kế cho người nghèo; (v) Thu hút các cá nhân,
tổ chức, doanh nghiệp cùng tham gia chương trình giảm nghèo bền vững; và
(vi) Tăng cường công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo./.


MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Tóm tắt luận văn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt . i
Danh mục bảng biểu . ii
MỞ ĐẦU 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ
CHUNG VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG . 4
1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu 4
1.1.1. Những công trình đã công bố liên quan đến đề tài luận văn . 4
1.1.2. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu . 8
1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về giảm nghèo bền vững . 9
1.2.1. Một số khái niệm có liên quan đến giảm nghèo bền vững 9
1.2.2. Vai trò của giảm nghèo bền vững . 16
1.2.3. Nội dung hoạt động giảm nghèo bền vững 18
1.2.4. Tiêu chí đánh giá giảm nghèo bền vững . 22
1.2.5. Những nhân tố cơ bản tác động đến giảm nghèo bền vững 26
1.3. Kinh nghiệm giảm nghèo bền vững tại một số địa phương và bài học cho tỉnh
Hà Giang 29
1.3.1. Hoạt động giảm nghèo tại một số địa phương . 29
1.3.2. Một số bài học kinh nghiệm cho tỉnh Hà Giang 32
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 34
2.1. Phương pháp luận . 34
2.2. Các phương pháp cụ thể . 34
2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu, tài liệu sơ cấp và thứ cấp 34
2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu, tài liệu 36
Chương 3: THỰC TRẠNG GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TẠI TỈNH HÀ
GIANG TỪ NĂM 2005 ĐẾN NAY 38

3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội tỉnh Hà Giang ảnh hưởng đến giảm nghèo
bền vững 38
3.1.1. Đặc điểm địa lý - tự nhiên . 38
3.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội 39
3.2. Tình hình giảm nghèo bền vững tại tỉnh Hà Giang 2005-2013 . 40
3.2.1.Chính sách giảm nghèo bền vững của tỉnh Hà giang . 40
3.2.2. Thực trạng các hoạt động giảm nghèo ở Hà Giang . 44
3.2.3. Thực hiện các biện pháp giảm nghèo bền vững . 62
3.2.4. Kết quả chủ yếu về giảm nghèo ở tỉnh Hà Giang 2005-2013 . 63
3.3. Đánh giá thực trạng giảm nghèo bền vững của tỉnh Hà Giang 2005-2013 66
3.3.1. Những thành tựu cơ bản 66
3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân. . 68
Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG ĐẾN NĂM 2020 73
4.1. Định hướng, mục tiêu giảm nghèo bền vững của tỉnh Hà Giang đến năm
2020 . 73
4.1.1. Định hướng . 73
4.1.2. Mục tiêu 74
4.2. Một số giải pháp chủ yếu đẩy mạnh sự nghiệp giảm nghèo bền vững trên địa
bàn tỉnh Hà Giang đến năm 2020 76
4.2.1. Đổi mới cách thức hỗ trợ của nhà nước đối với người nghèo 76
4.2.2. Lồng ghép các chương trình, dự án liên quan đến giảm nghèo bền vững trên
địa bàn . 85
4.2.3. Thay đổi nhận thức của người nghèo để họ tự vươn lên thoát nghèo 86
4.2.4. Mở rộng sinh kế cho người nghèo . 87
4.2.5. Thu hút các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp cùng tham gia chương trình
giảm nghèo bền vững . 89
4.2.6. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo 90
KẾT LUẬN 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO 94

i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ
ADB Ngân hàng Phát triển Châu Á
BHYT Bảo hiểm y tế
BTXH Bảo trợ xã hội
CMKT Chuyên môn kỹ thuâ ̣t
ĐH Đa ̣i ho ̣c
ĐHKTQD Đại học Kinh tê quốc dân
DTTS Dân tộc thiểu số
ESCAP Ủy ban Kinh tế - Xã hội khu vực Châu Á và Thái Bình Dương
GDP Tổng sản phẩm trong nước
KTTT Kinh tế thị trường
LĐTBXH Lao động thương binh xã hội
OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế
TCTK/GSO Tổng cục Thống kê
TH Tiểu học
THCS Trung ho ̣c cơ sở
THPT Trung ho ̣c phổ thông
TTCP Thủ tướng Chính phủ
UNDP Chương trình phát triển Liên hiệp quốc
UNICEF Quỹ nhi đồng liên hiệp quốc
VPCTMTQGGN Văn phòng chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo
WB Ngân hàng thế giới
XĐGN Xóa đói giảm nghèo

ii
DANH MỤC BẢNG BIỂU

TT Tên bảng Trang
Bảng 3.1. Hỗ trợ tín dụng cho sản xuất của hộ nghèo 44
Bảng 3.2. Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả phát triển Giáo dục Hà Giang . 49
Bảng 3.3. Tổng hợp số liệu hỗ trợ về Giáo dục 50
Bảng 3.4. Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả đào tạo nghề 51
Bảng 3.5. Một số chỉ tiêu phản ánh về Y tế Hà Giang . 53
Bảng 3.6. Số lượng và tỷ lệ hộ nghèo 2005-2013 . 65



1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giảm nghèo bền vững là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước
nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho người nghèo, góp phần thu
hẹp khoảng cách chênh lệch về thu nhập và mức sống giữa nông thôn và
thành thị, giữa các vùng, các dân tộc và các nhóm dân cư. Trong những năm
qua, chương trình giảm nghèo đã được tổ chức thực hiện đồng bộ từ Trung
ương đến địa phương, nhờ đó tỷ lệ hộ nghèo của cả nước nói chung, Hà
Giang nói riêng giảm xuống khá nhanh. Tuy vậy, kết quả giảm nghèo chưa
thực sự bền vững, nguy cơ tái nghèo cao, phân hoá giàu nghèo giữa các nhóm
dân cư, giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng kinh tế có xu hướng gia
tăng. Điều này làm giảm sự đồng thuận trong xã hội ở một vài địa phương,
trong đó có Hà Giang;
Hà Giang là một trong những tỉnh miền núi và dân tộc có tỷ lệ hộ
nghèo cao nhất cả nước hiện nay. Theo số liệu điều tra xác định hộ nghèo
năm 2013 của Sở Lao động - TBXH Hà Giang, tính đến hết năm 2013, tỷ lệ
hộ nghèo của Hà Giang vẫn còn 26,95% tổng số hộ toàn tỉnh. Đó là một con
số rất cao so với cả nước, để giảm tỷ lệ này xuống sát mức chung của cả
nước, đòi hỏi sự nỗ lực rất cao của cán bộ và Nhân Dân trong tỉnh. Đại hội
lần thứ XV Đảng bộ tỉnh Hà Giang nhiệm kỳ 2011-2015 đã khẳng định
quyết tâm: “Đoàn kết, đổi mới, phấn đấu thoát khỏi tỉnh đặc biệt khó khăn,
kém phát triển”.
Để giải quyết những yêu cầu trên, góp phần thực hiện quyết tâm của
Đảng bộ và Nhân Dân tỉnh Hà Giang tôi chọn Đề tài Luận văn Thạc sĩ của
mình là: Giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Hà Giang.
Câu hỏi nghiên cứu của luận văn là:
- Tại sao công cuộc giảm nghèo ở Hà Giang chưa bền vững?
2
- Tỉnh Hà Giang cần phải làm gì để tiếp tục thúc đẩy quá trình giảm
nghèo bền vững hơn trong thời gian tới?
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở đánh giá thực trạng giảm nghèo tại Hà Giang trong gần
10 năm (2005-2013), có tính đến bối cảnh hiện nay luận văn đề xuất một số
giải pháp nhằm thực hiện giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh từ nay đến
năm 2020.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về giảm nghèo bền vững;
- Phân tích, đánh giá hoạt động giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh
Hà Giang từ năm 2005 đến năm 2013;
- Đề xuất một số giải pháp nhằm thực hiện giảm nghèo bền vững trên
địa bàn tỉnh Hà Giang đến năm 2020.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn
về đói nghèo và giảm nghèo bền vững.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: nghiên cứu chính sách, biện pháp giảm nghèo bền
vững và thực tiễn giảm nghèo bền vững.
- Phạm vi không gian: nghiên cứu vấn đề giảm nghèo bền vững trên địa
bàn tỉnh Hà Giang. Luận văn cũng nghiên cứu giảm nghèo bền vững tại một
số địa phương trong nước để rút ra bài học kinh nghiệm cho tỉnh Hà Giang.
- Phạm vi thời gian: Từ năm 2005 (thời điểm tỉnh Hà Giang bắt đầu
thực hiện chương trình giảm nghèo và giảm nghèo bền vững) đến năm 2013.
3
4. Đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống hóa và làm rõ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về giảm
nghèo bền vững.
- Từ Phân tích, đánh giá thực trạng giảm nghèo bền vững ở tỉnh Hà
Giang từ năm 2005 đến năm 2013, chỉ rõ những thành tựu, hạn chế và nguyên
nhân của hạn chế trong quá trình thực hiện chương trình Giảm nghèo bền
vững của tỉnh hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh sự nghiệp giảm nghèo bền vững
trên địa bàn tỉnh Hà Giang từ nay đến năm 2020.
- Cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách của tỉnh bộ tài liệu, số
liệu về tình trạng nghèo và giảm nghèo bền vững tại tỉnh Hà Giang hiện nay.
5. Cấu trúc Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
Luận văn được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề chung về
giảm nghèo bền vững
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng giảm nghèo bền vững tại tỉnh Hà Giang từ năm
2005 đến nay
Chương 4: Định hướng và giải pháp giảm nghèo bền vững trên địa bàn
tỉnh Hà Giang đến năm 2020.