Luận Văn Giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ giáo dục cho trẻ em nghèo tại tỉnh Quảng Ngãi

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam ñã trải qua hai thập kỷtăng trưởng kinh tếmạnh mẽ
và vừa ñạt ñược vịthế“quốc gia có thu nhập trung bình thấp” vào
năm 2009. Đi cùng với tăng trưởng kinh tếlà tỷlệnghèo giảm mạnh
trong toàn quốc. Tỷlệgiảm ñói nghèo ñã ñưa Việt Nam vào trong số
các nước ñứng ñầu vềgiảm ñói nghèo trong thập niên ñầu tiên của
thếkỷXXI. Việt Nam cũng ñạt ñược chỉsốphát triển con người ở
mức trung bình mặc dù là một nước rất nghèo. Nằm trong bối cảnh
chung của cảnước, trong thập niên vừa qua, tỉnh Quảng Ngãi cũng
ñã có những bước phát triển vượt bậc. Mức tăng trưởng bình quân
GDP giai ñoạn giai ñoạn 2001 - 2005 ñạt ởmức 10,3%; 2006 - 2010
ñạt ởmức 18,66%. Thu nhập bình quân ñầu người (GDP): năm 1995
là 170 USD, năm 2000 là 192 USD, ñến năm 2005 là 325 USD và
năm 2010 ñạt 1.228 USD. Tỉnh Quảng Ngãi cần tận dụng các cơhội
hiện nay ñểphát huy những thành công này, kết cấu hạtầng ñang
dần ñược cải thiện ñể Quảng Ngãi có thể tập trung vào việc tăng
cường và nâng cao các dịch vụ xã hội cơ bản và sự tiếp cận của
người nghèo với các dịch vụ ñó.
Tuy nhiên, một số khó khăn và thách thức ñã trở nên ngày
càng rõ nét hơn trong những năm qua. Sựkhác biệt giữa nông thôn
và thành thị, ñồng bằng và miền núi, giữa các nhóm dân cưtính theo
hầu hết các chỉtiêu kinh tế ñang tăng trong khi khoảng cách vềcác
chỉtiêu xã hội vẫn còn lớn. Một vấn ñềngày càng trởnên rõ ràng là
những cơchếhiện hành nhằm ñảm bảo sựtiếp cận của người nghèo
với các dịch vụxã hội và mạng lưới an sinh xã hội hoạt ñộng không
hiệu quả. Hệthống các dịch vụxã hội cơbản và mạng lưới an sinh
xã hội chính thức còn bỏsót ñối tượng. Chất lượng của các dịch vụ
xã hội cơbản, trong ñó có giáo dục vẫn còn thấp. Mức ñầu tưcho
giáo dục tuy ñã tăng ñáng kểnhưng vấn chưa ñáp ứng ñược nhu cầu
thực tiễn. Những khó khăn về ñiều kiện tự nhiên và tập quán sinh
hoạt, ñiều kiện sống với mức thu nhập thấp và không tăng lên trong
thời gian qua của những hộnghèo trong khi chỉsốgiá sinh hoạt tăng
cao, chênh lệch giàu nghèo giữa các vùng thành thị và nông thôn,
ñồng bằng và miền núi cũng là những trởngại lớn ñối với việc tiếp
cận dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo. Trong một sốtrường hợp, các
dịch vụxã hội cơbản, trong ñó có giáo dục không ñược ñầu tư ñúng
mức so với các dịch vụkhông cơbản. Tất cảnhững vấn ñềnêu trên
ñều cho thấy tỉnh Quảng Ngãi cần phải tăng cường hơn nữa các dịch
vụxã hội cơbản cho người nghèo cảvềphạm vi ñối tượng và chất
lượng của các dịch vụ. Có ba vấn ñềtrong việc tiếp cận ñến các giáo
dục:
Thứnhất, ñó là sựtiếp cận không ñồng ñều tới dịch vụgiáo
dục và sự khác nhau ñáng kể về các chỉ số ñánh giá. Phạm vi ñối
tượng của dịch vụgiáo dục chưa bao trùm hết bộphận cưdân nghèo
nhất, còn tốc ñộgiảm nghèo ñã có xu hướng chậm lại trong khi bất
bình ñẳng kinh tế, xã hội gia tăng.
Thứhai,khảnăng trang trải các chi phí cho dịch vụgiáo dục
của hộnghèo cho trẻem nghèo còn thấp và thực tế ñang có xu hướng
giảm xuống. Lý do chính trong lĩnh vực giáo dục là chi phí ñi học
trực tiếp và gián tiếp càng làm tăng khoảng cách tiếp cận ñến dịch vụ
giáo dục của trẻem nghèo (ñặc biệt ñối với trung học cơsởhoặc cao
hơn).
Thứba,chất lượng của dịch vụgiáo dục thấp, chẳng hạn tỷlệ
bỏhọc và lưu ban trong trường tiểu học tương ñối cao, trong khi tỷlệ
nhập học ñã ñược cải thiện ñáng kể. Những ví dụnhưthế ñã cho thấy
trong nhiều trường hợp chất lượng dịch vụgiáo dục còn ởmức thấp
và việc cải thiện nó chậm hơn so với việc mởrộng các phạm vi ñối
tượng.
Trong bối cảnh nhưvậy thì lại có những thay ñổi kinh tế– xã
hội nhanh chóng. Việc cải thiện chất lượng của các dịch vụy tếvà
giáo dục không những nâng cao ñời sống của người dân mà còn tăng
cường sức cạnh tranh của nguồn nhân lực tỉnh Quảng Ngãi và có tác
ñộng ñáng kể ñối với hoạt ñộng kinh tếcủa tỉnh trong tương lai. Xuất
phát từnhững ñiều này, tôi ñã lựa chọn ñềtài: “Giải pháp tăng cường
khảnăng tiếp cận dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo tại tỉnh Quảng
Ngãi”.
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu
3. Mục tiêu nghiên cứu
Đềtài nghiên cứu nhằm ñạt ñược các mục tiêu nhưsau:
- Khái quát hóa ñược các vấn ñềchung vềnghèo, dịch vụgiáo
dục cho trẻem nghèo, nội dung, các chỉtiêu ñánh giá và các nhân tố
tác ñộng ñến khảnăng tiếp cận dịch vụcủa trẻem nghèo.
- Đánh giá ñầy ñủvềthực trạng nghèo, khảnăng tiếp cận dịch
vụgiáo dục của trẻem nghèo và các nhân tốtác ñộng ñến khảnăng
tiếp cận dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo tỉnh Quảng Ngãi.
- Tổng quan các nhân tốtác ñộng ñến khảnăng tiếp cận dịch
vụgiáo dục của trẻem nghèo ởtỉnh Quảng Ngãi.
- Đánh giá tổng quan vềnghèo ñói và khảnăng tiếp cận giáo
dục cho trẻem nghèo ởtỉnh Quảng Ngãi.
- Đềxuất các giải pháp khảthi và thiết thực tăng cường khả
năng tiếp cận dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo tại tỉnh Quảng Ngãi
trong thời gian tới.
4. Phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Các biểu hiện của khảnăng tiếp cận
dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo tại tỉnh Quảng Ngãi và các nhân
tốtác ñộng ñến biểu hiện này.
- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung vào việc nghiên cứu
tăng cường khảnăng tiếp cận dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo ở
các cấp học: mẫu giáo, tiểu học, trung học cơsởvà trung học phổ
thông ởtỉnh Quảng Ngãi.
- Phạm vi thời gian: Đềtài nghiên cứu vềkhảnăng tiếp cận
của trẻem nghèo từ2000.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp tổng hợp và phân tích: Tổng hợp và xửlý các
sốliệu thống kê ñã ñược công bốvà phân tích thực trạng tiếp cận
dịch vụgiáo dục của người nghèo trên phạm vi tỉnh Quảng Ngãi.
- Phương pháp hồi cứu: Trong nghiên cứu có tham khảo và sử
dụng kết quả ĐTMSHGĐtrong giai ñoạn 2000 - 2010 do Cục Thống
kê tỉnh thực hiện và kết quả ñiều tra hộnghèo hàng năm do SởLĐ-
TB và XH và các huyện, thành phốthực hiện; sốliệu của các ñiều tra
do ngành GD&ĐT và Ban Dân tộc tỉnh tiến hành.
6. Kết cấu Đềtài
Ngoài các phần mở ñầu, kết luận và tài liệu, ñềtài bao gồm 3
chương: Chương 1 nêu một cách ngắn gọn những vấn ñềchung về
khảnăng tiếp cận dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo, trong ñó tập
trung phân tích các chỉtiêu thường ñược dùng ñể ño lường khảnăng
tiếp cận dịch vụgiáo dục của trẻem và các nhân tốtác ñộng ñến các
chỉtiêu này. Trên cơsở ñó, Chương 2 phân tích khảnăng tiếp cận
dịch vụgiáo dục của trẻem nghèo tại tỉnh Quảng Ngãi và phân tích
các nhân tố ảnh hưởng ñến khảnăng tiếp cận dịch vụgiáo dục của
trẻ em nghèo tại tỉnh Quảng Ngãi. Chương 3 tập trung phân tích
nhằm ñưa ra các giải pháp tăng cường khảnăng tiếp cận dịch vụgiáo
dục của trẻem nghèo tại tỉnh Quảng Ngãi.
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀCHUNG VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN DỊCH VỤ GIÁO DỤC CỦA TRẺEM NGHÈO .
Chương 2: THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG TIẾP CẬN DỊCH VỤ GIÁO DỤC CỦA TRẺEM NGHÈO TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI.
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG TIẾP CẬN DỊCH VỤ GIÁO DỤC CỦA TRẺEM NGHÈO
Ở TỈNH QUẢNG NGÃI