Thạc Sĩ Giải pháp phát triển chứng khoán vốn công ty giai đoạn hậu cổ phần hoá

MỞ ĐẦU

Đặt vấn đề
Sự phát triển không khác gì một chiếc thang mà tất cả doanh nghiệp luôn phải
tiến lên tìm cho mình một vị trí tốt hơn trên thương trường. Hội nhập kinh tế làm
cho mỗi nấc thang kia ngày càng trở nên cao hơn và chật hẹp hơn, nhưng lực
nâng hổ trợ cũng mạnh hơn và đa dạng hơn. Mỗi doanh nghiệp Việt Nam, với
hành trang cơ bản là vốn, con người, công nghệ còn nhỏ bé, kém cõi, thì giờ đây
có nhiều cơ hội hơn để tận dụng và bổ sung nguồn lực mới cho từng bước đi lên
của mình trong cuộc đua chiếm lĩnh thị phần ngày một gay gắt.
Thiếu vốn đầu tư, một vấn đề không chỉ của riêng các doanh nghiệp mà còn
của toàn bộ nền kinh tế Việt Nam. Đứng trước nhu cầu vốn để phát triển trong
hội nhập, mỗi doanh nghiệp tùy theo điều kiện và quan điểm của mình mà sẽ có
cách lựa chọn khác nhau. Và trong số rất nhiều phương thức huy động vốn như
trích từ lợi nhuận giữ lại, vay ngân hàng, phát hành trái phiếu thì phương thức
bán cổ phần thông qua TTCK tỏ ra ưu việt nhất vì quy mô và thời gian là không
hạn chế. Tuy nhiên, hình thức huy động này chỉ dành cho các CtyCP.
Các CtyCP Việt Nam được xem là hình thức doanh nghiệp sinh sau đẻ muộn
nhưng mang tính hiện đại hơn các loại hình doanh nghiệp khác. Xét theo nguồn
gốc, tại Việt Nam có công ty ra đời do tự lập theo Luật Doanh Nghiệp và do tiến
trình cổ phần hóa. Đến nay chỉ một bộ phận thiểu số các CtyCP ra đời từ CPH
tận dụng được ưu điểm huy động vốn thông qua việc bán cổ phần trên TTCK. Đó
là một thực trạng đáng buồn cho tất cả các CtyCP, cho TTCK và cho toàn bộ nền
kinh tế Việt Nam đang đói vốn. Trong khi đó, một lượng tiền dư xài còn đang
“ngủ yên “ trong túi của người dân, không phải vì họ không muốn đồng tiền sinh
lời mà do chưa có một lực đẩy đủ mạnh để đưa họ vào vòng quay đầu tư. Nói
khác đi, Việt Nam đang rất cần có một chiếc cầu nối giữa các CtyCP đi tìm vốn
và các cá nhân đi tìm cơ hội đầu tư để từ đó điều tiết dòng vốn vận hành hiệu
quả hơn. Đảm đương tốt vai trò này không ai gì khác hơn là TTCK.
Chương trình CPH, với những nổ lực không ngừng của chặng đường 15 năm
đã mang lại thành công nhất định trong hiệu quả hoạt động của riêng các CtyCP
và của nền kinh tế nói chung. Đăc biệt những CtyCP tham gia niêm yết sau CPH
đang có những bước chuyển mình tích cực và tỏ ra có khả năng tham gia hội nhập
hơn cả. Song những thành công này vẫn còn quá nhỏ bé so với yêu cầu của tiến
trình hội nhập. Các CtyCP cần thêm nhiều vốn hơn nữa cho chiến lược phát triển
vững vàng, cho việc tạo sản phẩm và chiếm lĩnh những thị phần tốt hơn, tăng giá
trị và thu nhập TTCK cũng cần nhiều hàng hóa hơn, nhất là nguồn hàng cổ
phiếu nhằm đáp ứng cho nhu cầu của các dòng vốn trong và ngòai nước. Đặc biệt
là những dòng vốn quốc tế, chỉ đang chờ thị trường vốn Việt Nam mở cánh cửa
để ập vào. Vấn đề đặt ra là cần đẩy mạnh hơn nữa chương trình xã hội hóa đầu
tư, quốc tế hóa đầu tư để mọi người dân, tổ chức trong và ngoài nước cùng tham
gia vào phát triển kinh tế Việt Nam thông qua hình thức đầu tư cổ phiếu.
Và đề tài “Giải pháp phát triển chứng khoán vốn công ty giai đoạn hậu cổ
phần hoá ” được thực hiện với mong muốn đưa ra một cách nhìn tổng quan về lộ
trình và giải pháp cần thiết để phát triển niêm yết chứng khoán của các CtyCP
Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.

Mục tiêu của đề tài
Trong bối cảnh TTCK Việt Nam còn thiếu nguồn hàng cổ phiếu niêm yết,
còn các CtyCP thì có quy mô vốn nhỏ bé, thiếu vốn đầu tư, mục tiêu đề tài đặt ra
là :
♦ Tìm hiểu tác động của việc niêm yết cổ phiếu các CtyCP với bản thân doanh
nghiệp, với TTCK và với nền kinh tế.
♦ Khảo sát thực trạng hoạt động và tham gia niêm yết của các CtyCP sau cổ
phần hóa .
♦ Xây dựng các nhóm giải pháp phát triển lộ trình niêm yết của các CtyCP giai
đoạn hậu CPH.
Đối tượng và phạm vi của đề tài
Đối tượng: đề tài tập trung nghiên cứu giải pháp phát triển chứng khoán vốn
để tài trợ nguồn tài chính cho các CtyCP sau CPH mở rộng đầu tư sản xuất, tăng
khả năng cạnh tranh trong hội nhập.
Phạm vi : nghiên cứu trên bộ phận các CtyCP sau cổ phần hóa và việc niêm
yết cổ phiếu trên thị trường niêm yết chính thức.
Những nội dung nghiên cứu đề tài tập trung làm rõ
♦ Các lợi ích và rủi ro đối với CtyCP khi tham gia niêm yết cổ phiếu.
♦ Khảo sát thực trạng hoạt động và niêm yết của các CtyCP sau CPH.
♦ Xác định và tìm hiểu nguyên nhân của những khó khăn, hạn chế của các
CtyCP trong việc tham gia thị trường cổ phiếu.
♦ Đánh giá và dự báo các tác động lên việc tham gia niêm yết của các CtyCP.
♦ Xây dựng các giải pháp thực hiện.
™ Phương pháp nghiên cứu :
Đề tài kết hợp các phương pháp như: Phương pháp tổng hợp, chọn lọc nguồn
số liệu, thông tin thứ cấp từ các tạp chí, sách và tài liệu chuyên ngành . và
phương pháp duy vật biện chứng. Bên cạnh đó việc nghiên cứu cũng thực hiện từ
những kinh nghiệm trong công tác, từ những khảo sát ý kiến của một số người có
liên quan đến lĩnh vực CPH và TTCK.

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ THUYẾT 4
1.1 TỔNG QUAN VỀ CHỨNG KHOÁN VỐN 4
1.1.1 KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM CHỨNG KHOÁN VỐN 4
1.1.2 PHÂN LOẠI CỔ PHIẾU NIÊM YẾT TRÊN TTCK 5
1.1.3 CHỦ THỂ NIÊM YẾT 5
1.1.4 ĐIỀU KIỆN NIÊM YẾT CỔ PHIẾU TRÊN TTCK VIỆT NAM 7
1.1.5 QUY TRÌNH NIÊM YẾT CỔ PHIẾU TRÊN TTCK 8
1.2 PHÂN TÍCH SỰ TƯƠNG TÁC GIỮA CTYCP VÀ TTCK 10
THÔNG QUA THỰC HIỆN NIÊM YẾT
1.2.1 LỢI ÍCH VÀ RỦI RO CỦA MỘT CTYCP THAM GIA NIÊM YẾT 10
1.2.1.1 Lợi ích của CTYCP khi tham gia niêm yết 10
1.2.1.2 Rủi ro của việ niêm yết cổ phiếu 12
1.2.2 THUẬN LỢI VÀ BẤT LỢI CỦA TTCK KHI TIẾP NHẬN 14
NIÊM YẾT CỔ PHIẾU
1.2.2.1 Các tác động thuận lợi 14
1.2.2.2 Các tác động bất lợi 15
1.3 BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI 15
1.3.1 CỘNG HOÀ SEC 15
1.3.2 BA LAN 16
1.3.3 BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM 18
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 19

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG VÀ THAM GIA NIÊM YẾT CỔ PHIẾUCỦA CÁC CÔNG TY SAU CỔ PHẦN HÓA
2.1 THỰC TRẠNG CỦA CÁC CÔNG TY SAU KHI CỔ PHẦN HOÁ 20
2.1.1 VỀ TÀI CHÍNH 20
2.1.1.1 Sự tăng trưởng về quy mô và kết cấu vốn 20
2.1.1.2 Hiệu quả hoạt động qua các chỉ tiêu cơ bản 23
2.1.1.3 Các vấn đề tài chính khác 27
2.1.2 VỀ VẤN ĐỀ SỞ HỮU 28
2.1.3 VẤN ĐỀ QUẢN TRỊ CÔNG TY 29
2.2 PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG HAI CHIỀU CỦA VIỆC NIÊM YẾT CỔ PHIẾU
TRÊN TTCK THỜI GIAN QUA 30
2.2.1 ĐẶC TÍNH VÀ CÁN CÂN CUNG CẦU CỦA THỊ TRƯỜNG 31
CỔ PHIẾU THỜI GIAN QUA
2.2.1.1 Đặc tính thị trường cổ phiếu Việt Nam 31
2.2.1.2 Cán cân cung cầu 34
2.2.2 ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA 38
CÁC CTYCP ĐANG NIÊM YẾT
2.2.2.1 Đặc điểm và hiệu quả hoạt động 37
2.2.2.2 Vai trò các CtyCP trên TTCK 43
2.3 NGUYÊN NHÂN CÁC CTYCP CHƯA THAM GIA NHIỀU VÀO TTCK
NIÊM YẾT 46
2.3.1 NGUYÊN NHÂN XUẤT PHÁT TỪ BẢN THÂN NỘI TẠI CỦA CÁC
DNNN CPH 46
2.3.2 NGUYÊN NHÂN TỪ PHÍA CÁC CƠ QUAN CHỦ QUẢN, 48
CÁC BỘ NGÀNH ĐỊA PHƯƠNG
2.3.3 DO CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH VỀ GẮN CPH DNNN VỚI NIÊM YẾT 49
2.3.4 CÁC YẾU TỐ KHÁC 50
2.3.4.1 Do những quy định của nhà nước 50
2.3.4.2 Sự hấp dẫn của thị trường OTC 51
2.3.4.3 Hoạt động của các công ty chứng khoán 52
2.3.4.4 Chế độ kế toán kiểm toán 53
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 54

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHỨNG KHOÁN VỐN CỦA CÁC CTY GIAI ĐOẠN HẬU CỔ PHẦN HOÁ
3.1 CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP 55
3.1.1 ĐỊNH HƯỚNG THỰC HIỆN LỘ TRÌNH NIÊM YẾT 55
CỦA CÁC CTYCP SAU CPH
3.1.2 CÁC TÁC ĐỘNG NGOẠI LỰC TẠO SỨC ÉP 56
LÊN VIỆC NIÊM YẾT TRÊN TTCK CỦA CÁC CTYCP
3.1.2.1 Tác động của hội nhập 56
3.1.2.2 Sức ép tăng cầu cổ phiếu niêm yết trên TTCK VN thời gian tới 58
3.1.2.3 Chủ trương, chính sách và pháp luật của nhà nước tạo thuận lợi 59
cho việc niêm yết
3.2 CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 60
3.2.1 NHÓM GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VỀ SỐ LƯỢNG CỔ PHIẾU NIÊM YẾT 60
3.2.1.1 Phát triển cổ phiếu niêm yết từ chương trình cổ phần hoá 61
3.2.1.2 Phát triển cổ phiếu niêm yết từ chương trình phát hành 65
tăng vốn của các CtyNY
3.2.2 NHÓM GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VỀ CHẤT LƯỢNG CỔ PHIẾU 65
3.2.2.1 Về phân phối cổ tức 66
3.2.2.2 Về quản trị công ty 67
3.2.3 NHÓM CÁC GIẢI PHÁP BỔ TRỢ 71
3.2.3.1 Phát triển mạng lưới các công ty chứng khoán 71
3.2.3.2 Xây dựng hệ thống công bố thông tin trên TTCK 73
3.2.3.3 Giải pháp tác động cầu để kích cung 75
3.2.3.4 Đa dạng hoá và tăng cường cung cấp các sản phẩm có liên quan đến 77
cổ phiếu niêm yết
3.2.3.5 Kiện toàn môi trường pháp lý và các chính sách 78
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 80
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO