Báo Cáo Giải pháp phát triển bền vững cho cây quế Huyện Văn Yên - Tỉnh Yên Bái

MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH, BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ .
LỜI NÓI ĐẦU . . 1
CHƯƠNG I: MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG . . 4
I. Khái niệm “phát triển bền vững” . . 4
II. Nội dung cơ bản của Phát triển bền vững . 6
1. Phát triển bền vững kinh tế . 7
2. Phát triển bền vững xã hội . 8
3. Phát triển bền vững môi trường: . 10
III. Một số nguyên tắc Phát triển bền vững 11
IV. Các nhân tố tác động đến Phát triển bền vững . 14
1. Nhóm các nhân tố kinh tế . 14
2. Nhóm các nhân tố phi kinh tế . 16
V. Một số chỉ tiêu đánh giá Phát triển bền vững . 16
1. Nhóm các chỉ tiêu về kinh tế 16
2. Nhóm chỉ tiêu về xã hội . . 17
3. Nhóm chỉ tiêu về môi trường . 19
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÂY QUẾ HUYỆN VĂN YÊN
- TỈNH YÊN BÁI . . 20
I. Khái quát chung về cây quế và Thị trường các sản phẩm từ quế trên Thế giới . . 20
1. Khái quát chung về cây quế . . 20
2. Cung và cầu về các sản phẩm từ cây quế trên thị trường Thế giới . . 21
II. Cây quế Văn Yên và các yếu tố cơ bản cho sự phát triển bền vững cây quế Văn
Yên . . 23
1. Các yếu tố cơ bản cho sự phát triển bền vững cây quế Văn Yên . . 23
1.1. Vị trí địa lý, địa hình và các điều kiện tự nhiên . 23
1.2. Nguồn nhân lực . . 24
1.3. Chính sách của địa phương . 24
2. Cây quế Văn yên và một số sản phẩm từ quế Văn Yên . 25
2.1. Cây quế Văn Yên . . 25
2.2 Một số sản phẩm từ quế Văn Yên . . 26
2.2.1 Sản phẩm Quế vỏ . . 26
2.2.2 Sản phẩm Tinh dầu quế . . 27
III. Thực trạng phát triển bền vững cây quế Văn Yên . . 27
1. Bền vững kinh tế . 27
1.1 Quy mô kinh tế: . . 27
1.1.1 Quy mô vùng trồng nguyên liệu . . 27
1.1.2 Quy mô vùng sản xuất, chế biến và kinh doanh . . 29
1.2 Cơ cấu kinh tế . . 32
1.2.1 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế . . 32
1.2.2 Ứng dụng khoa học kỹ thuật . 34
2. Bền vững xã hội . . 35
2.1 Thực trạng vấn đề lao động việc làm . 35




2.2 Thực trạng cải thiện cuộc sống người dân và xóa đói giảm nghèo . . 36
2.3 Thực trạng vấn đề văn hóa xã hội và bảo tồn, phát huy những giá trị truyền
thống . . 37
2.4 Thực trạng phát triển nguồn lực con người . . 38
2.4.1 Giáo dục và đào tạo . 38
2.4.2 Công tác y tế cộng đồng . 39
3. Bền vững Môi trường . . 39
3.1 Thực trạng sử dụng và khai thác tài nguyên thiên nhiên vùng nguyên liệu 39
3.2 Thực trạng bảo vệ và tái tạo tài nguyên môi trường . . 39
3.3 Thực trạng sử dụng hóa chất độc hại và công tác xử lý phế thải . . 41
IV.Một số hạn chế trong thực trạng phát triển bền vững cây quế Văn Yên . . 41
1. Về kinh tế . . 41
1.1 Nguyên liệu tại vùng trồng quế chưa được sử dụng triệt để . . 41
1.2 Sản phẩm từ quế mới chỉ là sản phẩm nguyên liệu thô . . 42
1.3 Hình thức xuất khẩu còn nhiều hạn chế . . 42
1.4 Ứng dụng khoa học kỹ thuật chưa cao . . 43
2. Về xã hội . . 43
2.1 Lao động việc làm theo thời vụ, không có tính ổn định . 43
2.2 Chất lượng lao động thấp . . 44
2.3 Bất bình đẳng trong thu nhập . . 45
2.4 Nhận thức và tầm nhìn của người dân còn nhiều hạn chế . . 46
3. Về môi trường . 46
3.1 Khói thải công nghiệp chưa được xử lý triệt để . . 46
3.2 Kế hoạch phát triển tài nguyên rừng và trồng mới rừng nguyên liệu đạt kết
quả thấp . 46
CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÂY QUẾ HUYỆN
VĂN YÊN - TỈNH YÊN BÁI . . 48
I. Quan điểm - mục tiêu chiến lược Phát triển bền vững cây quế Văn Yên . 48
II. Một số giải pháp Phát triển bền vững cây quế Văn Yên . . 50
1. Nhóm giải pháp kinh tế . . 50
1.1 Thu hút vốn đầu tư vào địa phương . . 50
1.2 Mở rộng quy hoạch vùng trồng nguyên liệu . . 50
1.3 Mở rộng hoạt động sản xuất chế biến các sản phẩm từ quế . . 51
1.4 Tăng cường khả năng ứng dụng khoa học công nghệ . . 52
1.5 Tăng cường hoạt động xuất khẩu trực tiếp . 53
1.6 Xây dựng khối liên kết ngành tại địa phương . 54
2. Nhóm giải pháp xã hội . . 55
2.1 Nâng cao chất lượng nguồn lao động, chính sách thu hút lao động . 55
2.2 Giải pháp nâng cao dân trí: . 55
3. Nhóm giải pháp tài nguyên môi trường . . 56
3.1. Xử lý khói thải khu công nghiệp . . 56
3.2 Bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng: . . 57




DANH MỤC HÌNH, BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Hình 1: Mối quan hệ giữa phát triển kinh tế, xã hội và môi trường . 7
Bảng 1: Chỉ tiêu hóa học của một số loại quế trên Thế giới . . 21
Bảng 2: Khối lượng và giá trị nhập khẩu bình quân/năm mặt hàng quế trên Thế giới giai
đoạn 2001 - 2010. . 22
Bảng 3: Diện tích trồng quế Huyện Văn Yên giai đoạn 2006-2010. (Đơn vị: ha) . . 28
Bảng 4: Sơ lược kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh CTy TNHH TM SX XNK Đạt
Thành năm 2009 và 2010. (Đơn vị: VND) . 31
Bảng 5: Sản lượng xuất khẩu quế giai đoạn 2005 - 2010. (Đơn vị: Tấn) . 32
Bảng 6: Giá trị sản xuất các ngành kinh tế huyện Văn Yên giai đoạn 2007-2010. . 33
Biểu đồ 1: Tỷ trọng các nước xuất khẩu quế theo khối lượng xuất khẩu và giá trị xuất khẩu
. 23
Biểu đồ 2: Tỷ trọng sản lượng sản xuất của các thành phần kinh tế trong tổng sản lượng
sản phẩm sản xuất từ quế năm 2011 . . 29
Biểu đồ 3: Tỷ trọng các ngành kinh tế trong Tổng GTSX H.Văn Yên 2007 - 2010 . . 33
Biểu đồ 4: Tỷ trọng lao động có việc làm trong tổng số lao động và Tỷ lệ thất nghiệp
Huyện Văn Yên giai đoạn 2007 - 2010. . 35
Biểu đồ 5: TNBQ lao động tại các doanh nghiệp tại địa phương và TNBQ lao động tại các
nhà máy tinh dầu quế 2007 - 2010. . 36
Biểu đồ 6: Độ che phủ rừng và Độ che phủ rừng quế trong tổng diện tích rừng che phủ
Huyện Văn Yên năm 2011 . 40
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT
PTBV Phát triển bền vững
XK Xuất khẩu
NK Nhập khẩu
HTX Hợp tác xã
CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
Cty TNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn
TM Thương mại
SX Sản xuất




LỜI NÓI ĐẦU
Trong khoảng mấy chục năm trở lại đây, Việt Nam được biết đến rộng rãi
trên thế giới nhờ sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng đặc trưng của miền nhiệt đới
nóng ẩm. Một trong số những mặt hàng đặc trưng ấy phải kể đến mặt hàng quế. Từ
xa xưa, cây quế đã được xem là một loại lễ vật quý giá được mang đi tiến cống và
dâng lên các bậc vua chúa phong kiến. Trong dân gian, quế được coi là một trong
bốn “tứ đại thuốc quý” là “sâm - nhung - quế - phụ”. Cho đến ngày nay, quế vẫn
giữ nguyên được giá trị đa công dụng của nó. Hơn thế nữa, khi nhu cầu về mặt hàng
này trên thế giới ngày càng tăng, thương mại kinh tế quốc tế và hội nhập kinh tế thế
giới ngày càng mạnh, quế đã trở thành một mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao hơn
hẳn so với một số sản phẩm nông - lâm nghiệp khác.
Quế là một loại cây đặc biệt bởi nó chỉ có thể sinh trưởng và phát triển trong
một điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu nhất định. Không phải đất nước nào, vùng đất
nào có nhu cầu là có thể trồng loại cây này. Vậy nên, những đất nước có điều kiện
tự nhiên phù hợp với sự sinh trưởng của cây quế có thể nói là có lợi thế tuyệt đối về
sản phẩm này so với các nước khác. Do đó giá cả mặt hàng quế rất cao và hiệu quả
của ngành sản xuất chế biến quế cao hơn rất nhiều so với các sản phẩm khác cùng
ngành. Việt Nam một trong số ít những đất nước nhiệt đới nóng ẩm trên thế giới có
điều kiện tự nhiên và khí hậu trời phú cho sự sinh trưởng và phát triển của cây quế.
Cây quế Việt Nam được trồng tập trung ở các vùng như Văn Yên (Yên Bái), Trà
My - Trà Bồng (Quảng Nam), Thường Xuân (Thanh Hóa), Quảng Lâm (Quảng
Ninh) với sản lượng chủ yếu thuộc vùng quế Văn Yên của tỉnh Yên Bái.
Từ rất lâu nay, Huyện Văn Yên đã nổi tiếng với các sản phẩm từ cây quế vỏ
trên thị trường trong và ngoài nước. Xét về số lượng, quế Văn Yên đứng đầu trong
các địa phương trồng quế diện tích hơn 15 ngàn ha quế. Xét về chất lượng và sản
lượng tinh dầu, quế Văn Yên được xếp thứ hai toàn quốc, sau quế Trà My của tỉnh
Quảng Nam - Đà Nẵng. Cho đến hiện nay, thu nhập từ trồng và khai thác cây quế
đã trở thành một nhân tố quan trọng giúp thay đổi cuộc sống của những người dân
1




nơi đây, đặc biệt là đồng bào dân tộc vùng cao, vùng sâu, vùng xa của địa phương.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy những giá trị ấy vẫn chưa thực sự xứng với tiềm năng
vốn có của cây quế Văn Yên. Một số yếu điểm còn tồn tại đó là diện tích trồng tràn
lan; chất lượng không đồng đều; thu mua, sản xuất, kinh doanh còn manh mún; sản
phẩm tinh dầu thô mới chỉ sơ khai ở việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc với
giá trị xuất khẩu thấp; chưa chú trọng đến việc quảng bá sản phẩm sang các thị
trường tiềm năng
Với mong muốn đem lại một cái nhìn tổng quát về các sản phẩm từ cây quế
và thực trạng trồng, sản xuất, chế biến, kinh doanh các sản phẩm từ quế, đồng thời
đưa ra một số giải pháp phát triển bền vững cho việc phát huy tối đa tiềm năng từ
quế Văn Yên nhằm mục tiêu nâng cao ứng dụng công nghệ khoa học vào việc sản
xuất chế biến và duy trì nguồn gen quí, tăng trưởng kinh tế địa phương, xóa đói
giảm nghèo, cải thiện thu nhập người dân, đảm bảo công bằng xã hội, phát triển con
người và bảo vệ môi trường, đề tài nghiên cứu“Giải pháp phát triển bền vững cho
cây quế Huyện Văn Yên - Tỉnh Yên Bái” được ra đời.
Đề tài nghiên cứu thực hiện những mục tiêu nghiên cứu sau đây. Thứ nhất: làm rõ
các khái niệm học thuật liên quan đến vấn đềphát triển bền vững; Thứ hai: phân tích và
đánh giá thực trạng phát triển bền vững của cây quế Huyện Văn Yên - Tỉnh Yên Bái; Thứ
ba: đề xuất những giải pháp cụ thể cho sự phát triển bền vững của cây quế Huyện Văn Yên
- Tỉnh Yên Bái.
Đề tài nghiên cứu được viết dựa trên những thông tin thứ cấp về phát triển
bền vững, các nguyên tắc và hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển này. Bên cạnh
đó, phần phân tích thực trạng sử dụng chủ yếu thông tin thứ cấp do đặc điểm ngành
quế địa phương còn non trẻ và chưa được chú trọng đầu tư, điều tra và thu thập số
liệu qua các năm. Các thông tin về lý thuyết và tài liệu thu được được phân tích,
tổng hợp, thống kê, so sánh, suy luận logic và khái quát để đưa ra thực trạng phát
triển triển bền vững cây quế Văn Yên. Từ đó, đưa ra những giải pháp cho chiến
lược phát triển bền vững, lâu dài cho quế Văn Yên tại địa phương.
2




Đối tượng trọng tâm của công trình nghiên cứu là sự phát triển bền vững của
cây quế Văn Yên xoay quanh các mục tiêu phát triển bền vững của địa phương liên
quan đến các vấn đề cốt lõi như kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường.
Ngoài phần mục lục,mở đầu , kết luận và phụ lục, bài nghiên cứu được chia
thành ba chương:
Chương I : Một số lý luận chung về phát triển bền vững
Chương II: Thực trạng phát triển bền vững cây quế Huyện Văn Yên - Tỉnh
Yên Bái
Chương III: Một số giải pháp phát triển bền vững cây quế Huyện Văn Yên -
Tỉnh Yên Bái.