LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngành ngân hàng Việt Nam trong những năm gần đây phát triển mạnh, đặc biệt là hoạt động phát hành và thanh toán thẻ không ngừng gia tăng về nhiều mặt như số lượng chủ thẻ, doanh số thanh toán, số lượng máy ATM, số lượng ĐVCNT, các tính năng tiện ích của thẻ, .Dịch vụ thẻ ngân hàng phát triển mang lại nhiều tiện ích cho cả người sử dụng, ngân hàng và cho toàn xã hội. Với những tiện ích mang lại từ thẻ thì thời gian gần đây bọn tội phạm về thẻ cũng có chiều hướng gia tăng. Các rủi ro trong hoạt động thẻ ngày càng đa dạng và phức tạp như lấy cắp thông tin làm thẻ giả, bẫy thẻ, bẫy tiền, đảo ngược giao dịch, . Khi rủi ro xảy ra sẽ làm suy giảm hiệu quả kinh doanh, ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của ngân hàng. Vì vậy an ninh thẻ hiện nay đang là thách thức với các NHTM và thu hút sự quan tâm của đông đảo người sử dụng. xây dựng một hệ thống cảnh báo rủi ro để đảm bảo các giao dịch thẻ được thực hiện một cách an toàn nhất là điều mà các ngân hàng đang quan tâm. Là một trong bốn NHTM lớn của Việt Nam, cũng như các NHTM khác, tốc độ phát triển nhanh nhưng kinh nghiệm quản lý rủi ro chưa nhiều. Với dự đoán thị trường thẻ tại Việt Nam sẽ ngày càng phát triển mạnh, khi đó các loại rủi ro xảy ra là một điều tất yếu. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề đã nêu, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại ngân hàng Công Thương Việt Nam.” để làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp của mình. MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG, MÔ HÌNH, BIỂU ĐỒ, PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT LỜI MỞ ĐẦU TRANG CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ THẺ THANH TOÁN VÀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG kinh doanh THẺ 1 1.1 Tổng quan về thẻ thanh toán . 1 1.1.1 Nguồn gốc ra đời và phát triển của thẻ thanh toán . 1 1.1.2 Khái niệm, cấu trúc và phân loại thẻ thanh toán 2 1.1.2.1 Khái niệm thẻ thanh toán . . 2 1.1.2.2 Cấu trúc thẻ thanh toán . 2 1.1.2.3 Phân loại thẻ thanh toán . 3 1.1.3 Các chủ thể tham gia trong quá trình phát hành và thanh toán thẻ 3 1.1.3.1 Tổ chức thẻ quốc tế 3 1.1.3.2 ngân hàng phát hành thẻ 4 1.1.3.3 Chủ thẻ 4 1.1.3.4 ngân hàng thanh toán thẻ 4 1.1.3.5 Đơn vị chấp nhận thẻ . 5 1.1.3.6 Trung tâm thẻ . 5 1.1.4 Qui trình phát hành, chấp nhận và thanh toán thẻ 5 1.1.4.1 Qui trình phát hành thẻ . . 5 1.1.4.2 Qui trình chấp nhận và thanh toán thẻ . 6 1.2 Rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ. . 9 1.2.1 Khái niệm về rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ . 9 1.2.2 Các loại rủi ro và nguyên nhân rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ . 9 1.2.2.1 Xem xét rủi ro từ góc độ vĩ mô . 9 1.2.2.2 Xem xét rủi ro từ góc độ NHTM 10 1.2.2.3 Rủi ro do gian lận 12 1.3 Tình hình rủi ro thẻ thanh toán trên thế giới 17 1.3.1 Tại Châu Âu 18 1.3.2 Tại Mỹ Latinh 18 1.3.3 Tại Bắc Mỹ . 19 1.3.4 Tại khu vực Châu Á Thái Bình Dương (AP) . 19 1.4 Sự cần thiết phải hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại Các NHTM VN 21 Kết luận chương 1 22 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG kinh doanh THẺ TẠI NHCT VIỆT NAM (VIETINBANK) . 23 2.1 Giới thiệu về NHCT VN và trung tâm thẻ NHCT VN 23 2.1.1 Giới thiệu về NHCT VN . 23 2.1.2 Giới thiệu về trung tâm thẻ NHCT VN . 24 2.1.3 Hoạt động kinh doanh của NHCT VN giai đoạn 2005-2008 . 25 2.2 Thực trạng hoạt động kinh doanh thẻ tại NHCT VN 32 2.2.1 Các sản phẩm thẻ của NHCT VN 32 2.2.1.1 Thẻ tín dụng quốc tế . 32 2.2.1.2 Thẻ ghi nợ E-Partner 34 2.2.2 Họat động kinh doanh thẻ của NHCT VN giai đoạn 2005-2008 . 35 2.2.2.1 Số lượng thẻ NHCT VN phát hành . 36 2.2.2.2 Doanh số thanh toán thẻ của NHCT VN 38 2.2.2.3 Mạng lưới giao dịch thẻ của NHCT VN . 39 2.3 Thực trạng rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại NHCT VN . 40 2.3.1 Tình hình rủi ro thẻ thanh toán tại Việt Nam 41 2.3.1.1 Những khó khăn tạo điều kiện cho rủi ro trong kinh doanh thẻ tại VN41 2.3.1.2 Những thuận lợi để hạn chế rủi ro trong kinh doanh thẻ tại VN . 43 2.3.2 Thực trạng rủi ro thẻ tín dụng quốc tế tại NHCT VN 43 2.3.2.1 Rủi ro trong hoạt động phát hành thẻ tín dụng quốc tế . 43 2.3.2.2 Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ tín dụng quốc tế 46 2.3.3 Thực trạng rủi ro thẻ ghi nợ E-Partner tại NHCT VN 50 2.3.3.1 Các rủi ro ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu 50 2.3.3.2 Các rủi ro gây thiệt hại về vật chất . 52 2.3.4 Các trường hợp rủi ro thực tế xảy ra tại NHCT VN 54 2.4 Đánh giá hoạt động kinh doanh thẻ và rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại NHCT VN . 59 2.4.1 Những thành quả đạt được 59 2.4.2 Những hạn chế tồn tại . 60 2.4.3 Nguyên nhân gây nên rủi ro trong kinh doanh thẻ tại NHCT VN . 61 2.4.3.1 Nguyên nhân từ nội bộ ngân hàng . . 61 2.4.3.2 Nguyên nhân do yếu tố công nghệ . 62 2.4.3.3 Nguyên nhân từ người sử dụng 62 2.4.3.4 Nguyên nhân từ các đơn vị chấp nhận thẻ 63 2.4.3.5 Nguyên nhân do yếu tố pháp lý . . 63 Kết luận chương 2 64 CHƯƠNG III : GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG kinh doanh THẺ TẠI NHCT VN 65 3.1 Phương hướng, mục tiêu phát triển dịch vụ thẻ của NHCT VN 65 3.1.1 Phương hướng . 65 3.1.2 Mục tiêu 66 3.2 Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại NHCT VN 66 3.2.1 Nhóm giải pháp liên quan đến ngân hàng . 66 3.2.1.1 Giải pháp đối với nghiệp vụ phát hành thẻ . 66 3.2.1.2 Giải pháp đối với nghiệp vụ thanh toán thẻ 69 3.2.1.3 Giải pháp quản lý, bảo vệ tại các máy ATM . 72 3.2.1.4 Giải pháp đầu tư đổi mới, ứng dụng kỹ thuật công nghệ thẻ 75 3.2.1.5 Giải pháp chống tấn công an ninh phần mềm . 76 3.2.1.6 Giải pháp nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ thẻ . 77 3.2.1.7 Giải pháp chống gian lận từ nội bộ ngân hàng . 78 3.2.1.8 Giải pháp lập quỹ dự phòng rủi ro 78 3.2.2 Nhóm giải pháp liên quan đến khách hàng . 78 3.2.2.1 Giải pháp bảo quản thẻ 79 3.2.2.2 Giải pháp bảo mật thông tin thẻ . . 79 3.2.2.3 Giải pháp an toàn khi rút tiền tại máy ATM . 80 3.2.2.4 Giải pháp thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ tại ĐVCNT 80 3.2.2.5 Giải pháp thanh toán qua mạng Internet . 81 3.3 Kiến nghị với các cơ quan hữu quan 81 3.3.1 Kiến nghị với Chính phủ . 82 3.3.2 Kiến nghị với ngân hàng Nhà nước Việt Nam . 82 3.3.3 Kiến nghị với Hiệp hội thẻ Việt Nam . . 83 3.3.4 Kiến nghị với NHCT VN 84 Kết luận chương 3 85 Kết luận chung . . 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO . 87 PHỤ LỤC . . 91
