Luận Văn Du lịch sinh thái và thực tế phát triển ở Việt Nam

ĐỀ TÀI: Du lịch sinh thái và thực tế phát triển ở Việt Nam

PHẦN MỞ ĐẦUNƠu chóng ta là nhà điều hành Tour du lịch của mét công ty lữ hành mà được một du khách hay một tổ chức yêu cầu phải xây dựng một Tour du lịch sinh thái th́ ta phải làm ǵ ?
Chóng ta cũng biết bởi khái niệm du lịch sinh thái c̣n khá mới mẻ đối với ngành du lịch Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung. Một h́nh thái du lịch, một đoạn thị trường c̣n mới mẻ như vậy tại sao các nhà kinh tế không đầu tư vào đó? Muốn đầu tư vào du lịch sinh thái có hiệu quả có cơ sở lư luận cơ bản về du lịch sinh thái, nghiên cứu mô h́nh cơ cấu tổ chức quản lư du lịch sinh thái, nghiên cứu các đối tượng tác động và các yêu cầu nguyên tắc để phát triển du lịch sinh thái bền vững .
Không chỉ trên lĩnh vực kinh tế, thương mại mà cả trên lĩnh vực môi trường, xă hội, văn hoá du lịch sinh thái cũng đóng vai tṛ quan trọng. Ngoài những lợi Ưch về kinh tế, thẩm mỹ, c̣n phải chó ư đến vần đề giáo dôc môi trường, giữ ǵn cảnh quan thiên nhiên cho trong sạch. Điều đó có lợi cho chính chúng ta.
Theo em nghĩ đây là những vÊn đề giải đáp cho câu hỏi trên và c̣ng chính là lư do tại sao em lại chọn đề tài :“Du lịch sinh thái và thực tế phát triển ở Việt Nam”, với mong muốn đ­ược t́m hiểu thêm nhiều kiến thức cả về kinh tế, chính trị, xă hội và môi trường sinh thái. Với điều kiện có hạn, em xin đư­ợc giới hạn nội dung đề tài:
Chương I: Khái quát về du lịch sinh thái
Chương II:Thực tế phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam
2.1 Tiềm năng, thực trạng về du lịch sinh thái trong các khu bảo tồn quốc gia
2.2 Tiềm năng, thực trạng của du lịch biển
Chương III: Một số biện pháp tiếp tục phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam
3.1 Định hướng và giải pháp phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam
3.2 Các chiến lược phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam
Em xin cảm ơn ThS.NguyÔn Phi Lân, thầy cô trong khoa QTKD Du lịch và Khách sạn Trưêng đại học KTQD Hà Nội đă giúp đỡ để bài viết của em được thành công.
Em xin chân thành cảm ơn !

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1 : KHÁI QUÁT VỀ DU LỊCH SINH THÁI
1.1. Du lịch sinh thái và đặc điểm chủ yếu
Du lịch sinh thái đang dấy lên trong giới lữ hành và bảo tồn ngày một tăng, nguồn gốc của nó giống như một sự tiến hoá hơn là một cuộc cách mạng. Du lịch sinh thái bắt nguồn từ du lịch thiên nhiên và du lịch ngoài trời.
Những du khách lũ lượt kéo đến các vườn quốc gia Yellowstone và Ysoemite hàng thế kỷ trước dây là những nhà du lịch sinh thái đầu tiên. Những khách lữ hành đến Serengeti từ khoảng nửa thế kỷ trước, những nhà giă ngoại mạo hiểm Himalaya đă cắm trại trên Annapurna 25 năm sau, hàng ngàn người đến chụp ảnh chim cánh cụt ở Nam cực, những nhóm người đến Belize hoặc những người đến ngủ trong những ngôi nhà dài của Borne cũng có thể được coi là những khách du lich sinh thái.
Thế kỷ 20 đă chứng kiến sự thay đổi kịch tính và liên tục của lữ hành thiên nhiên. Châu phi là một ví dụ điển h́nh. Những cuộc đi săn năm 1909 của Thoedore Rooevelt để cho vào tói săn những chiếc đầu hoặc những cái sừng lớn nhất mà ông có thể t́m thấy là một điển h́nh đương đại. Vào những năm 70, du lịch đại chúng và du lịch không phân biệt, vẫn chủ yếu để tâm đến các con thó lớn, đă phá hoại các môi trường sống gây phiền nhiễu đến các động vật , và phá huỷ thiên nhiên. Ngày nay , các hành vi này đang thay đổi .Ngày càng nhiều khách thăm quan nhận thức được tác hại sinh thái họ có thể gây ra cho giá trị của tự nhiên , và cho những mối quan tâm của nhân dân địa phương. Các tour du lịch chuyên hoá - săn chim , cưỡi lạc đà ,bộ hành thiên nhiên có hướng dẫn và nhiều nữa - đang tăng lên. Cái ḍng nhỏ nhưng đang lớn lên này chính là du lịch sinh thái .Và, một cách ngạc nhiên du lịch sinh thái dang làm cho cả nghành công nghiệp lữ hành trở nên nhạy cảm hơn với môi trường.
1.2 Khái quát du lịch sinh thái.
Du lịch sinh thái (Ecotourism) là một khái niệm tương đối mới mẻ , đang là mối quan tâm của nhiều người ở nhiều lĩnh vực khác nhau .Có nhiều cách đặt vấn đề về du lịch sinh thái và sự t́m kiếm đi dến sự thống nhất bản chất , nhận thức của loại h́nh du lịch sinh thái vẫn đang được tiếp tục trên nhiều diễn đàn quốc tế và trong nước .
Loại h́nh du lịch sinh thái về thực chất là loại h́nh có quy mô không lớn, nhưng có tác dụng hoà nhập môi trường tự nhiên với điểm du lịch, khu du lịch và nền văn hoá đó. Chính loại h́nh du lịch này cũng là loại h́nh du lịch bền vững mà hiện nay Tổ chức Du lịch thế giới đă khẳng định đối với các hoạt động du lịch nhằm vừa đáp ứng các nhu cầu hiện tại của du khách cùng người dân ở vùng có du khách đến thăm quan, nghỉ dưỡng v.v đồng thời chú trọng tới việc tôn tạo nhằm bảo tồn các nguồn tài nguyên du lịch để có điều kiện phát triển hoạt động của du lịch trong tương lai.
Loại h́nh du lịch sinh thái có nhiệm vụ:
- Bảo tồn tài nguyên của môi trường tự nhiên.
- Bảo đảm đối với du khách về các đặc điểm của môi trường tự nhiên mà họ đang chiêm ngưỡng.
- Thu hót tích cực sự tham gia của cộng đồng địa phương, người dân bản địa trong việc quản lư và bảo vệ, phát triển du lịch đang triển khai thực hiện trong điểm du lịch, khu du lịch v.v .
Qua các yêu cầu nhiệm vụ đề ra nói trên, loại h́nh du lịch sinh thái vừa đảm bảo sự hài ḷng đối với du khách ở mức độ cao để tạo lập sự hấp dẫn đối với họ, đồng thời qua du khách quảng bá uy tín của điểm du lịch, khu du lịch. Từ đó ngành du lịch có điều kiện bảo đảm và nâng cao hiệu quả của hoạt động du lịch và cũng là cơ hội tăng thu nhập cho người dân thông qua hoạt động du lịch, cũng tức là có điều kiện thuận lợi về xă hội hoá thu nhập từ du lịch.
Cho đến nay vẫn chưa có sự xác định hoàn hảo về loại h́nh du lịch sinh thái. Loại h́nh du lịch này quả vẫn c̣n mới mẻ, mặc dù những năm 1997-1998 Tổ chức Du lịch thế giới và Liên Hợp Quốc đă nêu một số quan điểm chuyển mạnh sang loại h́nh du lịch sinh thái phù hợp với điều kiện của sự phát triển du lịch.
Một số nhà khoa học về du lịch cũng đă khẳng định các loại h́nh du lịch sinh thái như sau:
- Du lịch xanh, du lịch dă ngoại.
- Du lịch nhạy cảm, du thuyền trên sông, hồ, trên biển .
- Du lịch thiên nhiên, tham quan miệt vườn, làng bản .
- Du lịch môi trường.
- Du lịch thám hiểm, mạo hiểm,lặn biển, thăm hang động .
Từ những năm 1985-1990, đặc biệt là sau năm 1990 khoa học sinh thái được chấp nhận khá rộng răi trên thế giới và cũng từ khoa học sinh thái trở thành một lĩnh vực khoa học có giá trị hơn nhiều nên ngành kinh tế-xă hội có ư thức vận dụng những lư thuyết cơ bản của sinh thái học. Ngành du lịch thế giới từ sau cuộc Hội nghị về Trái đất ở Rio đe Janeiro năm 1992 đă thực sự vận dụng sinh thái học dưới nhiều mục tiêu sự phát triển bền vững.
Việc tổ chức và điều hành loại h́nh du lịch sinh thái như thế nào để có thể:
- Bảo tồn môi trường tự nhiên mà du lịch đang sử dụng.
- Nâng cao ư thức của du khách để họ nhận rơ đặc điểm của môi trường tự nhiên trong khi du lịch đang hoà ḿnh vào đó.
- Động viên trách nhiệm của dân cư địa phương tại khu du lịch, điểm du lịch có trách nhiệm quản lư bảo vệ và phát triển du lịch nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững của môi trường du lịch và thiết thực tạo được lợi Ưch lâu dài.
Nói chung du lịch sinh thái là loại h́nh du lịch dùa vào những h́nh thức truyền thống sẵn có, nhưng có sự hoà nhập vào môi trường tự nhiên với văn hoá bản địa, du khách có thêm những nhận thức về đặc điểm của môi trường tự nhiên, về những nét đặc thù vốn có của văn hoá từng điểm, từng vùng, khu du lịch và có phần trách nhiệm tự giác để không xảy ra những tổn thất, xâm hại đối với môi trường tự nhiên và nền văn hoá sở tại. C̣n về quy mô của loại h́nh du lịch sinh thái th́ tuỳ thuộc vào khả năng, điều kiện, biện pháp tổ chức của nhà quản lư hoạt động du lịch, có thể dần dần từ quy mô khiêm tốn để phát triển rộng răi.
Ở nước ta trên phương tiện thông tin đại chúng cũng đă đưa ra nhiều khái niệm và định nghĩa cho loại h́nh du lịch này : “ Du lịch sinh thái là du lịch đến với thiên nhiên hoang sơ, thôn dă ”; “Du lịch sinh thái là du lịch đến vối các khu bảo tồn thiên nhiên” ; “Du lịch sinh thái là du lịch thám hiểm , hoặc mạo hiểm trên các cái mới ,cái lạ của thiên nhiên”
Với Việt nam , một nước mới phát triển về du lịch và loại h́nh du lịch sinh thái hầu như c̣n rất mới,chưa tích luỹ được nhiều kinh nghiệm .Vấn đà đạt ra lúc này mang tính cấp bách là cần phải quan tâm đến cả hai phương diện:
Một là: Thống nhất về bản chất và khái niệm của loại h́nh du lịch sinh thái.
Hai là: Tiếp cận với xu thế và nhu cầu thị trường du lịch sinh thái trong nước và quốc tế, tiến hành xây dựng những định hướng và hoạnh định chiến lược phát triển cho loại h́nh du lịch sinh thái ở Việt nam.
Với đặc trưng khác biệt về nguồn gốc của sản phẩm du lịch sinh thái và tính chất bền vững của nó, trong những năm qua ở lĩnh vực hoạt động du lịch sinh thái trên phạm vi toàn thế giới người ta đă rót ra nhiều bài học rất có giá trị đóng góp vào lư luận và hoạt động của loại h́nh du lịch sinh thái.
Theo đó du lịch sinh thái là loại h́nh du lịch đặc biệt tổng hợp các mối quan tâm cảm giác nhiều đến môi trường thiên nhiên và t́m đến những vùng thiên nhiên nhiều tiềm năng về môi trường sinh thái để cải thiện kinh tế, phóc lợi xă hội, sức khoẻ và hưởng thụ, khám phá những cái mới, cái lạ, cái đẹp và sự trong lành của thế giới tự nhiên , tạo ra mối quan hệ hữu cơ, hoà đồng giữa con người với thiên nhiên, môi trường đồng thời hành động có ư thức trách nhiệm làm cho thiên nhiên môi trường bền vững, phong phú phục vụ trở lại lợi Ưch của con người cả ở hiện tại và tương lai.
1.3 Tất yếu về du lịch sinh thái tại Việt Nam
Phát triển du lịch sinh thái là một xu thế tất yếu. Du lịch sinh thái phát triển nhằm thoả măn nhu cầu ngày một tăng của khách du lịch, của cộng đồng. Nhu cầu này liên quan chặt chẽ đến sự phát triển không ngừng của xă hội, đảm bảo về tổng thể một tương lai phát triển lâu dài của hệ sinh thái, với tư cách là một ngành kinh tế. Bên cạnh xu thế phát triển du lịch sinh thái do nhu cậu khách quan, xu thế này c̣n không nằm ngoài xu thế chung về phát triển xă hội của loài người khi các giá trị tài nguyên ngày càng bị suy thoái, khai thác cạn kiệt.
Việt Nam là một đất nước nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nằm hoàn toàn trong ṿng đai nhiệt đới của nửa cầu bắc, thiên về chí tuyến hơn là phía xích đạo. Vị trí đó đă tạo nên một nền nhiệt độ cao, độ Èm không khí cao, mưa nhiều. Việt Nam có đường bờ biển dài hơn 3000km, lưng dùa vào dăy Trường Sơn. Chính các điều kiện đó đă mang lại cho Việt Nam một hệ động thực vật vô cùng phong phú, đa dạng và độc đáo. Kết hợp vào đó có rất nhiều nét văn hoá dân téc đặc sắc, đậm đà. Những yếu tố đó đă tạo nên cho Việt Nam một lợi thế to lăn trong việc phát triển loại h́nh du lịch sinh thái. Cùng với việc nỗ lực bảo tồn, khai thác phát huy các giá trị tài nguyên thiên nhiên và văn hoá phục vụ phát triển kinh tế thông qua du lịch sinh thái là một xu thế tất yếu. Với tư cách là một ngành kinh tế ṃi nhọn - Du lịch trong đó có Du lịch sinh thái ngày càng khẳng định vị thế của ḿnh đối với sự phát triển kinh tế xă hội của đất nước.

1.4 Những yêu cầu và nguyên tắc cơ bản để phát triển du lịch sinh thái
1.4.1 Những yêu cầu cơ bản để phát triển du lịch sinh thái
Yêu cầu đầu tiên để có thể tổ chức được du lịch sinh thái là sự tồn tại của các hệ sinh thái tự nhiên điển h́nh với tính đa dạng sinh thái cao. Sinh thái tự nhiên được hiểu là sự cộng sinh của các điều kiện địa lư, khí hậu và động thực vật, bao gồm: sinh thái tự nhiên (natural ecology), sinh thái động vật (animal ecology), sinh thái thực vật (plant ecology), sinh thái nông nghiệp ( agri-cultural ecology), sinh thái khí hậu ( ecoclimate) và sinh thái nhân văn (human ecology).
Đa dạng sinh thái là một bộ phận và là một dạng thứ cấp của đa dạng sinh học, ngoài thứ cấp của đa dạng di truyền và đa dạng loài. Đa dạng sinh thái thể hiện ở sự khác nhau của các kiểu cộng sinh tạo nên các cơ thể sống, mối liên hệ giữa chúng với nhau và với các yếu tố vô sinh có ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp lên sự sống như : đất, nước, địa h́nh, khí hậu . đó là các hệ sinh thái (eco-systems) và các nơi trú ngụ, sinh sống của một hoặc nhiều loài sinh vật (habitats) (Theo công ước đa dạng sinh học được thông qua tại Hộ nghị thượng đỉnh Rio de Jannero về môi trường).
Như vậy có thể nói du lịch sinh thái là một loại h́nh du lịch dùa vào thiên nhiên (natural - based tourism) (gọi tắt là du lịch thiên nhiên), chỉ có thể tồn tại và phát triển ở những nơi có các hệ sinh thái điển h́nh với tính đa dạng sinh thái cao nói riêng và tính đa dạng sinh học cao nói chung. Điều này giải thích tại sao hoạt động du lịch sinh thái thường chỉ phát triển ở các khu bảo tồn thiên nhiên ( natural reserve), đặc biệt ở các vườn quốc gia (national park), nơi c̣n tồn tại những khu rừng với tính đa dạng sinh học cao và cuộc sống hoang dă. tuy nhiên điều này không phủ nhận sự tồn tại của một số loại hinh du lịch sinh thái phát triển ở những vùng nông thôn ( rural tourism ) hoặc các trang trại ( farm tuorism) điển h́nh.
Yêu cầu thứ hai có liên quan đến những nguyên tắc cơ bản của du lịch sinh thái ở 2 điểm: