Tiến Sĩ Dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến n

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định: Giáo dục và Đào tạo cùng với Khoa học
và Công nghệ là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX
chỉ ra rằng: "Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc
đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con
người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng nhanh và bền vững".
Muốn thực hiện được đường lối phát triển giáo dục nêu trên, đòi hỏi phải tăng
cường dự báo nhu cầu, xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD một
cách toàn diện.Dự báo giáo dục là một dạng tiên đoán khoa học trong lĩnh vực xã hội.
Dự báo giáo dục chủ yếu hướng vào việc cung cấp những hiểu biết về một thực trạng
tương lai của một nền giáo dục, tìm kiếm những mục tiêu mới, những viễn cảnh mới và
chỉ ra những giải pháp khả thi nhằm thúc đẩy sự phát triển của nền giáo dục trong
tương lai.Việc đón trước tương lai, hoạch định chính sách, biện pháp nhằm đưa nền
giáo dục phát triển là rất quan trọng. Nhưng để làm được điều đó cần phải: “Xem xét
nền giáo dục trong viễn cảnh tương lai, đó là hướng cốt yếu trong việc đề ra các kế
hoạch và chính sách giáo dục, thực sự như là một định hướng mới trong kế hoạch hoá
giáo dục ”[Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy ở tiểu học- Nguyễn Kế Hào,
Nguyễn Hữu Dũng].
Ở Việt Nam đã có nhiều nhà khoa học đề cập đến vấn đề tầm quan trọng của
công tác dự báo, mà đại diện là tác giả Hà Thế Ngữ đã khẳng định: “Nền giáo dục
của một nước, một địa phương nhất thiết phải lấy công tác dự báo làm tiền đề”[Sự
hình thành chiến lược một con người- Hà Thế Ngữ].
Làm rõ những vấn đề lý luận liên quan đến dự báo nhu cầu triển đội ngũ cán
bộ QLGD nói chung và CBQL trường THCS nói riêng, gắn với thực tiễn giáo dục
THCS của thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc, góp phần thực hiện mục tiêu xây
dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD đủ về số lượng, được chuẩn hoá, đảm bảo
chất lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt là nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối
sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo và CBQL giáo dục. Từ đó, góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao
của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: "Cán bộ
là cái gốc của mọi công việc, việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay 2
kém". Muốn có đội ngũ CBQL trường THCS tốt, cần phải làm tốt công tác phát triển
đội ngũ này. Hiện nay ở nước ta, những vấn đề có tính lý luận về công tác dự báo nhu
cầu phát triển đội ngũ CBQL nói chung, phát triển đội ngũ CBQL trường THCS nói
riêng còn nhiều mới mẻ. Vì vậy phải nghiên cứu và thực hiện tốt công tác dự báo giáo
dục: “Dự báo không thể cho biết chính xác về tương lai nhưng có thể giúp các nhà
làm chính sách đương đầu với tính không chính xác và biến động để khai thác ý
nghĩa của các lựa chọn chính sách”[Chính sách và kế hoạch trong quản lý giáo dục-
Phạm Bá Lãm, Phạm Thành Nghị]. Dự báo với tính chất là giai đoạn tiền kế hoạch
nhằm tạo cơ sở vững chắc cho các chiến lược về mục tiêu và giải pháp sau này.
1.2.Vấn đề dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ cán bộ QLGD nói chung và
CBQL trường THCS nói riêng đã có nhiều người quan tâm nghiên cứu ở cả trong và
ngoài nước. Có một số đề tài tương tự đã được nghiên cứu ở một số địa phương. Tuy
nhiên, trong bối cảnh cụ thể của thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc, nền kinh tế
đang trong giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu kinh tế để phát triển và mở cửa, hội
nhập với với khu vực và quốc tế, vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục, mà gắn liền
với nó là phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL trường THCS của thành phố
Vĩnh Yên được đặt ra với yêu cầu ngày càng cao. Dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ
CBQL trường THCS đã đạt được một số thành tựu nhất định, nhưng còn nhiều yếu
kém, tồn tại. Việc dự báo nhu cầu CBQL còn chưa bắt kịp tình hình phát triển kinh tế
của địa phương, việc bổ nhiệm CBQL còn nhiều bất cập như chưa qua đào tạo, bồi
dưỡng về nghiệp vụ quản lý giáo dục. Có trường, do nhiều nguyên nhân khác nhau,
nên thiếu nguồn bổ sung, thay thế tại chỗ, công tác luân chuyển còn chưa được quan
tâm đúng mức, việc bố trí, bổ nhiệm cán bộ chưa kịp thời. Một số trường vẫn còn
thiếu số lượng cán bộ quản lý. Đội ngũ CBQL trường THCS của thành phố Vĩnh Yên
tỉnh Vĩnh Phúc hiện nay còn một số bất cập về cơ cấu (độ tuổi, giới tính), về trình độ
nghiệp vụ; về tin học, ngoại ngữ, nên một bộ phận chưa đáp ứng được yêu cầu của
công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay. Việc dự báo nhu cầu CBQL và nghiên cứu, tìm
ra nguyên nhân, giải pháp để phát triển đội ngũ CBQL trường THCS của thành phố
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay và một số năm tới được đặt ra là
khách quan và cần thiết.
Bản thân tác giả công tác tác tại bộ phận tham mưu về công tác cán bộ, giúp
lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố tham mưu cho UBND thành phố và
các cấp có thẩm quyền về việc dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ CBQL nên có điều 3
kiện nghiên cứu kỹ về các vấn đề có liên quan cả về lý luận và thực tiễn. Từ kết quả
nghiên cứu, có thể vận dụng để giải quyết những vấn đề thực tiễn trong công tác của
mình: dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ CBQL để tham mưu phát triển đội ngũ
CBQL trường THCS đáp ứng được yêu cầu hiện nay và trong thời gian tới.
1.3. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, chúng tôi lựa chọn nghiên
cứu đề tài: "Dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS thành
phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020".
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài đề xuất một số dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ CBQL đáp ứng yêu cầu
của giai đoạn mới đến năm 2020 của thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc trên cơ sở
nghiên cứu lý luận và thực tiễn đội ngũ CBQL trường THCS của thành phố hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Dự báo nhu cầu pháp phát triển đội ngũ CBQL trường
THCS thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020.
4. Giả thuyết khoa học
Thực tế đội ngũ CBQL trường THCS thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc đã
đạt chuẩn đào tạo, có trình độ chuyên môn vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, nhiệt
tình, trách nhiệm trước công việc, một số mặt đáp ứng được yêu cầu. Tuy nhiên, số
lượng CBQL của thành phố còn thiếu, chưa đồng bộ về cơ cấu, chưa đáp ứng được
yêu cầu đổi mới của thành phố hiện nay trong đó có nguyên nhân về dự báo nhu cầu
cán bộ quản lý. Đề xuất và dự báo được nhu cầu phát triển đội ngũ CBQL trường
THCS phù hợp với thực tiễn giáo dục THCS của thành phố Vĩnh Yên và của tỉnh
Vĩnh Phúc sẽ góp phần phát triển được đội ngũ CBQL trường THCS, đáp ứng yêu
cầu đào tạo nguồn nhân lực ngày càng cao của xã hội.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
5.1. Hệ thống hoá một số vấn đề về lý luận về nhu cầu phát triển đội ngũ CBQL
trường THCS.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ CBQL trường THCS, các yếu tố ảnh
hưởng đến cơ cấu đội ngũ CBQL trường THCS của thành phố.
5.3. Đề xuất một số giải pháp nhu cầu phát triển đội ngũ CBQL trường THCS của
thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020. 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Dự báo nhu cầu pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THCS, trong đó tập trung
vào một số biện pháp có tính chất quyết định đến chất lượng CBQL trường THCS.
6.2. Giới hạn về địa bàn và khách thể khảo sát
Địa bàn nghiên cứu:
Các trường THCS thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc, đội ngũ CBQL của 09
trường THCS trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên.
Về khách thể khảo sát: 158 người, gồm:
- Cán bộ lãnh đạo, quản lý thuộc phòng Giáo dục và Đào tạo có liên quan đến
chỉ đạo, quản lý trường THCS;
- Ban giám hiệu một số trường THCS ở các loại hình trường, các trường
THCS ở các xã, phường có điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau;
- Giáo viên có kinh nghiệm trong giảng dạy và giáo dục học sinh, các cán bộ
tổ chuyên môn, đoàn thể trong một số trường THCS.
7. Các phương pháp nghiên cứu
Dự kiến có thể sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra viết.
+ Phương pháp quan sát.
+ Phương pháp chuyên gia.
7.3. Nhóm các phương pháp dự báo
+ Phương pháp ngoại suy.
+ Phương pháp sơ đồ luồng.
+ Phương pháp định mức.
7.4. Phương pháp thống kê toán học trong giáo dục
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
8.1. Ý nghĩa khoa học
Góp phần hệ thống hoá lý luận và đánh giá đúng thực trạng đội ngũ cán bộ
quản lý trường THCS của thành phố Vĩnh Yên hiện nay.
8.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất được các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THCS thành phố
Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020. 9. Cấu trúc của Luận văn
Ngoài các phần ký hiệu viết tắt, mục lục, mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh
mục tài liệu tham khảo và phụ lục, phần kết quả nghiên cứu của luận văn được trình
bày trong ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu.
Chương 2: Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và nhu cầu phát triển đội ngũ
cán bộ quản lý trường trung học cơ sở của thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc.
Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học cơ
sở thành phố Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020.


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC . iii
DANH MỤC VIẾT TẮT . iv
DANH MỤC CÁC BẢNG . v
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3
4. Giả thuyết khoa học 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài . 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài . 4
7. Các phương pháp nghiên cứu . 4
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài . 4
9. Cấu trúc của Luận văn 5
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ DỰ BÁO NHU CẦU PHÁT TRIỂN ĐỘI
NGŨ CBQL CÁC TRƯỜNG THCS . 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề . 6
1.2. Khái niệm tổng quan về dự báo . 8
1.2.1. Dự báo 8
1.2.2. Nhiệm vụ của dự báo 10
1.2.3. Phân loại dự báo . 10
1.2.4. Các cách tiếp cận khi lập dự báo 11
1.2.5. Các nguyên tắc khi lập dự báo . 12
1.3. Dự báo giáo dục . 13
1.3.1. Khái niệm và ý nghĩa của dự báo giáo dục 13
1.3.2. Một số phương pháp lập dự báo giáo dục, xử lý các số liệu thống kê
trong dự báo giáo dục. Lựa chọn các phương pháp dự báo giáo dục 15
1.3.3. Tổ chức quá trình nghiên cứu dự báo giáo dục 22
1.3.4. Vai trò của nghiên cứu dự báo giáo dục trong chiến lược phát triển giáo
dục nói chung và phát triển đội ngũ giáo viên nói riêng . 23 iv
1.3.5. Khái niệm phát triển và phát triển đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục . 24
1.4. Một số nhân tố tác động đến quy mô phát triển giáo dục . 26
1.5. Vị trí, vai trò của cấp học THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân và một
số đặc điểm của đội ngũ CBQL trường THCS 28
Kết luận chương 1 . 30
Chương 2: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ VÀ NHU CẦU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CBQL TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC 31
2.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên,KT-XH thành phố Vĩnh Yên 31
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên 32
2.1.2. Đặc điểm xã hội 33
2.1.3. Đặc điểm kinh tế . 34
2.2. Thực trạng GD-ĐT tỉnh Vĩnh Phúc và thành phố Vĩnh Yên 34
2.2.1. Khái quát về tỉnh Vĩnh Phúc và GD-ĐT tỉnh Vĩnh Phúc . 34
2.2.2.Thực trạng GD-ĐT thành phố Vĩnh Yên 37
2.3.Thực trạng đội ngũ CBQL trường THCS thành phố Vĩnh Yên . 42
2.3.1. Thực trạng đội ngũ CBQL trường THCS (số lượng, cơ cấu, trình độ đào
tạo, phẩm chất, năng lực) 42
2.3.2. Thực trạng về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ
CBQL trường THCS thành phố Vĩnh Yên 45
2.3.3. Thực trạng về năng lực chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm của đội ngũ
CBQL trường THCS thành phố Vĩnh Yên 47
2.3.4. Thực trạng về năng lực quản lý nhà trường của đội ngũ cán bộ quản lý
trường THCS thành phố Vĩnh Yên . 49
2.3.5. Thực trạng các giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS
thành phố Vĩnh Yên . 50
2.4. Thuận lợi, khó khăn và yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý trường THCS thành phố Vĩnh Yên . 55
2.4.1. Thuận lợi, khó khăn của công tác phát triển đội ngũ CBQL trường
THCS và nguyên nhân . 55
2.4.2. Yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển đội ngũ CBQL trường THCS . 58
Kết luận chương 2 . 62 Chương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ VĨNH YÊN TỈNH VĨNH
PHÚC ĐẾN NĂM 2020 63
3.1. Căn cứ xác định nhu cầu đội ngũ CBQL trường THCS thành phố Vĩnh
Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020 63
3.1.1. Chiến lược phát triển GD-ĐT theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng Cộng
sản Việt Nam lần thứ IX và kết luận hội nghị Trung ương VI (khoá IX) . 63
3.1.2. Định hướng chiến lược phát triển GD-ĐT tỉnh Vĩnh Phúc và thành phố
Vĩnh Yên 64
3.1.3. Định hướng chiến lược phát triển đội ngũ CBQL trường THCS thành
phố Vĩnh Yên . 66
3.2. Dự báo quy mô phát triển đội ngũ CBQL trường THCS thành phố Vĩnh
Yên tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020 68
3.2.1. Dự báo số học sinh THCS thành phố Vĩnh Yên từ 2010-2020 68
3.2.2. Dự báo phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS thành phố Vĩnh Yên . 69
3.3.Nguyên tắc và các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường
THCS thành phố Vĩnh Yên 70
3.3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp 70
3.3.2. Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS thành phố
Vĩnh Yên đến năm 2020 72
3.3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp . 90
3.3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp . 92
Kết luận chương 3 . 96
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ . 98
1. Kết luận 98
2. Khuyến nghị . 99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . 101