Tiểu Luận Đổi mới việc sử dụng các phương pháp dạy học địa lý ở trường THCS

I/ ĐẶT VẤN ĐỀ
Các PPDH tiên tiến về bản chất là các PPDH đề cao chủ thể nhận thức của học sinh, được xác định dựa vào cách thức hoạt động nhận thức của học sinh. Trong học tập bằng các họat động thảo luận, tranh luận hay điều tra đóng vai , các em có được những tri thức, kỹ năng cần thiết. Trong mỗi phương pháp, có thể sử dụng nhiều hoạt động khác nhau, nhưng có một hoạt động được xem là chủ đạo, bao trùm . Tên của PPDH được đặt theo tên của hoạt động đó.
II/ CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIÊN TIẾN
Phương pháp nghiên cứu được tiến hành theo quy trình có các bước như sau:
a/ Đặt vấn đề , làm xuất hiện giải thuyết
Vấn đề nghiên cứu có thể do HS đặt ra trong quá trình quan sát và nghiên cứu sự vật , hiện tượng hay nội dung bài học, những hình thức phổ biến hơn cả trong dạy học hiện nay la do Gv đề xuất dưới dạng các bài tập, câu hỏi, nhiệm vụ. Trên cơ sở vấn đề , các giải thuyết được đặt ra.
b/ Tổ chức hoạt động nghiên cứu
- Tổ chức ; Cá nhân hoặc nhóm
- Hình thức th nhập thông tin: Quan sát phỏng vấn thu nhập tư lliệu tranh ảnh, bản đồ, sách báo, hiện vật
- Xử lý thông tin: Phân tích tổng hợp so sánh phân loại xác lập các mối liên hệ (nếu có) xác nhân giả thuyết đúng.
c/ Kết luận, đề xuất giải pháp , kiến nghị
Ví dụ: Sử dụng phương pháp nghiên cứu trong dạy học bài “Các mùa khí hậu và thời tiết ở nước ta ” (Địa lý8 ). Mục 1Gió mùa đông bắc từ tháng 11 đến tháng 4(mùa đông)
- Giáo viên đặt vấn đề : Trong mùa gió Đông bắc , khí hậu và thời tiết của Bắc Trung Bộ , Nam Bộ có sự khác nhau hay giống nhau?
- Giả thuyết sẽ xuất hiện ở HS toàn lớp là: a/ Giống nhau, b/ Khác nhau .
- Thu nhập thông tin : Học sinh phân tích bảng số liệu khí hậu (ở bài đặc biệt khí hậu Việt Nam), tìm đọc số liệu nhiệt độ và lượng mưa của ba miền Bắc Bộ, Trung Bộ, Nam Bộ, nêú trạm có nhiệt độ trung bình tháng cao nhất , thấp nhất , trạm có lượng mưa trung bình tháng nhiều nhất , ít nhất, nhận xét về tính đồng nhất của khí hậu trên cả nước mùa đông.
- Kết luận: Chọn giả thiết bị (Khác nhau)
Về mặt hình thức, trong thực tế dạy học, một số GV cho rằng phương pháp nghiên cứu dường như có nét giống phương pháp đàm thoại gợi mở. Giáo viên cũng nêu câu hỏi, sau đó cũng hướng dẫn tìm kiếm nội dung trả lời. Thực ra trong phương pháp nghiên cứu cũng không thể thiếu những thao tác đó. Điểm khác biệt cơ bản ở đây học sinh phải tự tìm kiếm kiến thức từ các phương tiện sẵn có trong tay. Các em có thể trao đổi với nhau, có thể chồng xếp bản đồ, có thể xem tài liệu tham khảo ngoài sách giáo khoa , có thể vẽ phác ra giấy, có thể tự ghi ý kiến của mình vào vở ghi ở vị trí thích hợp. Còn giáo viên đóng vai trò hướng dẫn và gợi ý, giúp đỡ thêm một số em yếu và tổ chức cho các em thảo luận và rút ra kết luận càn thiết.
Phương pháp nghiên cứu có nhiều tác dụng tốt trong dạy học phát triển học sinh. Tuy nhiên, phù hợp với quy luật nhận thức, việc vận dụng phương pháp này phải đi từ thấp lên cao, từ chưa hoàn chỉnh đến chưa hoàn chỉnh. Ban đầu, chỉ yêu cầu học sinh độc lập thực hiện từng giai đoạn (ví dụ, chỉ yêu cầu HS thu thập số liệu và dữ kiện thích hợp), sau đó nâng cao dần bằng cách yêu cầu các em thực hiện hầu hết các bước và tiến tới thực hiện độc lập.