Chuyên Đề đổi mới doanh nghiệp nhà nước - thực trạng và thách thức

ĐỔI MỚI DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC - THỰC TRẠNG
VÀ THÁCH THỨC

Bùi Văn Dũng – Phó Trưởng Ban
Ban Nghiên cứu Cải cách và Phát triển DN - CIEM

I. Mục tiêu, nội dung, phương thức tiếp cận cải cách DNNN

Đổi mới doanh nghiệp nhà nước là một trong những trọng tâm và là lĩnh vực cải cách nhạy cảm, khó khăn nhất của quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang kinh tế thị trường. Đó là vì đây không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề mang tính tư tưởng, chính trị, xã hội và tâm lý. Kinh nghiệm ở các nước có nền kinh tế chuyển đổi cho thấy:
- Cải cách doanh nghiệp nhà nước thường có hai nội dung chủ yếu là: (1) giảm quy mô khu vực doanh nghiệp nhà nước; và (2) cải cách thể chế nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước còn lại.
- Có hai cách tiếp cận cải cách như sau: cách thứ nhất là tư nhân hoá nhanh chóng hầu hết các doanh nghiệp nhà nước, chỉ giữ lại một số doanh nghiệp hoạt động công ích ở một số nước Đông Âu (liệu pháp cải cách “sốc”); và cách thứ hai là vừa tiến hành từng bước cổ phần hoá, đa dạng hoá sở hữu, vừa chuyển các doanh nghiệp nhà nước sang hoạt động theo chế độ công ty hiện đại với kinh nghiệm điển hình của Trung Quốc và Việt Nam (liệu pháp cải cách “thận trọng” hay “dò đá qua sông”).
- Dù thực hiện theo liệu pháp “sốc” hay liệu pháp “thận trọng” thì cải cách doanh nghiệp nhà nước không phải là mục tiêu mà chỉ là phương tiện nhằm hỗ trợ việc nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển khu vực doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh, hoạt động theo thị trường để đạt mục tiêu tăng trưởng ổn định, bền vững và nâng cao hiệu quả của toàn bộ nền kinh tế.
Quá trình đổi mới doanh nghiệp nhà nước ở nước ta trong thời qua đã thu được những kết quả to lớn nhưng cũng có nhiều vấn đề, thách thức đặt ra đòi hỏi phải có những giải pháp phù hợp.