Tiến Sĩ Đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công ở Việt Nam

LUẬN ÁN TIÊN SĨ
NĂM 2012

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU 1

Chương 1 KHU VỰC SỰ NGHIỆP CÔNG VÀ SÁCH TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI KHU 15
VỰC SỰ NGHIỆP CÔNG

1.1. Khu vực sự nghiệp công trong nền kinh tế quốc dân. 15
1.1.1. Sự hình thành khu vực sự nghiệp công trong nền kinh tế quốc dân. 15
1.1.1.1. Quan niệm về khu vực sự nghiệp công. 15
1.1.1.2. Quá trình hình thành khu vực sự nghiệp công. 18
1.1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp công. 19
1.1.2. Đặc điểm của khu vực sự nghiệp công trong nền kinh tế quốc dân. 22
1.1.2.1. Về vai trò và chức năng của khu vực sự nghiệp công. 22
1.1.2.2. Về tính chất hoạt động. 23
1.2. Tài chính của khu vực sự nghiệp công trong nền kinh tế thị 27
trường.
1.2.1. Những vấn đề cơ bản về tài chính, tài chính Nhà nước và tài
chính công.7
1.2.2. Khái niệm và nội dung của tài chính khu vực sự nghiệp công. 33
1.2.3. Các chủ thể và những mối quan hệ của tài chính khu vực sự 34
nghiệp công.
1.3. Chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công trong nền
kinh tế quốc dân.
1.3.1. Quan niệm về chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp
công.
1.3.2. Nội dung của chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp
công.
1.3.2.1. Chính sách đầu tư của nhà nước cho khu vực sự nghiệp công. 40
1.3.2.2. Chính sách quản lý vốn và tài sản công tại các đơn vị SN công. 42
1.3.2.3. Chính sách quản lý giá dịch vụ sự nghiệp. 43
1.3.2.4. Chính sách thuế. 44
1.3.2.5. Chính sách về đầu tư tín dụng Nhà nước. 45
1.3.3. Những nhân tố tác động đến chính sách tài chính đối với khu vực 47
sự nghiệp công.
1.3.3.1. Nhận thức của các chủ thể tham gia vào các quan hệ tài chính. 47
1.3.3.2. Mục tiêu của Nhà nước. 48
1.3.3.3. Trình độ phát triển kinh tế xã hội và đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của 49
ngành, lĩnh vực hoạt động sự nghiệp.
1.4. Kinh nghiệm quốc tế về xây dựng và đổi mới chính sách tài 50
chính đối với khu vực sự nghiệp công.
1.4.1. Kinh nghiệm đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự 50
nghiệp công của Trung Quốc.
1.4.2. Kinh nghiệm của các nước về đổi mới chi NSNN theo kết quả hoạt 53
động.
1.4.3. Một số vấn đề rút ra có thể vận dụng ở Việt Nam. 61
1.3.3.1. Xác định mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động và dự toán ngân sách. 62
1.3.3.2. Xây dựng hệ thống tiêu chí kiểm tra, giám sát, đánh giá. 62
1.3.3.3. Tổ chức hệ thống kiểm tra giám sát. 63

Kết luận Chương 1. 64

Chương 2 THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI KHU VỰC SỰ NGHIỆP 66
CÔNG Ở VIỆT NAM

2.1. Khái quát về chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công 66
2.1.1. Giai đoạn thứ nhất (từ năm 1994 - 2001). 66
2.1.2. Giai đoạn thứ hai (từ năm 2002-2005). 67
2.1.3. Giai đoạn thứ ba (từ năm 2006-nay). 69
2.2. Thực trạng chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công. 72
2.2.1. Chính sách phân cấp quản lý tài chính ngân sách. 73
2.2.1.1. Về phân cấp ngân sách. 73
2.2.1.2. Về phân cấp quản lý dự toán 74
2.2.2. Chính sách quản lý chi NSNN cho các đơn vị sự nghiệp công. 77
2.2.2.1. Kinh phí thường xuyên được giao thực hiện tự chủ. 78
2.2.2.2. Kinh phí không thường xuyên của đơn vị sự nghiệp. 80
2.2.2.3. Chi các Chương trình mục tiêu quốc gia. 81
2.2.3. Chính sách quản lý vốn, tài sản tại các đơn vị sự nghiệp công. 84
2.2.4. Chính sách phí, lệ phí. 86
2.2.5. Chính sách tín dụng Nhà nước. 92
2.2.6. Về chế độ kế toán. 93
2.2.7. Chính sách thuế. 94
2.2.7.1. Về Thuế GTGT. 95
2.2.7.2. Về Thuế TNDN. 97
2.2.7.3. Về Thuế Sử dụng đất. 99
2.3. Đánh giá chung về chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công ở Việt Nam.
2.3.1. Những kết quả đã đạt được. 100
2.3.1.1. Về quy mô và cơ cấu chi NSNN cho các hoạt động sự nghiệp. 100
2.3.1.2. Cơ chế, chính sách tài chính đã tạo thêm các nguồn kinh phí để phát triển hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công.
2.3.1.3. Đã thực hiện chuyển đổi được một số loại hình hoạt động sự nghiệp sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp Nhà nước.
2.3.1.4. Tạo cơ chế, chính sách thu hút các nguồn lực xã hội để phát triển các đơn vị sự nghiệp ngoài công lập.
2.3.2. Những vấn đề còn bất cập, vướng mắc trong chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công.
2.3.2.1. Chưa thực hiện hạch toán đủ chi phí theo cơ chế thị trường. 110
2.3.2.2. Chưa hình thành cơ chế cạnh tranh. 111
2.3.2.3. Vẫn đang thực hiện quản lý biên chế cán bộ và chính sách tiền lương như các cơ quan hành chính.
2.3.2.4. Về cơ chế, cách thức điều tiết của Nhà nước đối với khu vực sự nghiệp công.
2.3.2.5. Cơ chế, chính sách tài chính chưa đảm bảo sự đối xử bình đẳng giữa các đơn vị sự nghiệp công với các đơn vị ngoài công lập.
2.3.2.6. Cơ chế, chính sách tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công chưa phù hợp với xu thế hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực.
2.3.3. Nguyên nhân của những bất cập, vướng mắc trong chính sách tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công.
Kết luận Chương 2 122

Chương 3 GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI CHÍNH SÁCH TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI KHU VỰC SỰ NGHIỆP CÔNG Ở VIỆT NAM

3.1. Những căn cứ cho việc đề xuất đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công ở Việt Nam.
3.1.1 Sự cần thiết phải đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công ở Việt Nam.
3.1.1.1. Quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường đòi hỏi phải đổi 124
mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công.
3.1.1.2. Hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi phải đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công.
3.1.2. Nhu cầu của xã hội đối với các dịch vụ công có xu hướng ngày càng gia tăng.
3.1.3. Dự báo về xu hướng phát triển của khu vực SN công ở Việt Nam. 127
3.2. Quan điểm định hướng đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công ở Việt Nam.
3.2.1. Tiếp tục tăng chi NSNN cho các hoạt động sự nghiệp. 130
3.2.2. Đa dạng hóa nguồn lực tài chính cho đầu tư phát triển hoạt động sự nghiệp.
3.2.3. Vận dụng các quan hệ thị trường trong đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công.
3.2.4. Đổi mới chính sách tài chính theo hướng tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp công.
3.3. Các giải pháp cơ bản thực hiện đổi mới chính sách tài chính đối với khu vực sự nghiệp công.
3.3.1. Tiếp tục hoàn thiện phân cấp quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công.
3.3.2. Thông qua các quan hệ tài chính đổi mới cơ chế giám sát, kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công.


3.3.3. Chuyển chính sách quản lý phí và lệ phí sang quản lý giá dịch vụ. 140

3.3.4. Chuyển các đơn vị SN sang thực hiện hạch toán đầy đủ chi phí. 142

3.3.5. Chính sách đầu tư của NSNN cho khu vực sự nghiệp công. 143

3.3.6. Chính sách về lao động, tiền lương và phân phối thu nhập trong khu vực sự nghiệp công.
3.3.7. Chính sách về quản lý vốn, tài sản tại các đơn vị sự nghiệp công 147
3.3.8. Chính sách thuế đối với các đơn vị sự nghiệp công. 148
3.4. Các giải pháp thực hiện đối với một số lĩnh vực cụ thể. 152
3.4.1. Trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo. 152
3.4.2. Trong lĩnh vực y tế. 160
3.4.3. Trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. 167
3.4.4. Trong lĩnh vực văn hoá, thông tin, thể thao. 171
3.4.5. Trong lĩnh vực sự nghiệp kinh tế. 173
Kết luận Chương 3. 176

KẾT LUẬN 178