Tài liệu độc học, môi trường và sức khỏe con người -

TRỊNH THỊ THANH
ĐỘC HỌC, MÔI TRƯỜNG VÀ SỨC KHỎE CON NGƯỜI
(In lần thứ 3)



ĐẠI HỌC KHOA HỌC THÁI NGUYÊN
KHOA KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
THƯ VIỆN
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI



Preface
The textbook on Toxicology and environmental health has
been established in the framework of the prDject Capacity
building for environmental management in Vietnam. The
educational component of the proỉect targets the Master
programme, organised by the Faculty of Environmental
Sciences at the Hanoi University of Science, Vietnam National
University. A specific project objective was to dev.elop
reference materials for the students. The result is five textbooks,
including this one, wltich have been published with the Vỉetnam
National University Publishing House, whóse co- operation
enabled 750 copies to be published, instead of the original target
of 250 copies.
Peer review is crucial for quality control and has been a
structural component of the textbook development. The main
obiective of the peer review process was to generate comments
and detailed suggestions to improve the manuscripts. Dr. Trinh
Thi Thanh completed a draft textbook in January 1999. In March
1999, the Hanoi University of Science organised a review
workshop, in which twenty-seven academics participated. The
review was based on the following main criteria, set by the
~university: l) scientific quality; 2) up-to- dateness; 3)
pedagogical quality. In addition, an extnsive external peer
review was completed, including scientists from universities and
research institutes in Hanoi and Ho Chi Minh City A final
review was organised by the publishing house. The authors have
adapted their manuscripts according to the comments expressed.
Acknowledgẹments
On bhalf of the Project Advsory Committee, we would like to
congrat'ulate the author, Dr. TRẦN THỊ THANH of the Faculty
of Envirnmental Sciences, fur successfully completing the
development of this textbook. We take the aportunity kindly
thank Prof Dao Ngoc Phong, Hanoi University of Medicine,
Ass. Prof Bui Lai, Institute of Tropical Biology at the National
Centre for Natural Science and Technology in Ho Chi Minh city
and Ass. Prof Nguyen Quoc Khang, Faculty of Biology, Hanoi
Umversity of Science, Vietnam National Umversity, for their
active participation in the peer review process. Also, we
acknowledge the constructive co-operation of the Vietnam
National University Publishing Hou8e. inally, we express our
sincerest gratitude to the European Commis81on for funôing the
project on Capacity building for environmental management in
Vietnam and enabling th development and publication of the
textbook on Toxicology and environmental health.
The editors,
Prof. Mai Dinh Yen, Faculty of Biology, Hanoi University of
Science, Vietnam National University
Prof. Luc Hens, Department of Human Ecology, Free
University of Brussels (VUB)
Mr. Eddy Nierynck, Deparllent of Human Ecology, Free
University of Brussels (VUB)


Lời giới thiệu
Cuốn sách Độc học Môi trường và Sức khỏe con người
được biên soạn trong khuôn khó của Đề án:. Xây dựng Năng
lực Quản lý môi trường ở Việt Nam”. Mục tiêu đào tạo của đề
án là chương trình đào tạo Thạc sỹ do Khoa học môi trường
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên. Đại học Quốc gia Hà Nội
thực hiện. Mục tiêu đặc biệt của đề án là tăng cường cung cấp
các tài liệu tham khảo cho sinh viên. Kết quả là 5 cuốn sách giáo
trình đã được Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội xuất bản
và đã có thể in được 750 cuốn thay vì nhiệm vụ lúc đầu là 250
cuốn.
Công việc nhận xét đánh giá là quan trọng cho chất lượng
cuốn sách đã được chú ý trong suốt quá trình biên soạn. Mục
đích chính của công việc này là phản biện và đóng góp các ý
kiến nhằm nâng cao chất lượng các bản thảo. Sau khi TS Trịnh
Thị Thanh hoàn thành bản thảo vào tháng 1 năm 1999, tháng 3
năm 1999, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Đại học Quốc
gia Hà Nội đã tổ chức Hội thảo để đánh giá nghiệm thu với sự
tham dự của 27 nhà khoa học Môi trường. Việc đánh giá nghiệm
thu căn cứ vào 3 tiêu chuẩn chính của sách giáo trình mà Trường
đề ra là:1) Tính khoa học; 2) Tính cập nhật hiện tại và ;3) Tính
sư phạm. Ngoài ra, cuốn sách còn có sự tham gia nhận xét đánh
giá của các nhà khoa học Trường đại học và Viễn nghiên cứu ở
thành phố Hồ Chí Minh. Đặc biệt Nhà xuất bản Đại học Quốc
gia Hà Nội đã trực tiếp tham gia sửa chừa bản thảo một cách
công phu để cuốn sách được hoàn thiện hơn.
Thay mặt hội đồng cố vấn của đề án, chúng tôi xin chúc
mừng tác giả TS Trịnh Thị Thanh - Khoa Môi trường đã hoàn
thành có kết quả cuốn sách. Nhân dịp này chúng tôi cũng xin
bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới GS Đào Ngọc Phong - Trường
Đại học Y khoa Hà Nội, PGS Bùi Lai - Viện Sinh học Nhiệt đới
Trung tâm Khoa học Tự nhiên và công nghệ Quốc gia ở Thành
phố Hồ Chí Minh, PGS Nguyễn Quốc Khang, Khoa Sinh học
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội đã tích cực tham gia
vào quá trình nhận xét đánh giá cho nội dung của cuốn sách.
Chúng tôi cũng xin cám ơn về sự hợp tác xây dựng của Nhà xuất
bản Đại học Quốc gia Hà Nội. Sau cùng chúng tôi xin bày tỏ sự
cám ơn chân thành tới Hội đồng châu âu đã tài trợ ngân sách cho
Đề án Xây dựng Năng lực Quản lý Môi trường ở Việt Namđể
cuốn sách Độc học và Sức khỏe con ngườiđược biên soạn và
xuất bản.
Các biên tập:
GS Mai Đình Yên - Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa
học Tự Nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội.
GS Lúc Hens - Bộ môn Sinh thái Nhân văn Trường Đại học
Tự do Brussels, Vương quốc Bỉ (VUB).
Eddy Nierynck - Bộ môn Sinh thái Nhân văn trường Đại học
Tự do Brussels, Vương quốc Bỉ (VUB).

CÁC CHỮ VIẾT TẮT DÙNG TRONG CUỐN SÁCH
ADI Lượng tiếp nhận hàng ngày có thể chấp nhận được
EPA Hội bảo vệ môi trường Mỹ.
LD50 lượng độc chất gây tử vong 50% động vật thí nghiệm.
IARC Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế
JECFA Uỷ ban chuyên viên IAO/WHO về phụ gia thực
phẩm
JMPR Hội nghị liên hợp
FAO/WHO về dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật
FEL Nồng độ trực tiếp gây hại
LOAEL Mức thấp nhất được ghi nhận là có ảnh hưởng bất
lợi
NOAEL Mức được ghi nhận là không gây ảnh hưởng bất lợi
nào
PTWI Lượng tiếp nhận hàng tuần có thể chịu đựng được
TDI Lượng tiếp nhận hàng ngày có thể chịu đựng được
TLm Mức độ độc chất gây tử vong 50% số lượng cơ thể sinh
vật thí nghiệm trong khoảng thời gian nhất định
RfD Liều lượng nền (liều lượng ước tính con người tiếp xúc
trong một ngày mà không xảy ra một nguy cơ nào đối với sức
khỏe trong suôt cả đời)
UF Chỉ số không chắc chắn
MF Chỉ số biến đổi

Lời nói đầu
Các chất ô nhiễm đã gây ra những tác động làm suy thoái
chất lượng môi trường trong đó có môi trường sống của con
người.
Các loại độc chất lý, hóa và sinh học từ các nguồn ô nhiễm
khác nhau gây ảnh hưởng xấu cho môi trường và sức khoẻ con
người. Đây cũng chính là một trong những vấn đề trọng tâm
được lĩnh vực môi trường quan tâm và giải quyết.
Để có biện pháp kiểm soát, quản lý tốt vấn đề trên. Cần thiết
phải có sự đào tạo cơ bản về lĩnh vực này.
Vì vậy Giáo Trình Độc Học. Mọi người và Sức khoẻ con
người được biên soạn nhằm mục đích đào tạo học viên về.v v
ã Cơ chế xâm nhập các độc chất vào cơ thể con người
thông qua các con đường hấp thụ, phân bố và đào
thải.
ã Liên kết các kiến thức về thực tế môi trường
(Nguồn, tính chất v.v . các loại độc chất) với các
kiến thức khoa học có liên quanvề độc học.
ã Các nguyên tắc cơ bản để xây dựng, tư ế kế các
nghiên cứu về độc học, môi trường và sức khoẻ con
người.
Nội dung của giáo trình được thể hiện qua 6 chương:
Chương 1 - Một số khái niệm về độc học, môi trường và sức
khoẻ con người.
Chương 2 - Các dạng độc chất
Chương 3 - Sự hấp thụ, phân bố và đào thải
Chương 4 - Các yếu tố ảnh hưởng đến độc tính
Chương 5 – Đánh giá độ an toàn
Chương 6 - Đánh giá nguy cơ của độc chất
Chương 7 - ảnh hưởng của một sốchất nguy hại tới sức khoẻ
con người.
Tác giả xin chân thành cám ơn GS. Lusc Hens, GS. Mai Đình
Yên, GS. Đào Ngọc Phong đã có những đóng góp quý báu về
chuyên môn cho giáo trình.
Trong quá trình biên soạn, chắc chắn sẽ không tránh khỏi
thiếu sót, tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn
đọc.
TRỊNH THỊ THANH