Tiến Sĩ Định lượng đồng thời paracetamol, clopheninamin maleat trong thuốc coldacmin và pacemin bằng phương

ii
LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận
- , tác giả đã nhận được nhiều sự quan tâm,
động viên, hướng dẫn và giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè và gia đình.
Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
- -
Nguyên, các thầy cô giáo tham gia giảng dạy đã cung cấp những kiến thức giúp
tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Mai
Xuân Trường người đã tận tình hướng dẫn chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn.
Cuối cùng tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè
những người đã luôn bên tác giả, động viên và khuyến khích tác giả trong quá
trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình.
Trong quá trình thực hiện luận văn này,
, mặc dù tác giả
đã hết sức cố gắng nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất
mong nhận được các ý kiến đóng góp, xây dựng chân thành từ các thầy giáo, cô
giáo và bạn đọc.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015

Tác giả


Nguyễn Thị Thùy Thương
iii
MỤC LỤC

Trang
LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC CÁC BẢNG v
DANH MỤC CÁC HÌNH vi
MỞ ĐẦU . 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU . 2
1.1. Tổng quan về paracetamol và clopheninamin maleat 2
1.1.1. Paracetamol . 2
1.1.2. Clopheninamin maleat . 7
1.2. Các định luật cơ sở của sự hấp thụ ánh sáng . 10
1.2.1. Định luật Bughe - Lămbe - Bia . 10
1.2.2. Những nguyên nhân làm cho sự hấp thụ ánh sáng của dung
dịch không tuân theo định luật Bughe - Lămbe - Bia . 11
1.2.3. Định luật cộng tính 13
1.3. Một số phương pháp xác định đồng thời các cấu tử 14
1.3.1. Phương pháp Vierordt . 14
1.3.2. Phương pháp phổ đạo hàm 16
1.3.3. Phương pháp lọc Kalman 18
1.4. Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao . 19
1.4.1. Nguyên tắc của phương pháp HPLC . 19
1.4.2. Các đại lượng đặc trưng của quá trình sắc kí . 22
1.4.3. Sơ đồ máy HPLC . 25
1.4.4. Kết quả xác định một số chất theo phương pháp HPLC . 26 iv
Chương 2. THỰC NGHIỆM 27
2.1. Nội dung nghiên cứu . 27
2.1.1. Phương pháp HPLC . 27
2.1.2. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu 28
2.2.1. Phươ 28
2.2.2. Phương . 28
2.3. Đánh giá độ tin cậy của quy trình phân tích 28
2.3.1. Giới hạn phát hiện (LOD) . 28
2.3.2. Giới hạn định lượng (LOQ) . 29
2.3.3. Đánh giá độ tin cậy của phương pháp . 29
2.3.4. Đánh giá kết quả phép phân tích theo thống kê 30
2.4. Thiết bị, dụng cụ và hóa chất . 31
2.4.1. Thiết bị 31
2.4.2. Dụng cụ . 31
2.4.3. Hóa chất . 31
u . 32
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 34
3.1. Phương pháp HPLC 34
3.1.1. Xác định điều kiện tối ưu cho phép xác định PRC và CPM
bằng phương pháp HPLC 34
3.1.2. Đánh giá phương pháp định lượng 37
3.1.3. Xác định PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN . 41
3.1.4. Xác định PRC và CPM trong thuốc PACEMIN . 42
3.1.5. Khảo sát độ đúng của phép xác định PRC, CPM theo phương
pháp thêm chuẩn 43 v
3.2. Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử 45
3.2.1. Khảo sát phổ hấp thụ phân tử của paracetamol và
clopheninamin maleat 45
3.2.2. Kiểm tra sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM
vào pH . 46
3.2.3. Kiểm tra sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM theo
thời gian 46
3.2.4. Khảo sát sự phụ thuộc độ hấp thụ quang của PRC và CPM theo
nhiệt độ . 47
3.2.5. Khảo sát khoảng tuyến tính tuân theo định luật Bughe - Lămbe
- Bia của PRC và CPM. Xác định chỉ số LOD và LOQ 48
3.2.6. Khảo sát và đánh giá độ tin cậy của phương pháp nghiên cứu
trên các mẫu tự pha 52
3.2.7. Xác định hàm lượng PRC và CPM trong thuốc COLDACMIN
eo phương pháp thêm chuẩn 54
3.2.8. Xác định hàm lư
ương pháp thêm chuẩn 56
KẾT LUẬN . 60
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 61
iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Tiếng việt Tiếng Anh Viết tắt
Paraxetamon Paracetamol PRC
Clopheninamin maleat Chlorpheniramine maleate CPM
Giới hạn phát hiện Limit of Detection LOD
Giới hạn định lượng Limit of Quantity LOQ
Sai số tương đối Relative Error RE
Độ lệch chuẩn Standard Deviation S hay SD
Phương pháp sắc ký lỏng hiệu
năng cao
High Performance Liquid
Chromatography
HPLC v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 3.1. Giá trị các đại lượng đặc trưng . 38
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát thời gian lưu 38
Bảng 3.3. Kết quả khảo sát diện tích pic . 38
Bảng 3.4. Mối tương quan giữa nồng độ và diện tích pic của PRC và CPM 39
Bảng 3.5. Kết quả khảo sát độ lặp lại 41
Bảng 3.6. Kết quả phân tích thuốc COLDACMIN . 42
Bảng 3.7. Kết quả phân tích thuốc PACEMIN . 43
Bảng 3.8. Kết quả khảo sát độ đúng 44
Bảng 3.9. Độ hấp thụ quang của PRC và CPM 46
Bảng 3.10. S PRC và CPM theo
thời gian . 47
Bảng 3.11. S . 47
Bảng 3.12. ộ 49
Bảng 3.13. . 50
Bảng 3.14. S độ . 51
Bảng 3.15. Kết quả tính LOD và LOQ của CPM . 52
3.16. . 53
3.17. p 53
Bảng 3.18. Kết quả tính nồng độ, sai số PRC và CPM trong mẫu thuốc
COLDACMIN 55
Bảng 3.19. Kết quả xác định độ thu hồi của PRC và CPM trong mẫu
thuốc COLDACMIN 56
Bảng 3.20. Kết quả tính nồng độ, sai số PRC và CPM trong mẫu thuốc
PACEMIN 57
Bảng 3.21. Kết quả xác định độ thu hồi của PRC và CPM trong mẫu
thuốc PACEMIN 58 vi
DANH MỤC CÁC HÌNH

1.1. Mô hình hoạt động của bộ lọc Kalman . 18
Hình 1.2. Thời gian lưu của cấu tử phân tích 22
Hình 1.3. Hệ thống máy HPLC . 25
Hình 3.1. Sắc ký đồ của PRC (325 µg/mL) . 35
Hình 3.2. Sắc ký đồ của CPM (10 µg/mL) 35
Hình 3.3. Sắc ký đồ của CPM (1), PRC (2) 37
Hình 3.4. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa diện tích pic
của PRC và nồng độ 40
Hình 3.5. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa diện tích pic
của CPM và nồng độ . 40
3.6. Phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn PRC (1), CPM (2) . 45
Hình 3.7. Phổ hấp thụ quang của PRC ở các nồng độ 0,2 40,0 g/mL . 48
3.8.
. 49
Hình 3.9. Phổ hấp thụ quang của CPM ở các nồng độ 0,2 40 g/mL . 50
Hình 3.10. Đường hồi quy tuyến tính biểu diễn sự phụ thuộc của độ
hấp thụ quang A vào nồng độ CPM . 51
1
MỞ ĐẦU

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa
học kỹ thuật, nghành công nghệ dược phẩm cũng phát triển một cách nhanh
chóng. Các nhà sản xuất dược phẩm đã áp dụng nhiều phương thức sản xuất
và chế biến tiên tiến để tổng hợp ra nhiều loại dược phẩm có tính năng vượt
trội. Các loại thuốc tân dược được bày bán rộng rãi và phổ biến trên thị
trường. Nhiều loại thuốc hỗn hợp như cảm cúm, sổ mũi, giảm đau, hạ sốt,
nhức đầu, ho với những thành phần khác nhau ngày càng được sản xuất và
sử dụng rộng rãi ở nước ta. Việc định lượng các hoạt chất trong các loại thuốc
hỗn hợp theo tiêu chuẩn nhà sản xuất là rất quan trọng vì chỉ cần thay đổi một
lượng nhỏ thành phần hoạt tính của thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến sức
khỏe của hàng nghìn, hàng triệu người. Do đó việc đánh giá đúng chất lượng
sản phẩm một cách nhanh chóng, chính xác, an toàn và hiệu quả thì công tác
kiểm nghiệm để xác định các thành phần của thuốc bằng các phương pháp
hiện đại có độ chính xác cao ngày càng được quan tâm. Nhiều phương pháp
có độ lặp và độ chính xác cao đã được ứng dụng như: phương pháp sắc ký
lỏng hiệu năng cao (HPLC) và phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử (UV-
VIS). Sử dụng phương pháp trắc quang dùng phổ toàn phần kết hợp với kỹ
thuật tính toán và ứng dụng phần mềm máy tính đã bước đầu được nghiên cứu
và cho nhiều ưu điểm như độ nhạy, độ lặp, độ chính xác, độ tin cậy của phép
phân tích, phân tích nhanh, tiện lợi.
:
paracetamol, clopheninamin maleat trong thuốc Coldacmin và Pacemin
(HPLC) và phương pháp
quang phổ hấp thụ phân tử (UV-VIS)".