Thạc Sĩ Điều tra hiệu quả nuôi tôm sú (penaeus monodon) rải vụ ở tỉnh Sóc Trăng

Luận văn cao học
Đề tài: Điều tra hiệu quả của nuôi tôm sú (Penaeus monodon) rải vụ ở tỉnh Sóc Trăng


MỤC LỤC
CẢM TẠ . i
TÓM TẮT ii
CAM KẾT KẾT QUẢ iv
MỤC LỤC . v
DANH SÁCH BẢNG vii
DANH SÁCH CÁC TỪVIẾT TẮT x
Chương 1: GIỚI THIỆU 1
Chương 2: TỒNG QUAN TÀI LIỆU 4
2.1. Tình hình nuôi tôm sú ĐBSCL . 4
2.1.1. Sựphát triển nghềnuôi tôm sú thương phẩm 4
2.1.2. Sựphát triển của các mô hình nuôi tôm biển . 6
2.1.3. Tình hình sản xuất giống tôm biển ở ĐBSCL . 7
2.2. Tình hình bệnh tôm nước lợ ởcác tỉnh ĐBSCL . 10
2.3. Mô hình luân canh tôm-lúa . 11
2.4. Mô hình bán thâm canh và thâm canh 12
2.5. Chếbiến thủy, hải sản . 13
Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 14
3.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 14
3.2. Phương pháp nghiên cứu 14
3.2.1. Điều tra hiệu quảkỹthuật - kinh tếnghềnuôi tôm sú ởSóc Trăng . 14
3.2.2. Điều tra chất lượng tôm sú giống qua các tháng/năm của tỉnh Sóc Trăng . 15
3.2.3. Đánh giá điều kiện môi trường trong năm ởtỉnh Sóc Trăng 16
Chương 4: KẾT QUẢ- THẢO LUẬN . 17
4.1. Nguồn nhân lực hỗtrợtrực tiếp cho ngành nuôi trồng thủy sản 17
4.2. Tình hình nuôi tôm sú . 18
4.2.1. Trại sản xuất giống và trại ương . 18
4.2.2. Tình hình nuôi tôm thương phẩm . 19
4.3. Biến động giá tôm thương phẩm và sản lượng tôm thu hoạch (2006) 24
4.4. Tình hình dịch bệnh tôm nuôi . 25
4.4.1. Tôm giống . 25
4.4.2. Tôm nuôi thương phẩm . 27
4.5. Các yếu tốmôi truờng chủyếu tác động đến nghềnuôi tôm sú . 29
4.5.1. Các yếu tố độmặn, pH, độkiềm và mùa vụ/vùng nuôi thích hợp 29
4.5.2. Tác động nhiệt độ, độbốc hơi, lượng mưa lên độmặn ao nuôi . 32
4.6. Kỹthuật ương tôm giống 35
4.6.1. Thông tin chung 35
4.6.2. Kỹthuật ương . 36
4.6.3. Các yếu tốkinh tế . 37
4.6.4. Thuận lợi và khó khăn 38
4.7. Nuôi tôm thương phẩm . 38
4.7.1. Thông tin chung của vùng nghiên cứu 38
4.7.2. Nuôi tôm bán thâm canh và thâm canh vụ1 (BTC và TC 1) . 40
4.7.2.1. Thông tin chung . 40
4.7.2.2. Khía cạnh kỹthuật . 41
vi
4.7.2.3. Khía cạnh kinh tế . 42
4.7.2.4. Bệnh tôm 44
4.7.2.5. Khó khăn 44
4.7.2.6. Phân tích các yếu tốkỹthuật – kinh tế 45
4.7.2.7. Phân tích tương quan các yếu tốkỹthuật và kinh tế đến năng suất 46
4.7.3. Nuôi tôm bán thâm canh và thâm canh vụ2 (BTC + TC vụ2) 47
4.7.3.1. Thông tin chung . 47
4.7.3.2. Khía cạnh kỹthuật . 47
4.7.3.3. Khía cạnh kinh tế . 49
4.7.3.4. Bệnh tôm 51
4.7.3.5. Khó khăn 51
4.7.3.6. Phân tích các yếu tốkỹthuật – kinh tế 52
4.7.3.7. Phân tích tương quan các yếu tốkỹthuật - kinh tế đến năng suất . 53
4.7.4. Mô hình nuôi tôm - lúa luân canh . 56
4.7.4.1. Thông tin chung vềnông hộ 56
4.7.4.2. Khía cạnh kỹthuật . 57
4.7.4.3. Khía cạnh kinh tế . 59
4.7.4.4. Bệnh tôm 60
4.7.4.5. Khó khăn 61
4.7.4.6. Phân tích các yếu tốkỹthuật – kinh tế 61
4.7.4.7. Phân tích tương quan các yếu tốkỹthuật - kinh tế đến năng suất . 63
Chương 5: KẾT LUẬN - ĐỀXUẤT . 65
5.1. Kết luận . 65
5.2. Đềxuất 66


Chương 1: GIỚI THIỆU
Việt Nam có tiềm năng lớn cho nuôi trồng thủy sản nước lợ. Năm 2005, tổng
diện tích nuôi trồng thủy sản nước lợlà 641.045 ha, với sản lượng đạt được
546.716 tấn. Diện tích nuôi tôm nước lợlà 604.479 ha, chiếm 94,3% tổng diện
tích nuôi nước lợ. Sản lượng tôm nước lợ đạt 324.680 tấn (BTS, 2006). Nghề
nuôi tôm nước lợ được phát triển vào đầu những năm 1990. Nghềnuôi tôm
nước lợ đã đem lại lợi nhuận rất cao, nhưng cũng đối mặt với nhiều rủi ro từ
dịch bệnh. Năm 1994-1995, dịch bệnh tôm gây thiệt hại lớn ở các mô hình
nuôi tôm quảng canh và thâm canh, nguyên nhân là do diện tích nuôi tôm và
mức độ thâm canh tăng nhanh trong khi người nuôi thiếu kỹ thuật, kinh
nghiệm nuôi, vốn và hệthống cơsởhạtầng trong nuôi tôm nước lợcòn rất
nhiều hạn chế(BTS, 2006).
Trong khoảng thời gian từ1999-2005, diện tích nuôi tôm nước lợtăng 2,9 lần.
Trong khi đó, sản lượng tôm nuôi tăng 5,1 lần chứng tỏ rằng mức độ thâm
canh đang được gia tăng. Năm 2005, tôm sú là loài nuôi chính đạt sản lượng
290.987 tấn, so với tổng sản lượng tôm nuôi nước lợ là 324.860 tấn (BTS,

2006). Mặc dù sản lượng tôm nuôi có chiều hướng gia tăng nhưng lợi nhuận
thu được trên đơn vịdiện tích nuôi có chiều hướng giảm do giá thức ăn, nhiên
liệu, điện và hóa chất tăng (BTS, 2006). Nhìn chung diện tích nuôi tôm nước
lợcủa mô hình quảng canh và quảng canh cải tiến là chủyếu chiếm 88,8%
tổng diện tích.
Đồng bằng sông Cửu Long là vùng nuôi tôm nước lợquan trọng nhất so với cả
nước. Năm 2005, diện tích nuôi tôm nước lợ của ĐBSCL đạt 535.145 ha
chiếm 88,5%, với sản lượng tôm nuôi đạt 263.560 tấn chiếm 81,2% so với cả
nước. Các mô hình nuôi tôm nước lợ ở ĐBSCL bao gồm: quảng canh (QC),
quảng canh cải tiến (QCCT), bán thâm canh (BTC), thâm canh (TC), nuôikết
hợp tôm rừng và luân canh tôm-lúa. Các tỉnh nuôi tôm nước lợ ở ĐBSCL là
Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Sóc Trăng, Bạc Liệu, Cà Mau, Kiên Giang và
Hậu Giang (BTS, 2006).
Nghềnuôi tôm nước lợcủa Sóc Trăng là một trong những ngành kinh tếchủ
lực của tỉnh. Năm 2006, diện tích nuôi tôm biển của tỉnh đạt 52.421 ha, sản
lượng tôm nuôi 52.566 tấn (STS Sóc Trăng, 2007). Diện tích nuôi tôm sú mô
hình QCCT là 47,2%, 32,8% BTC và 10,1% TC, có 9,8% tổng diện tích của
các mô hình nuôi tôm vào mùa mưa. Năm 2006, sốtrại sản xuất tôm giống là
11 trại với sản lượng 59 triệu PL chiếm 1,3% tổng sốlượng PL được bán trong
toàn tỉnh, còn lại 98,7% là nhập từcác tỉnh khác. Do mùa vụnuôi tôm sú tại
Sóc Trăng tập trung vào các tháng đầu mùa khô, cũng nhưcác tỉnh khác thuộc
2
ĐBSCL, vào thời điểm này có sựthiếu hụt vềsốlượng con giống chất lượng
tốt, giá tôm giống tăng cao, nhưng chất lượng tôm giống thấp. Bên cạnh đó,
giá thu mua tôm thương phẩm giảm do thu hoạch tập trung. Những nguyên
nhân chủyếu trên đã ảnh hưởng đến hiệu quảkinh tếcủa nghềnuôi tôm sú,
gây nên dịch bệnh tôm và ô nhiễm môi trường nước (BTS, 2006).
Nhằm khắc phục những hạn chế đã nêu, góp phần nâng cao hiệu quảkinh tế
của các mô hình nuôi tôm sú, nghiên cứu lịch thời vụthích hợp trong nuôi tôm
sú là rất thiết thực. Do đó, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu đềtài: “Điều tra
hiệu quảcủa nuôi tôm sú (Penaeus monodon) rải vụ ởtỉnh Sóc Trăng”.
Mục tiêu đềtài
Đánh giá hiện trạng nghềnuôi tôm sú tại tỉnh Sóc Trăng để đềra những giải
pháp giúp cho công tác quy hoạch và quản lý mùa vụnuôi tôm sú của tỉnh
ngày càng thích hợp hơn. Nhằm góp phần nâng cao hiệu quảkinh tếcủa các
mô hình nuôi và giảm ô nhiễm môi trường nước.
Nội dung nghiên cứu
1) Điều tra khía cạnh kinh tế-xã hội và kỹthuật của các mô hình nuôi tôm
sú tại Sóc Trăng.
2) Điều tra chất lượng tôm sú giống qua các tháng trong năm tại Sóc
Trăng.
3) Điều tra về điều kiện môi trường nước qua các tháng trong năm tại Sóc
Trăng.
4) Đềxuất giải pháp quản lý lịch thời vụthích hợp cho từng mô hình nuôi
tôm sú tại Sóc Trăng.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Thủy sản, 2003. Báo cáo tổng kết nuôi thủy sản năm 2002 và kế
họach phát triển năm 2003 ởViệt Nam, 12 trang.
2. Bộ Thủy sản, 2004. Báo cáo tổng kết nuôi thủy sản năm 2003 và kế
họach phát triển năm 2004 ởViệt Nam, 15 trang.
3. Bộ Thủy sản, 2005. Báo cáo tổng kết nuôi thủy sản năm 2004 và kế
họach phát triển năm 2005 ởViệt Nam, 25 trang.
4. Bộ Thủy sản, 2006. Báo cáo tổng kết nuôi thủy sản năm 2005 và kế
họach phát triển đến 2010 ởViệt Nam.
5. BộThủy sản, 2006. Thông tin thương mại.
6. Chanratchakool, P., Turnbull, J.F, Funge-Smith, S.,MacRae, I.H., and
Limsuwan, C., 1998. Health management in shrimp ponds. Thirth
edition, Aquatic Animal Health Research Institute, Department of
Fisheries, Bangkok, Thailand, 152 pp.
7. Chi cục Thống kê Tỉnh Sóc Trăng, 2004. Niên giám thống kê.
8. Đặng ThịHoàng Oanh, Nguyễn Minh Hậu và Nguyễn Thanh Phương,
2004. Tỉlệcảm nhiễm WSSV (vi rút đớm trắng) và MBV (Monodon
baculovirus) trên tôm sú (Penaeus monodon) thảnuôi ởmột sốtỉnh
ĐBSCL. Tạp Chí Khoa học, Trường Đại học Cần Thơ, 2007, trạng 143.
9. Do, QTV, Lin CK, 2001. Rice-shrimp farming system in the seawater
intrusion zone of the Mekong Delta, Vietnam. Monograph No. 6.
ITCZM/AIT, Thailand. 15 pp.
10. Dung, D.T., 2006. Assessment and recommendations for sustainable
development of shrimp farming in the Mekong delta: a case study of
Baclieu province, Vietnam. Master thesis, AIT. Bangkok, Thailand
11. FAO, 1977. A Framework for Land Evaluation. International Institute
for Land Reclamation and Improvement, Wageningen, The Netherland,
Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 87
pp.
12. Hajek, B.F. and Boyd, C.E., 1994. Rating soil and water information
for aquaculture. Aquaculture Engineering, 13, 115-128. Boy, C.E. and
Tucker C. S., 1992. Water Quality and Pond Soil Analyses for
Aquaculture. Alabama Agriculture Experiment Station, Auburn
University.
68
13. Khoa Thủy sản, trường Đại học Cần Thơ, 2004. Khảo sát hệ đệm trong
các hệthống nuôi tôm có sửdụng ozne trên địa bàn Tỉnh Trà Vinh, Sóc
Trăng, Bạc Liêu and Cà Mau. Báo cáo của dự án CWPDP của ngân
hàng thếgiới.
14. Lê Xuân Sinh và ctv, 2006. Tác động vềmặt xã hội của các họat động
nuôi trồng thủy sản mặn lợven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long. Tạp
chí khoa học, quyển 2, Đại học Cần Thơ, 2006.
15. Loc, V.T.T., 2003. Quality management in shrimp supply chain in the
Mekong Delta, Vietnam: problems and measures. Published by the
Centre for ASEAN Studies.
16. Minh, T.H., 2001. Management of the Integrated MangroveAquaculture farming Systems in the Mekong delta of Vietnam, Msc.
thesis, Asian institute of Technology (AIT), Bangkok, Thailand.
17. Nguyễn Thị Phương Nga, 2004. Phân tích tình hình phân phối và sử
dụng thuốc trong nuôi thủy sản tại Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau. Luận
văn Thạc Sĩchuyên ngành Nuôi Trồng Thủy Sản Khoa Thủy Sản - Đại
Học Cần Thơ.
18. Nien, N.M., 2004. Status of aquaculture in Provinces of Mekong delta
and trend of development. In Agricultural publication housing (Ed).
Proceedings of national workshop on research and technologies
applied in aquaculture at Vung Tau, December
19. Phuong Ngoc Thach, on the Mekong delta's marine economy.
http://www.ueh.edu.vn/tcptkt/english/1997/thang10/thach.htm
20. Phuong, N.T., Minh T.H., N.A. Tuan, (2004). Report:an overview of
shrimp culture in Mekong Delta. Workshop: Development of coastal
aquatic resources.
21. SởThủy sản, 2001. Quy hoạch nuôi thủy sản tỉnh Sóc Trăng.
22. SởThủy sản, 2004. Quy hoạch nuôi thủy sản tỉnh Sóc Trăng.
23. SởThủy sản, 2006. Quy hoạch nuôi thủy sản Sóc Trăng 2001-2010.
24. SởThủy sản,1999. Quy hoạch nuôi thủy sản tỉnh Sóc Trăng.
25. Thiều Lư, 2001. Khảo sát hiệu quảcủa các mô hình tôm-lúa và tômrừng ở các tỉnh thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Báo cáo
nhưng không xuất bản.
26. Viet, T. V., 2006. An evaluation of management of semi - intensive and
intensive culture of black tiger shrimp (Penaeus monodon) in Soc
Trang province, Mekong delta, Vietnam. Master thesis, AIT. Bangkok,
Thailand.