Tiến Sĩ Dịch vụ phát triển kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam

Luận án tiến sĩ năm 2011
Đề tài: Dịch vụ phát triển kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam

MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC CHỮ VIẾT TÁT 4
DANH MỤC BẢNG BIẺU 5
DANH MỤC HÌNH VẼ 6
MỞ ĐÀU 7
CHƯƠNG 1. Cơ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH vụ PHÁT TREẺN KINH DOANH CHO 14
DOANH NGHIỆP XUẮT KHẲU
11 KHÁI LUAN CHƯNG VỀ DICH vụ PHÁT TRIẾN KINH DOANH CHO DOANH 14 NGHIỆP XỨATKHẢU+
11.1 Khải niệm dịch vụ phát hiền kinh doanh cho doanh nghiêp xuất 14
khẳu
11.2 Đặc điềm của dịch vụ phát hiền kinh doanh 17
11.3 Phân loại dịch vụ phét tnenkinh^` doanh 18
1.:. VAI TRÒ CỦA DỊCH vụ PHÁT TRIẾN KINH DOANH ĐỔI VỞI DOANH NGHIỆP 25 XUATKHẢU+('
13 CÁC YEU+' TỔ ẢNH HƯỞNG ĐÈN DỊCH vu PHÁT TRIẾN KINH DOANH CHO 32 DOANH NGHIỆP XUẤT KHẲU
13.1 Các yếu tovè^` phia nhà cung cắp dich vu 33
13.2 Các yếu tothuồc về doanh nghiêp sử dụng dịch vụ 34
13.3 Cacyéutồthuôcvềmôitrocmg^' 36
14 DỊCH vu PHÁT TRIẾN KINH DOANH CHO DOANH NGHIẸP XUẮT KHẲU 38 TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÁI HOC KINH NGHIỆM CHO VIẼT NAM
14.1 Kinh nghiệm của Mỹ, Columbia vã Kenya về hỗ tro doanh nghiêp 38
xuất khẳu thông qua dich vụ đão tạo
14.2 Kinh nghiệm của Kenya vã Benin về hỗ uọ+` doanh nghiệp xuắt khẩu thông qua dịch vu thông tin vã tư vấn
14.3 Kinh nghiệm của Đức và Columbia về hỗ trợ doanh nghiệp xuắt khẩu thông qua dich vu xúc tiến thương mai và tiềp cận thị trưởng nước xuắt khẳu
14.4 Kinh nghiệm của Thải Lan vể hỗ trợ doanh nghiêp xuất khẳu phét triền sàn phằm
14.5 Bài học rút ra từ kinh nghiệm của các nước cho Việt Nam
CHƯƠNG 2. THựC TRẠNG DỊCH vụ PHÁT TRIẺN KINH DOANH CHO
DOANH NGHIỆP XUÁT KHẲU VIỆT NAM
21 TỎNG QUAN VỀ DOANH NGHIỆP XỨĂT KHẲU VIET NAM
21.1 Khải quatvèxứatkhầuhẩng hoá của VietNâm
21.2 Thực trạng doanh nghiệp xuất khẩu VietNậm
22 THỰC TRANG CUNG ỨNG DỊCH vụ PHÁT TRIẾN KINH DOANH CHO DOANH
NGHIỆP XUẤT KHẲU VIET NAM
22.1 Cảc chủ thể cung ứng dịch vu phát triền kinh doanh cho doanh nghiệp xuatkhấu VietNâm
22.2 Một số loại hình dịch vụ phét triền kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khẳu ở V let N am
22.3 Thực trạng cơ chế chính sách của nhã nước đồi VỚI dich vụ phét triền kinh doanh
23 THỰC TRANG SỪ DỤNG DICH vụ PHÁT TRỂN KINH DOANH CỦA CÁC
DOANH NGHIỆP XỨĂT KHẲU VIET NAM
23.1 Phương pháp điều tra vã xử lý số liệu điểu tra
23.2 Những thông tin về doanh nghiệp điều tra
23.3 Kết quà điểu tra về tinh hĩnh sử dụng ĐVPTK của doanh nghiệp
xuất khấu
24 ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ DỊCH vụ PHÁT TRIẾH KINH DOANH CHO DOANH 110
NGHIỆP XỨĂT KHẲU VIET NAM
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG DỊCH vụ PHÁT 114
TRIẺN KINH DOANH CHO DOANH NGHIỆP XUẮT KHẲU VIỆT NAM
31 NHỮNG Cơ HOI VÀ THÁCH THỨC ĐỔI VỚI DOANH NGHIEP XỬĂT KHẲU 114
VIETNAM
31.1 Cohộiđốivõi+ doanh nghiệp xuắt khẩu Việt Nam 114
31.2 Thách thửc đối VO1+~ doanh ngliiêp xuatkhắu Việt Nam 115
32 XU HƯỚNG CỬA DICH vụ PHẢT TRIỂN KINH DOANH TRÉN THÊ 117 GIỚI
33 QUAN ĐIÈM VÀ PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỀN DỊCH vụ PHÁT TRIẾN KINH 120 DOANH CHO DOANH NGHIỆP XUẢT KHẲU
33.1 Quan điềm phát tnền dịch vụ phát triền kinh doanh cho doanh 1-0 nghiệp xuất kliầu Vlet Nam
33.2 Phương hướng phát triền dịch vu phát triền kinh doanh cho doanh 124 nghiệp xuất kliầu Vlet Nam
34 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG DỊCH vụ PHÁT TRIẾH KINH DOANH CHO DOANH 127
NGHIỆP XỨĂT KHẲU VIET NAM
34.1 Giải pháp về phia nhà nước 1-7
34.2 Giải pháp đồi VỚI nhã cung cấp dịch vụ phát triền kinh doanh 141
34.3 Giải pháp đồi VỚI doanh nghiệp xuất kliầu 14Ổ
KẾT LUẨN 149
Danh mục các công trình công bố cùa tác giả liên quan đến để tài luận án 151
Danh mục tài liệu tham khảo Các phụ lục
ố
MỜ ĐẰU
1. Tính cấp thiết của đề tài iụẩn án
Xu thế hội nhâp và mờ cửa nển kinh tề, đặc biêt là sự kiện Việt Nam chinh thức trờ thành thành viên của Tẳ chức Thương mai Thế giới (WTO), đang tạo ra cho các doanh nghiêp Việt Nam những cơ hội đồng thời cũng đặt cảc doanh nghiệp trước những thách thửc mới. Bên canh những cơ hội đề mờ rông thị trưởng xuẳt khầu, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mãt VO1+~ cuộc cạnh tranh gay gắt vã bắt binh đẳng trên thị trường thế giới do Việt Nam chưa được công nhận là nển kinh tế thị trường. Do vậy, doanh nghiêp luôn phải đặt ra vã giài quyết các vắn đề mang tính quyết định đến sư tồn tại và phát triền: Làm thề não để giảm chi phí, nằng cao chất lương sản phầm? Bằng cách nào đề quảng bé sản phẩm của doanh nghiệp ra thị trường thề giới? Làm thế nào đề tối ưu hoả hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp? và hàng loạt cảc câu hòi khác đang được đặt ra đồi VỚI các doanh nghiệp
Các doanh nghiệp Việt Nam hầu hết là cảc doanh nghiêp nhỏ vã vừa, nguồn lực cỏ han do đỏ đề nâng cao hiêu quà sừ dụng nguồn lực doanh nghiêp cẩn phải tập trung vào những hoat động mà doanh nghiêp có ưu thề, những hoạt động khác doanh nghiệp nên chuyền giao, thuê các doanh nghiêp chuyên cung cấp các dich vu hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh (gọi chung là dich vụ phát triền kinh doanh) Như vầy, sừ dung các dịch vụ phét triền kinh doanh là môt giài phép cẩn thiềt nhằm nằng cao hiệu quà kinh doanh của các doanh nghiệp xuẳt khẳu Vlệt Nam.
ở các nước phát triển, từ lâu dịch vụ phát uiền+` kinh doanh đã trờ thành một công cụ trợ giúp hữu hiệu đồi VO1+~ hoạt động sàn xuẳt kinh doanh của các doanh nghiệp. Nhờ có các dịch vụ phét tnển kinh doanh các doanh nghiệp ở cảc nước có điều kiện đề chuyên môn hoá, nằng cao năng suắt và chất lượng. Đối VỚI Vlệt Nam, dich vu phát triền kinh doanh vẫn trong giai đoạn đầu phét
lũ
triền, sổ luong vã loai hinh dich vụ chưa đù đề đáp ímg nhu cầu cùa các doanh nghiệp. Thêm vào đó là vấn đề chất lượng và giả cả của các loại hinh dich vu không tương xứng dan đển việc sử dụng dịch vụ phát tnển kinh doanh ờ các doanh nghiêp xuất khẩu còn nhiều han chế. Ngoài ra, nhận thửc của các doanh nghiêp về dịch vu phét triển kinh doanh cũng lã một ường những nguyền nhân các doanh nghiệp chưa sử dung dịch vụ phát triển kinh doanh vã nểu có sử dung thi hiệu quà sừ dụng dịch vu ờ cảc doanh nghiêp chưa cao. Chính vi vậy một nghiên cứu về dich vụ phát tnền kinh doanh cho doanh nghiêp xuất khẩu lã cần thiềt trong bổi cảnh hiên nay
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận án
Xuất phát từ tính cắp thiết của đế tài, đề tài “Dịch vụ phát triển kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khầu Việt Nam” nhằm muc tiêu đảnh giá thực trang dich vụ phét triền kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khẳu tử đó đề xuất cảc giài pháp tăng cường dich vụ phát triển kinh doanh cho doanh nghiêp xuất khẳu Việt Nam. Để đảp ứng muc tiêu nghiên cửu, nội dung luận an cần trả lời cảc cẵu hòi sau
Thứ nhất, dịch vụ phét tnền kinh doanh lã gì? Vai trò cùa dich vụ phát triền kinh doanh đối VỚI doanh nghiệp xuất khẩu? Những dịch vụ não cấn thiết cho các doanh nghiệp xuất khẩu Viêt Nam?
Thứ hai, trên thế giới dich vu phát triền kinh doanh đã hỗ trợ doanh nghiệp như thế não trong hoạt động sản xuẳt kinh doanh?
Thứ ba, thưc trạng dich vụ phét triền kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khẳu ở Việt Nam hiện nay ra sao?
Thứ tư, cằn phải có những giài pháp gi nhằm tăng cưỡng dịch vụ phát triển kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khầu Việt Nam?
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án lả lý luân và thưc tiễn về dịch vụ phét triền kinh doanh cho doanh nghiệp xuatkhàu^' hàng hoá của VietNâm
Đề tài tap trung nghiên cứu một sồ loại hinh dich vụ đóng vai uơ` quan trong đối VO1+~ hoạt động của các doanh nghiệp xuất khẩu
Phạm vi nghiên cứtt
Phạm VI nghiên cứu cùa luận án vể mặt không gian bao gồm céc doanh nglnêp xuất khấu Việt Nam và cảc doanh nghiêp, tồ chửc cung cắp dịch vụ phát tnền kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khầu.
Phạm vi nghiên cứu về mặt thời gian Nghiên cửu thực trạng dịch vụ phát tnền kinh doanh giai đoạn 2000 - 2010 và để xuất phương hưởng đến năm 2020.
4. Phương pháp nghiên cúu của luận án
Đe đạt được mục đích đề ra, cảc phương pháp nghiên cứu cơ bàn đười đắy sẽ được sử dung một cách linh hoạt
- Phương pháp duy vật biện chứng và duy vât lịch sừ để phân tich mối liên hệ ường cung cấp dich vụ phát triền kinh doanh.
- Phương pháp tồng hop được sử dung trong:
+ Nghiên cửu những vấn để lý luận chung về dịch vụ phát triển kinh doanh nhằm đưa ra khái niệm về dich vụ phát triền kinh doanh cho doanh nglnêp xuất khầu vả chỉ ra những loại hình dịch vụ quan trọng đồi VỚI doanh nglnêp xuất khẩu
+ Xừ lỳ céc thông tin và céc số liệu sồ liệu thồng kê đã đươc công bồ, xù lỳ sồ liệu điểu tra doanh nghiêp xuất khấu đề sừ đung trong phân tích làm sáng tỏ thực trạng dich vụ phảt triển kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
- Phuong pháp phân tich đươc sừ dung đề phân tích các sồ liệu tồng hop từ các nguồn tài liệu và kết quả điều tra các doanh nghiệp xuất khẩu nhằm đánh gié thực trạng cung cấp và sử dung dịch vu phát tnển kinh doanh cho doanh nghiệp xuất khẩu .
- Phuoiig+ pháp điểu tra: téc già đã điểu tra 118 doanh nghiệp xuắt khẳu đề thu tâp thông tin lảm cơ sờ phân tich tinh hinh sử dụng dich vụ phảt tnển kinh doanh ờ các doanh nghiêp vã những đánh giả đề xuất của doanh nghiêp về dịch vụ phát uiền+` kinh doanh, sổ liệu điều tra đươc xử lý bằng phẩn mển SPSS 16.
5. Tồng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước
Vảo những năm cuối thề kỷ 20, dịch vu phát triền kinh doanh (Business Development Services) đã uò+` thành một lĩnh vực quan trong, đóng vai trò không thể thiếu đối VỚI sự phát uiển+` của cảc doanh nghiệp ờ hầu hết céc nước trên thế giới. Các dịch vụ này được cung ửng để hỗ trợ doanh nghiệp hoạt đông cỏ hiệu quả vã phát uiền+` kinh doanh thông qua thúc đầy khà năng tiếp cân thị trưởng và nâng cao năng lực cho doanh nghiệp
Chinh vì vai trò quan trọng của dịch vụ phát triền kinh doanh, ờ nước ngoài đã có rất nhiều tãi liêu nghiên cứu về loại hình dịch vụ này, cụ thề:
- “Vườn ươm doanh nghiệp nhỏ - Một nguồn lực đề phát thền kinh te”^` của Michael still - 1986 Trong nghiên cứu này tảc giả đã chỉ ra được vai trò của cảc vườn ươm trong việc hỗ trợ các các doanh nghiệp nhỏ phát triển vã thành công
- “Dịch vụ phát triển kinh doanh - Nghiên cửu kinh nghiệm quổc te”^? cùa Jacob Levitsky - 2000. Đây là một nghiên cửu về những kinh nghiêm dich vụ phát uiền+` kinh doanh ờ môt sồ nước trên thế giỡi nhằm rút ra bãi học
cho céc quồc gia khác ường việc phát triền dịch vụ phát hiền kinh doanh đép ứng nhu cấu cùa các doanh nghiêp.
- “Phát triển thị trường thucmg+ mai cho dịch vụ phát hiền kinh doanh” cùa OMiehlbradt. vã MMcVạy - 2002. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự phét tnền cùa thị troòng thương mại dịch vụ là cơ sở, nền tàng cho sự phát tnển cùa dịch vụ phát triền kinh doanh.
Ngoài ra còn có những tài liệu liên quan, những bài viết khác được trinh bày tại cảc hội nghị thường niên về dịch vụ phát triển kinh doanh như: “Hướng dln vể dịch vu phát triền kinh doanh vã cảc nguồn luc”+. cùa Mạng lưới xúc tiền và đão tạo phát triền doanh nghiệp nhỏ - SEEP Network; “Mười câu chuyên thành công về dịch vụ hỗ trợ phát triền kinh doanh” Ethiopian BDS Network, Ađis 2003 . Những nghiên cửu này đẫ chỉ rỗ vai trò của dịch vụ phát hiền kinh doanh đồi VỚI céc doanh nghiệp đậc biêt là céc doanh nghiêp vửa và nhỏ ờ cảc nước và kinh nghiệm của céc nước vể phét tnền loại hinh dịch vụ nãy để hỗ trợ cho các doanh nghiêp.
Đồi VO1+~ Viêt Nam, khéi niệm dich vụ phát tnền kinh doanh đã đucrc+ đề câp đển tử năm 1999, tuy nhiên đển nay VỚI nhiều doanh nghiệp khái niêm nảy van còn khả mới mẻ. Các tồ chửc cung img ĐVPTK còn ít về sồ lượng, han chế vể năng lưc cung ứng cho doanh nghiệp. Việc phát tnền các loại hinh ĐVPTK phuc vụ nhu cầu doanh nghiệp vẫn chưa được quan tằm đủng mức. Số lucmg+ céc nghiên cửu về ĐVPTK ờ Việt Nam còn rắt ít, chù yếu do céc tồ chức nước ngoài để xướng.
- Năm 1998, Chương trinh phát triển dự án Mê kông đã có chuyên đề nghiên cửu kinh tế tư nhân về “Dich vụ hỗ uọ+` kinh doanh ờ Việt Nam”. Đằy cỏ lã nghiên cửu đầu tiên về dịch vụ phát triền kinh doanh ờ Việt Nam. Nghiên cửu đã khẳng định vai trò quan trong của dich vụ phét tnền kinh doanh đổi VỚI doanh nghiệp Việt Nam, đánh giá về mặt số lượng và chắt lượng cùa các dich vụ đang có vã so sánh VỚI chuằn mưc quốc tế, đénh gié cụ thề môt số loai hinh dich vụ và đưa ra những khuyến nghị về loại hình dịch vụ này Đây lã môt nghiên cứu khá sầu vã toàn diện về dich vụ phát triển kinh doanh của Viêt Nam trong những năm đầu phát triền. Tuy nhiên trong thời gian nãy, sổ lượng nhà cung cắp dich vụ còn hạn chế, VO1+~ các doanh nghiệp dường nhu dịch vu phát triển kinh doanh còn khả mới mẻ nên tác dụng của nghiên cứu cũng chỉ dừng lại ở mức độ nâng cao nhân thức của doanh nghiêp về loại hình dịch vụ này.
- Năm 2000, Tồ chức họp tác kỹ thuật Đức (GTZ), Tồ chức Swisscontact, Thuy Sĩ đã phối họp VỚI Phòng Thuong mại vã Công nghiêp Việt NamVCCI(), Viện nghiên cúu Quản lý Kinh tể Trung uong (CIEM) thực hiên một số nghiên cửu khảo sảt về thi trưởng ĐVPTK ở Viềt Nam và MÔI trường phép lỷ cho thị trường ĐVPTK nhằm đánh giá thực ụằng thi trường dich vu phát triền kinh doanh vã chỉ ra những ành hưởng của môi trường pháp lỷ đối VỚI sự phét tnền cùa loại hinh dich vu này.
Ngoài các nghiên cửu qui mô của các tồ chức còn có một sồ nghiên cửu của các cá nhân về loai hinh dịch vu này như:
- Nghiên cửu cùa TS Trằn Kim Hào năm 2005 về “Thị trường dich vụ phát triền kinh doanh cho các doanh nghiệp vửa và nhỏ - Thưc trạng, cảc vấn để và giài phap”'. Nghiên cửu đã chỉ ra quan hệ cung cầu về dịch vụ phét tnển kinh doanh và các nhằn tồ ảnh hường tai thời điểm nghiên cứu và đề ra một sồ giải pháp phát triền thitrượng dịch vu này ờ Việt Nam.
- Nghiên cúu của TS. Phan Hổng Giang năm 2006 về “Hoàn thiên hệ thống dịch vụ phét uiền+` kinh doanh của phòng thương mai và công nghiệp Việt Nam” Nghiên cứu này chỉ tập trung vảo một nhã cung cấp dịch vụ là Phòng Thương mai vã Công nghiệp Việt Nam.
- Đề tài cấp bộ “Giải phép đầy manh dịch vu phát tnền kinh doanh ở nước ta” của PGS TS Nguyễn Doãn Thị Lilu năm 2006 cho thấy cái nhìn tồng quan về dịch vụ phát triền kinh doanh ờ nước ta và đề xuất một sồ giải