ĐỂ DẠY – HỌC TỐT VĂN THUYẾT MINH - Lý do chọn đề tài: Lần đầu tiên, văn bản thuyết minh được đưa vào chương trình Ngữ văn THCS. So với các loại văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận thì đây là một khái niệm mới mẻ với cả người dạy và người học. Tuy nhiên trong thực tế loại văn bản này ngày càng trở nên thông dụng, phổ biến, có phạm vi sử dụng rộng rãi trên tất cả các lĩnh vực của đời sống, Mua một cái tivi, xe máy, . đều phải kèm bản thuyết minh để ta hiểu tính năng, cấu tạo, cách sử dụng, cách bảo quản. Đến một thắng cảnh, trước cổng ra vào thế nào cũng có bảng ghi lời giới thiệu về lai lịch, sơ đồ Cầm quyển sách, bìa sau có thể có lời giới thiệu tóm tắt nội dung. Trong sách giáo khoa có bài trình bày thí nghiệm, sự kiện lịch sử, tiểu sử nhà văn tất cả đều là văn bản thuyết minh. Vậy trong đời sống không lúc nào ta thiếu được văn bản thuyết minh. Việc học và làm tốt kiểu bài này ở học sinh để sử dụng trong cuộc sống là điều tất yếu. Vì vậy tôi đã chọn đề tài này. Phạm vi và thời gian thực hiện đề tài: Đề tài này là suy nghĩ, kinh nghiệm tôi tích luỹ và áp dụng trong suốt quá trình giảng dạy. Ở đây, tôi trình bày những nội dung, biện pháp và kết quả năm học 2005- 2006. Ở lớp 8A, 8B. III. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI 1.Khảo sát thực tế: Đưa văn bản thuyết minh vào nhà trường là nhằm cung cấp cho học sinh một kiểu văn bản thông dụng rèn luyện kỹ năng tri thức khách quan, khoa học; nâng cao năng lực tư duy và biểu đạt cho học sinh. Muốn làm được văn bản thuyết minh không đơn thuần chỉ dừng lại ở suy nghĩ, quan sát mà phải điều tra, nghiên cứu, học hỏi thì mới làm được. Điều này khác hẳn với kiểu văn bản nghị luận, tự sự, miêu tả, biểu cảm hay hành chính công vụ nên học sinh gặp nhiều khó khăn trong học tập. Điều này là hợp lý, bởi xuất phát từ điều kiện thực tế là học sinh ở nông thôn chúng ta ít được đi tham quan du lịch, tài liệu tra cứu không nhiều, lượng kiến thức học hỏi từ các bậc phụ huynh cũng rất hạn chế. Đây thực sự là khó khăn cho việc dạy của giáo viên và học của học sinh. Vậy phải làm thế nào để dạy – học văn thuyết minh? Tôi đã suy nghĩ và áp dụng một số nội dung, biện pháp trong giảng dạy kiểu văn bản này. Qua thực hiện, tôi thấy học sinh thực sự có tiến bộ và bản thân cũng tự phát huy, nâng cao năng lực chuyên môn. 2. Những biện pháp thực hiện ( Nội dung chủ yếu của đề tài) A. HÌNH THÀNH VÀ CỦNG CỐ NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH 1) Thuyết minh là gì? Trước hết cần giúp học sinh hiểu đây là loại văn bản khác hẳn tự sự( vì không có sự việc và diễn biến), khác với miêu tả( vì không đòi hỏi miêu tả cụ thể để người đọc cảm thấy mà cốt làm người ta hiểu), khác với nghị luận( vì không có luận điểm, luận cứ), khác với hành chính công vụ( vì không trình bày yêu cầu nguyện vọng). Giáo viên sẽ giúp học sinh nắm vững sự khác biệt của các kiểu loại văn bản bằng những đoạn văn cụ thể về cùng một đối tượng. Miêu tả: Tán lá phượng rộng, xanh rì, trùm kín cả một góc sân. Những cành cây khoẻ khoắn như những cánh tay khổng lồ toả ra mọi phía. Gốc cây xù xì, màu nâu sẫm săn chắc như một cơ thể dám nắng trong lao động . Hè đến, cây phượng bừng nở những trùm hoa rực rỡ như những đốm lửa bập bùng.
