Tài liệu Đề cương Đường lối cách mạng Đảng cộng sản Việt Nam

Đề cương Đường lối cách mạng Đảng cộng sản Việt Nam

CHƯƠNG I: SỰ RA ĐỜI CỦA ĐẢNG CSVN VÀ CƯƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ
ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG
I - Sự biến đổi về kinh tế xã hội Việt Nam dưới sự thống trị của thực dân Pháp
(trong cuối những năm của thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX)
· Sau khi dập tắt phong trào đấu tranh của nhân dân, Pháp từng bước thiết lập bộ
máy thống trị ở VN
· Chính sách cai trị của thực dân Pháp:
- Về chính trị:
+ Pháp áp đặt chính sách cai trị thực dân, tước bỏ quyền lực đối nội và đối ngoại của
chính quyền phong kiến nhà Nguyễn.
+ Chia Việt Nam thành 3 xứ: Bắc kỳ, trung kỳ và Nam Kỳ và thiết lập chế độ cai trị
riêng.Đứng đầu xứ Nam kỳ là quan thống đốc, đứng đầu xứ Trung Kỳ là quan
Khâm sứ, đứng đầu Bắc Kỳ là quan thống sứ.
+ Thực dân Pháp đã câu kết với giai cấp địa chủ để bóc lột về kinh tế và áp bức
chính trị đối với nhân dân ta.
- Về kinh tế:
+ Thực dân Pháp thực hiện chính sách bóc lột: cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền,
khai thác tài nguyên, xây dung một số cơ sở công nghiệp, đường giao thông, bến
cảng phục vụ cho chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp.
+ Chính sách khai thác thuộc địa đã làm biến đổi cơ cấu kinh tế ở nước ta, (xuất hiện
các ngành mới) du nhập QHSX TBCN, thúc đẩy kinh tế hàng hoá phát triển, nền
kinh tế Việt Nam lệ thuộc vào tư bản Pháp.
- Về văn hóa: Thực dân Pháp thực hiện chính sách văn hoá, giáo dục thực dân: duy
trì các hủ tục lạc hậu (đầu độc bằng thuốc phiện, bằng rượu, thực hiện chính sách
ngu dân để cai trị ).
· Tình hình các giai cấp và mâu thuẫn cơ bản trong xã hội
- Cơ cấu xã hội biến đổi sâu sắc: xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới trong xã hội:
+ Giai cấp địa chủ: Giai cấp địa chủ câu kết với thực dân Pháp tăng cường bóc lột áp
bức nông dân. Tuy nhiên g/c địa chủ có sự phân hoá, một bộ phấn yêu nước tham
gia đấu tranh chống thực dân pháp.
+ Giai cấp Nông dân: là lực lượng đông đảo bị áp bức bóc lột, ngày càng bị khốn
cùng nên tăng thêm lòng căm thù đế quốc và phong kiến tay sai.
+ Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời từ cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất
(1897-1914) ra đời tập trung ở các thành phố và vùng mỏ: Hải Phòng, Hà Nội, Sài
Gòn, Nam Định, Vinh, Quảng Ninh. Năm 1914 có 10 vạn thì năm 1929 có 22 vạn
công nhân.
Đặc điểm: Xuất thân từ g/c nông dân, ra đời trước giai cấp tư sản dân tộc, sớm
được tiếp thu ánh sáng cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin, nhanh chóng trở
thành lực lượng chính trị tự giác.
+ Giai cấp tư sản Việt Nam ngay từ khi vừa ra đời đã bị tư sản pháp và tư sản người
Hoa cạnh tranh nền có lực lượng nhỏ bé, yếu ớt, không đủ điều kiện để lãnh đạo
cách mạng dân tộc, dân chủ thành công.
+ Tầng lớp tiểu tư sản Việt Nam: Bao gồm học sinh, trí thức, viên chức trong đó
học sinh và trí thức là bộ phận quan trọng.
Đời sống của tầng lớp này nghèo khổ, dễ trở thành người vô sản, họ có lòng yêu
nước, căm thù thực dân Pháp xâm lược, lại bị ảnh hưởng bởi những tư tưởng tiến
bộ bên ngoài, nên họ là lực lượng có tinh thần cách mạng cao.
· Các mâu thuẫn chủ yếu:
- Mâu thuẫn chủ yếu giữa nông dân với giai cấp địa chủ phong kiến
- Mâu thuẫn vừa cơ bản, vừa chủ yếu và ngày càng gay gắt đó là: mâu thuẫn giữa
toàn thể nhân dân Việt Nam và thực dân pháp xâm lược.
- Trước bối cảnh đó, ở Việt Nam đặt ra 2 yêu cầu:
+ Thứ nhất, đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược, giành độc lập cho dân tộc, tự do cho
nhân dân.
+ Hai là, xoá bỏ chế độ phong kiến, giành quyền dân chủ cho nhân dân, chủ yếu là
ruộng đất cho nông dân.
Trong đó, chống đế quốc, giải phóng dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu.
II - Phong trào yêu nước theo khuynh hướng cách mạng vô sản
1. Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tư tưởng và tổ chức
cho việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam
· Trong 10 năm đầu của quá trình tìm tòi đấu tranh:
- Năm 1911, Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước.
- Trong quá trình tìm đường cứu nước, người đã tìm hiểu kỹ các cuộc cách mạng
điển hình trên thế giới: đánh giá cao tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái và quyền
con người của các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu như cách mạng Mỹ (1776),
cách mạng Pháp (1789) nhưng cũng nhận thức được các hạn chế của cách mạng tư
sản.
+ Nguyễn Ái Quốc đặc biệt quan tâm tìm hiểu đến cách mạng tháng 10 Nga năm
1917, Người rút ra kết luận: “Trong thế giới bây giờ chỉ có cách mệnh Nga đã
thành công và thành công đến nơi, nghĩa là dân chúng được hưởng cái hạnh phúc
tự do, bình đẳng thật sự”.
- Năm 1919 Nguyễn Ái Quốc gia nhập Đảng xã hội Pháp (Đảng của quốc tế 2- chất
cách mạng còn nhiều).
- Năm 7-1920, Nguyễn ái Quốc đọc bản: Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về
vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin; nội dung:
+ Lên án chủ nghĩa đé quốc, thực dân đã nô dịch bần cùng hoá nhân dân các nước
thuộc đi.
+ Kêu gọi các dân tộc thuộc địa đứng lên đấu tranh.
+ Phong trào đấu tranh các nước chính quốc phải có trách nhiệm giúp đỡ các phong
trào ở nước thuộc địa.
+ Phong trào đấu tranh ở các nước thuộc địa phải liên kết với phong trào đấu tranh ở
chính quốc.
- Tại đại hội đảng xã hội Pháp (12-1920), Nguyễn ái Quốc bỏ phiếu tán thành gia
nhập quốc tế cộng sản và tham gia thành lập Đảng cộng sản Pháp. Sự kiện này
đánh dấu bước ngoặc trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Nguời- từ người
yêu nước trở thành người cộng sản và tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn
“con đường cách mạng vô sản”.
Tóm lại trong 10 năm của quá trình tìm tòi đấu tranh:
¨ Đây là chăng đường Nguyễn Ái Quốc đi tìm một con đường cứu nước, chứ không
phải cầu viện và cuối cùng người đã tìm thấy con đường đó (giải phóng dân ttộc,
giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội, giải phóng con người).
¨ Nguyễn Ái Quốc bắt đầu từ khảo nghiệm thực tiễn trước rồi mới từng bước tiếp
cận lý luận. (Khi sang Macxây Bác nhận định: Người Pháp ở nước Pháp tốt hơn
người Pháp ở Đông Dương; Bác thừa nhận ở đâu cũng có 2 hạng người: người
giàu và người nghèo Sau quá trình chu du về Pháp Bác mới học lý luận ).
¨ Nguyễn Ái Quốc hoàn toàn tự lực, tự lao động để kiếm sống, là quá trình rèn
luyện nghị lực của Bác sau này. (Một hòn gạch nóng nung tâm huyết; Mẩu bánh
mỳ con nuôi chí bền; Bác nói: Bác làm 12 nghề nhưng chỉ làm một nghề thôi là
nghề cách mạng).
¨ Nguyễn Ái Quốc là người đặt nền móng cho quan hệ kinh tế quốc tế và sớm trở
thành chủ nghĩa quốc tế (lộ trình của Nguyễn Ái Quốc là chiến sĩ quốc tế trước khi
là lãnh tụ dân tộc; là chủ nghĩa quốc tế trong sáng của giai cấp công nhân và của
dân tộc).
· Giai đoạn 1921-1930: Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị những điều kiện để thành lập
Đảng (đó là quá trỡnh từng bước hỡnh thành cương lĩnh)
- Từ 1921 đến mùa hè năm 1923: Nguyễn ái Quốc vẫn hoạt động trong Đảng cộng
sản Pháp và nằm trong ban thuộc địa vì vậy ông sáng lập ra “Hội liên hiệp các dân
tộc thuộc địa” và là thời gian hoàn tất các tư liệu để viết các tác phẩm nổi tiếng
sau này.
- Từ 14-6-1923 đến 1927:
+ Về tư tưởng: Truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin về Việt Nam thông qua những bài
đăng trên các báo người cùng khổ, nhân đạo Đặc biệt là tác phẩm Bản án chế độ
thực dân Pháp, trong đó đã vạch rõ âm mưu, thủ đoạn của chủ nghĩa đế quốc che
dấu tội ác dưới vỏ bọc “khai hoá văn minh”, từ đó đã khơi dậy lòng yêu nước,
thức tỉnh tinh thần dân tộc nhằm đánh đuổi thực dân pháp xâm lược.
+ Về xây dung tổ chức cách mạng: tháng 11/1924 Bác về Quảng Châu và đến tháng
6/1925, người thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên.
Mục đích của hội: làm cách mạng dân tộc và cách mạng thế giới; sau khi cách
mạng thành công sẽ thành lập chính phủ nhân dân; mưu cầu hạnh phúc cho nhân
dân tiến lên xây dung CNCS; thực hiện đoàn kết với giai cấp vô sản các nước, với
phong trào cách mạng thế giới.
Đào tạo cán bộ: Từ 1925 – 1927 , Hội cách mạng thanh niên đã mở các lớp huấn
luyện chính trị cho cán bộ cách mạng Việt Nam; xây dung được nhiều cơ sở ở các
trung tâm kinh tế.
Năm 1928, với chủ trương “Vô sản hoá”, đưa hội viên vào nhà máy, hầm mỏ, đồn
điền, để rèn luyện lập trường, quan điểm giai cấp công nhân; để truyền bá chủ
nghĩa Mác-Lênin và lý luận giải phóng dân tộc nhằm thúc đẩy sự phát triển của
phong trào cách mạng Việt Nam.
Ngoài ra Nguyễn Ái Quốc còn lựa chon những thanh niên ưu tú gửi đi học tại đại
học Phương Đông (Liên Xô) và trường lục quân Hoàng Phố (Trung Quốc) để đào
tạo cán bộ cho cách mạng Việt Nam.
+ Về chính trị: Năm 1927 Bộ truyên truyền của hội các dân tộc thuộc địa bị áp bức
xuất bản Tác phẩm Đường cách mệnh, nó thể hiện đường lối cách mạng, đề cập
những vấn đề cơ bản của một cương lĩnh chính trị:
Thứ nhất, Xác định rõ tính chất và nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam là cách
mạng giải phóng dân tộc mở đường tiến lên CNXH.
Thứ hai, Mục tiêu cách mạng là đem lại độc lập tự do, hạnh phúc cho toàn
thể nhân dân.
Thứ ba, Về lực lượng cách mạng, người nhấn mạnh cách mạng là sự nghiệp của
quần chúng, chứ không phải của một hai người, do đó phải đoàn kết toàn dân.
Thứ tư, Lãnh đạo cách mạng: do Đảng lãnh đạo và để cách mạng thành công thì
Đảng đó phải theo chủ nghĩa Mác-Lênin (Đảng có vững, cách mạng mới thành
công, cũng như người cầm lái có vững thì thuyền mới chạy. Đảng muốn vững thì
phải có chủ nghĩa làm cốt, chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh
nhất là chủ nghĩa Mác-Lênin).
Thứ năm, về đoàn kết quốc tế, Nguyễn ái Quốc khẳng định: cách mạng Việt Nam
là một bộ phận trong cách mạng thế giới, ai làm cách mạng trong thế giới đều là
đồng chí của cách mạng Việt Nam.
Thứ sáu, Về phương pháp cách mạng: Phải giác ngộ và tổ chức quần chúng cách
mạng, phải làm cho quần chúng hiểu rõ mục đích của cách mạng, biết đồng tâm
hiệp lực, làm cách mạng phải biết cách làm, phải có “Mưu chước” thì mới đảm
bảo thành công cho cuộc khởi nghĩa với sự nổi dậy của toàn dân
2. Sự phát triển phong trào yêu nước theo khuynh hướng vô sản
- Giai đoạn 1919-1925: Phong trào công nhân diễn ra dưới các hình thức đình công,
bãi công, tiêu biểu như các cuộc bãi công của công nhân Ba Son (1925-Sài gòn)
do Tôn Đức Thắng tổ chức, cuộc bãi công của công nhân nhà máy sợi Nam Định
ngày 30-4-1925, đòi chủ tư bản phải tăng lương, bỏ đánh đập, giai đoạn này hình
thức bãi công trở thành phổ biến, diễn ra trên quy mô lớn và thời gian dài hơn.
- Giai đoạn 1926-1929, phong trào bãi công đã có sự lãnh đạo của các tổ chức như:
Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, Công hội đỏ và các tổ chức cộng sản ra đời
từ năm 1929 (năm 1928-1929 có khoảng 40 cuộc bãi công diễn ra trên cả nước).
+ Phong trào đấu tranh giai đoạn này đã mang tính chất chính trị rõ rệt, đã có sự liên
kết giữa các nhà máy, các ngành và các địa phương. Phong trào công nhân đã có
sức lôi cuốn phong trào dân tộc theo con đường cách mạng vô sản.
+ Cũng vào thời gian này phong trào yêu nước phát triển một cách mạnh mẽ, đặc
biệt là phong trào ông dân diễn ra ở nhiều nơi trong cả nước, như: nông dân Hà
Nam, Nam Định Ninh Bình, nghệ An, Hà Tĩnh đấu tranh chống bọn địa chủ
cướp đất, đòi chia ruộng công
Phong trào công nhân và nông dân đã hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh chống
thực dân phong kiến.
3. Sự ra đời của các tổ chức cộng sản ở Việt Nam
Tại đại hội lần thứ nhất của hội Việt Nam cách mạng thanh niên (5-1929) đã xảy
ra sự bất đồng giữa các đại biểu về việc thành lập Đảng cộng sản, thực chất là sự
khác nhau giữa các đại biểu muốn thành lập ngay một Đảng cộng sản và giải thể
tổ chức hội Việt Nam cách mạng thanh niên, với nhưng đại biểu cũng muốn thành
lập Đảng cộng sản nhưng không muốn tổ chức đảng ở giữa đại hội thanh niên và
không muốn giải tán Hội Việt Nam cách mạng thanh niên. Trong bối cảnh đó các
tổ chức cộng sản ở Việt Nam ra đời.
- Đông Dương cộng sản Đảng: ngày 17-6-1929, tại Hà Nội, do đại biểu các tổ chức
cộng sản ở miền bắc thành lập.
- An Nam cộng sản Đảng: vào mùa thu năm 1929, do các đại biểu trong hội Việt
Nam cách mạng thanh niên ở Trung Quốc và Nam Kỳ thành lập.
- Đông Dương cộng sản liên Đoàn: Sự ra đời của hai tổ chức cộng sản trên làm cho
nội bộ Đảng tân việt phân hoá, những đảng viên tiên tiến của Tân Việt đứng ra
thành lập Đông dương cộng sản liên đoàn.
Cả ba tổ chức đều gương cao ngọn cờ chống đế quốc và phong kiến, nhưng hoạt
động phân tán, chia rẽ ảnh hưởng xấu đến phong trào cách mạng Việt Nam. Vì
vậy cần phải khắc phục những khó khăn trên là nhiệm vụ cấp bách của tất cả
những người cộng sản Việt Nam.
III - Hội nghị thành lập Đảng, cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng và ý nghĩa
sự ra đời của Đảng CSVN
1. Hội nghị thành lập Đảng
- Cuối năm 1929 những người cộng sản Việt Nam đã ý thức được sự cần thiết và
cấp bách phải thành lập một Đảng cộng sản thống nhất.
- Ngày 27-10-1929, Quốc tế cộng sản gửi những người ở Đảng cộng sản Đông
Dương tài liệu về việc thành lập một Đảng cộng sản ở Đông Dương, để khắc phục
sự chia rẽ giữa các nhóm cộng sản và thành lập một Đảng của giai cấp vô sản.
- Nguyễn Ái Quốc rời Xiêm Đến Trung Quốc chủ trì hội nghị hợp nhất Đảng từ 6-1
đến 8-2. Nhưng Đại hội III (10-9-1960) chọn ngày 3-2 làm ngày thành lập Đảng.
- Thành phần hội nghị: 01 đại biểu quốc tế cộng sản; 2 đại biều Đông Dương cộng
sản đảng; 2 địa biểu An Nam cộng sản đảng, Hội nghị thảo luận đề nghị của
Nguyễn Ái Quốc gồm 5 điểm lớn:
+ Bỏ mọi thành kiến xung đột cũ, thành thất hợp tác để thống nhất các nhóm cộng
sản ở Đông Dương.
+ Định tên Đảng là Đảng cộng sản Việt Nam.
+ Thảo chính cương và điều lệ sơ lược của Đảng.
+ Định kế hoạch việc thực hiện thống nhất trong nước.
+ Cử ban chấp hành trung nương lâm thời gồm 9 người, trong đó có hai đại biểu chi
bộ cộng sản Trung Quốc ở Đông Dương.
Hội nghị thống nhất với năm điểm lớn của Nguyễn Ái Quốc và quyết định hợp
nhất các tổ chức cộng sản, lấy tên là Đảng cộng sản Việt Nam.
- Ngày 24-2-1930, theo yêu cầu của Đông dương cộng sản liên đoàn, ban chấp hành
trung ương lâm thời họp và ra nghị quyết chấp nhân Đông dương cộng sản liên
đoàn gia nhập Đảng cộng sản Việt Nam.
2. Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng
Các văn kiện được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng như: chánh cương vắn
tắt của Đảng, sách lược vắn tắt của Đảng, chương trình tóm tắt của Đảng, hợp
thành cương lĩnh chính trị đầu tien của Đảng cộng sản Việt Nam.
Những vấn đề cơ bản của cương lĩnh:
- Phương hướng chiến lược của cách mạng Việt Nam là: tư sản dân quyền cách
mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản.
- Nhiệm vụ của cách mạng tư sản dân quyền và thổ địa cách mạng:
+ Về chính trị: Đánh đổ đế quốc Pháp và phong kiến, làm cho nước Việt Nam hoàn
toàn độc lập; lập chính phủ công nông binh, tổ chức quân đội công nông.
+ Về kinh tế: Thủ tiêu hết các thứ quốc trái; tịch thu toàn bộ sản nghiệp lớn (công
nghiệp, vận tải, ngân hàng ) của đế quốc pháp để giao cho chín phủ công nông
binh quản lý, tịch thu toàn bộ ruộng đất của bọn đế quốc chủ nghĩa làm của công
chia cho dân cày nghèo; bỏ sưu thuế cho dân cày nghèo; mở mang công nghiệp và
nông nghiệp; thi hành luật ngày làm 8 giờ.
+ Về văn hoá xã hội: Dân chúng được tự do tổ chức; nam nữ bình quyền, phổ
thông giáo dục theo công nông hoá.
- Về lực lượng cách mạng: công nhân và nông dân là lực lượng cơ bản, là gốc; đồng
thời phải mở rộng rãi hơn các lực lượng khác đó là: tư sản vừa và nhỏ, trung tiểu
địa chủ.
- Về lãnh đạo cách mạng: Giai cấp vô sản là lực lượng lãnh đạo cách mạng Việt
Nam.
- Xác định mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với phong trào cách mạng thế
giới: cách mạng Việt Nam là một bộ phận cấu thành của cách mạng thế giới, phải
tranh thủ cách mạng thế giới.
3. ý nghĩa lịch sử sự ra đời Đảng cộng s ản Việt Nam và cương lĩnh chính trị
đầu tiên của Đảng.
- Sự ra đời của Đảng đánh dấu sự trưởng thành của giai cấp công nhân Việt Nam đủ
sức đảm đương sứ mạng lịch sử của mình lãnh đạo cách mạng Việt Nam
- Định hình ra được quy luật ra đời và phát triển của Đảng cộng sản ở nước ta: Kết
hợp chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước dẫn
tới sự ra đời cua Đảng.
- Đảng có cương lĩnh chính trị là bước vận dụng sáng tạo học thuyết chủ nghĩa
Mác-Lênin về cách mạng thuộc địa vạo thực tế Việt Nam. Vận dụng và phát triển
sáng tạo lý luận vào thực tiễn.
- Về thực tiễn: chấm dứt thời kỳ khủng hoảng và bế tắc về đường lối của phong trào
yêu nước, phong trào cách mạng Việt Nam, đã có một cương lĩnh hoàn chỉnh, mở
ra con đường và phương hướng phát triển mới cho cách mạng Việt Nam.
- Tranh thủ được sự ủng hộ to lớn của cách mạng thế giới, đồng thời cũng góp phần
tích cực vào sự nghiệp đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập
dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
CHƯƠNG II: ĐƯỜNG LỐI ĐẤU TRANH GIÀNH CHÍNH QUYỀN
(1930-1945)
I. Hoàn cảnh ra đời, nội dung, ý nghĩa “Luận cương chính trị tháng 10
– 1930”
1. Hoàn cảnh ra đời
· Năm 1930: Tháng 4-1930 Trần Phú sau thời gian học tập ở Liên Xô được
quốc tế cộng sản cử về nước. Đến tháng 7-1930 đợc bổ sung vào BCH TW
Đảng.
· Từ 14- 30/10/1930 hội nghị BCH TW họp lần thứ nhất tại Hương Cảng,
do Trần Phú chủ trì.
Nội dung của hội nghị gồm: Thảo luận Luận cương chính trị, quyết định đổi tên
Đảng từ Đảng cộng sản Việt Nam thành Đảng cộng sản Đông Dương, trong hội nghị
các đại biểu cũng nhất trí bầu đồng chí Trần Phú làm tổng bí thư.
2. Nội dung luận cương
- Phân tích đặc điểm, tình hình xã hội nước ta là xã hội thuộc địa nửa phong kiến
và nêu lên những vấn đề cơ bản của Cách mạng tư sản dân quyển ở Đông Dương
do giai cấp công nhân lãnh đạo.
- Chỉ rõ mâu thuẫn gay gắt của Cách mạng Việt Nam: mâu thuẫn giai cấp giữa một
bên là thợ thuyên, dân cày, các phần tử lao khổ với một bên là địa chủ phong
kiến, tư bản đế quốc.
- Vạch ra chiến lược Cách Mạng: Thực hiện Cách mạng tư sản dân quyền, giải
phóng dân tộc. Sau đó tiến thẳng lên Chủ nghĩa Xã Hội, không trải qua giai đoạn
tư bản chủ nghĩa.
- Khẳng định nhiệm vụ của CM tư sản dân quyền là: Đánh đổ phong kiến, thực
hành CM ruộng đất triệt để và đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp, làm cho Đông
Dương hoàn toàn độc lập. Hai nhiệm vụ này có quan hệ khăng khít với nhau,
nhưng Luận cương xác định “Vấn đề thổ địa là cái cốt của CM tư sản dân
quyền”.
- Lực lượng CM: giai cấp vô sản vừa là động lực chính của CM tư sản dân quyền,
vừa là giai cấp lãnh đạo CM, dân cày là lực lượng đông đảo nhất và là động lực
mạnh của CM. Ngoài ra còn có các phần tử lao khổ ở đô thị như trí thức thất
nghiệp, người bán hàng rong )
- Phương pháp thực hiện cách mạng: phương pháp vũ trang bạo động, đó cũng là
một nghệ thuật (nghệ thuật quân sự).
- Vai trò lãnh đạo của Đảng: Luận cương khẳng định sự lãnh đạo của Đảng là điều
kiện cốt yếu cho thắng lợi của CM. Đảng là đội quân tiên phong của giai cấp vô
sản, đại biểu chung cho quyền lợi của giai cấp vô sản ở Đông Dương, đấu tranh
để đạt mục đích cuối cùng là chủ nghĩa cộng sàn ỏ Đông Dương. Để đảm nhận
vai trò đó, Đảng phải có đường lối chính trị đúng đắn, lấy chủ nghĩa Mac - Lênin
làm nền tảng tư tưởng, phải có kỷ luật tập trung, phải liên hệ mật thiết với nhân
dân.
- Quan hệ giữa Cm Việt Nam với CM thế giới: CM Việt Nam là một bộ phận của
Cm thế giới.
3. Ý nghĩa của luận cương:
· Khẳng định lại nhiều vấn đề căn bản thuộc chiến lược cách mạng mà chính
cương vắn tắt và sách lược vắn tắt đã nêu ra.
· So sánh Luận cương chính trị Tháng 10-1930 với Cương lĩnh chính trị đầu tiên
của Đảng
- Điểm giống nhau:
+ Chiến lược phát triển CM: Độc lập dân tộc gắn liền CNXH
+ Nội dung CM về tư sản dân quyền: Đánh đổ đế quốc & phong kiến
+ Thống nhất vai trò của các lực lượng cơ bản của CM: vai trò lãnh đạo của công
nhân và vai trò động lực mạnh của CM của nông dân.
+ Thống nhất phương pháp CM : vũ trang bạo động
+ Thống nhất mối quan hệ giữa CM Việt Nam & CM thế giới : CM Việt Nam là
một bộ phận của CM thế giới.
+ Thống nhất về vai trò lãnh đạo của Đảng trong tiến trình CM.
- Điểm khác nhau:
+ Luận cương tháng 10 -1930 không đưa nhiệm vụ chống đế quốc lên hàng đầu,
không nêu ra mâu thuẫn chủ yếu là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam và đế quốc
Pháp.
+ Đánh giá không đúng vai trò CM của tầng lớp tiểu tư sản, phủ nhận mặt tích cực
của tư sản dân tộc, chưa thấy được khả năng phân hóa, lôi kéo một bộ phận địa
chủ vừa và nhỏ tham gia CM, do đó Luận cương không đề ra được một liên minh
dân tộc và giai cấp rộng rãi trong cuộc đấu tranh chống đế quốc xâm lược và tay
sai.
- Nguyên nhân chủ yếu khác nhau:
+ Luận cương chưa phân tích những mâu thuẫn chủ yếu của xã hội thuộc địa nửa
phong kiến của Việt Nam.
CQ46/11.08 VŨ NGỌC TÙNG
Đề cương Đường lối cách mạng Đảng cộng sản Việt Nam
+ Do nhận thức giáo điều, máy móc về vấn đề giai cấp, dân tộc trong CM thuộc
địa.
+ Chịu ảnh hưởng trực tiếp tử khuynh hướng “Tả” của Quốc tế Cộng sản và một số
Đảng Cộng sản trong thời gian đó.
Luận cương tháng 10-1930 đã không chấp nhận những điểm mới, sáng tạo trong
Chính cương của Nguyễn Ái Quốc.
II. Chủ trương & nhận thức mới của Đảng về vấn đè dân tộc & dân chủ giai đoạn
1936 - 1939
1. Khái quát hoàn cảnh lịch sử
· Tình hình thế giới:
- Cuộc khủng hoảng kinh tế những năm 1929-1933 ở các nước thuộc hệ thống tư
bản chủ nghĩa đã khiến cho mâu thuẫn nội tại của CNTB ngày càng gay gắt,
đồng thời làm cho phong trào cách mạng của quần chúng dâng trào.
- Chủ nghĩa Phát xít đã xuất hiện và thắng thế ở một số nơi: phát xít Hitle ở Đức,
phát xít Phrangco ở Tây Ban Nha, phát xít Mutxolini ở Italia và phái Sĩ quan trẻ
ở Nhật. Chế độ độc tài phát xít là nền chuyên chính của những thế lực phản động
nhất, tàn bạo nhất, dã man nhất. Chúng tiến hành chiến tranh xâm lược, bành
trướng và nô dịch các nước khác.Nguy cơ chủ nghĩa phát xít và chiến tranh thế
giới đe dọa nghiêm trọng nền hòa bình và an ninh quốc tế.
- Ở Pháp, mặt trân bình dân lên nắm chính quyền do Đảng Xã Hội và Đảng Cộng
sản thành lập đã có những chính sách thân thiện hơn với giai cấp công nhân và
nông dân.
- Đại hội VII Quốc tế Cộng sản họp tại Matxcova vào tháng 7- 1935 do Dimitorop
chủ trì đã diễn ra. Đoàn đại biểu Đảng Cộng sản Đông Dương do Lê Hồng Phong
dẫn đầu đã tham dự đại hội. Nội dung đại hội :
- Xác định lại kẻ thù nguy hiểm trước mắt của giai cấp vô sản và nhân dân lao
động thế giới lúc này chưa phải là chủ nghĩa đế quốc nói chung mà là chủ nghĩa
Phát xít.
- Xác định nhiệm vụ trước mắt của giai cấp công nhân và nhân dân lao động thế
giới lúc này chưa phải là đấu tranh lật đổ chủ nghĩa tư bản, mà là đấu tranh chống
chủ nghĩa Phát xít, chống chiến tranh, bảo vệ dân chủ và hòa bình.
- Để thực hiện được nhiệm vụ cấp bách này, các đảng cộng sản và nhân dân các
nước trên thế giới cần thiết phải thành lập mặt trận nhân dân rộng rãi chống phát
xít và chiến tranh, đòi tự do, dân chủ, hòa bình và cải thiện đời sống.
· Tình hình trong nước:
- Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933 đã tác động sâu sắc tới mọi giai cấp, tầng
lớp trong xã hội.
- Bọn cầm quyền phản động ở Đông Dương vẫn ra sức vơ vẹt, bóc lột, bóp nghẹt
mọi quyền tự do, dân chủ và thi hành chính sách khủng bố, đàn áp phong trào
đấu tranh của nhân dân ta.
2. Chủ trương nhận thức mới của Đảng
· Được thể hiện qua 4 nghị quyết của 4 hội nghị Ban chấp hành trung ương Đảng
Cộng sản Đông Dương: Hội nghị lần 2 (tháng 7-1936), Hội nghị lần 3 (3-1937),
HN lần 4(9-1937), HN lần 5(3-1938)
- Chủ trương đấu tranh đòi quyền dân chủ, dân sinh: BCH TW xác định cách mạng
ở Đông Dương vẫn là “cách mạng tư sản dân quyền - phản đế và điền địa”,
nhưng yêu cầu cấp thiết trước mắt của nhân dân ta lúc này là tự do, dân chủ, cải
thiên đời sống.
- Về kẻ thù cách mạng: chủ trương đánh đổ bọn phản động thuộc địa và bè lũ tay
sai của chúng.
- Xác định nhiệm vu trước mắt của CM : chống Phát xít, chống chiến tranh đế
quốc, đòi tự do, dân chủ, cơm áo và hòa bình.
- Xác định lực lượng CM: thành lập mặt trận nhân dân phản đế gồm mọi giai cấp,
tầng lớp, đảng phái, tôn giáo với nòng cốt là liên minh công nông
- Đoàn kết quốc tế: Ủng hộ mặt trận nhân dân Pháp, ủng hộ Chính phủ mặt trận
nhân dân Pháp để cùng nhau chống lại kẻ thù chung là bọn Phát xít ở Pháp và
bọn phản đông thuộc địa ở Đông Dương.
- Hình thức và phương pháp đấu tranh: Kết hợp nhiều hình thức. Vừa đấu tranh
công khai vừa nửa công khai, vừa hợp pháp vừa nửa hợp pháp.
- Xây dựng tổ chức: Phải chuyển hình thức tổ chức bí mật không hợp pháp sang
các hình thức tổ chức và đấu tranh công khai và nửa công khai Nhằm mở rộng
quan hệ của Đảng với quần chúng, giáo dục, tổ chức, lãnh đạo quần chúng bằng
các hình thức và khẩu hiệu thích.
- Nhận thức mới của Đảng vể mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ dân tộc và dân chủ:
Được thể hiện trong văn kiện Chung quanh vấn đề chính sách mới công bố tháng
10 năm 1936. Trong chính sách mới cho rằng : “ Cuộc dân tộc giải phóng không
nhất định phải gắn kết chặt với cuộc cách mạng liên địa. Nghĩa là không thể nói
rằng muốn đánh đổ đế quốc cần phải phát triển cách mạng điền địa, muốn giải
quyết vấn đề điền địa cần phải đánh đổ đế quốc. Lý thuyết ấy có chỗ không xác
đáng.”. Tức là với 2 nhiệm vụ này không nhất thiết phải song song tồn tại, mà
phải tùy hoàn cảnh mà đặt nhiệm vụ nào lên hàng đầu hoặc giải quyết các nhiệm
vụ một cách liên tiếp, đồng thời xác định kẻ thù nào là nguy hiểm nhất để tập
trung lực lượng của dân tộc mà đánh cho toàn thắng.
Tóm lại: chủ trương mới của Đảng đã giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa vấn
đề dân tộc và dân chủ, xác định mục tiêu trước mắt của CM, từ đó đề ra các hình
thức tổ chức và đấu tranh linh hoạt, thích hợp hướng dẫn quần chúng đấu tranh
giành chính quyền, chuẩn bị cho những cuộc đấu tranh sau này.
III.Hoàn cảnh lịch sử, nội dung, ý nghĩa sự chuyển hướng chiến lược cách mạng
của Đảng giai đoạn 1939-1945
1. Hoàn cảnh lịch sử
·Thế giới : Chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ với 2 giai đoạn.
- Từ 1/9/1939 - 22/6/1941
Tính chất chiến tranh: CT giữa các tập đoàn đế quốc với nhau, tháng 6-1940:
Đức tấn công Pháp và Pháp đầu hàng, Mặt trận nhân dân Pháp tan vỡ, Đảng
Cộng sản Pháp bị đặt ra ngoài vòng pháp luật.
- Từ 22/6/1941 - 2/9/1945:
22/6/1941: Đức tấn công Liên Xô. Từ đây, tính chất của cuộc chiến tranh thay
đổi. Một bên là lực lượng Phát xít & một bên là lực lượng đồng minh chống phát
xít.
· Trong nước :
- Thực dân Pháp thủ tiêu toàn bộ thành quả của phong trào dân sinh 1936-1939:
+ Đặt Đảng Cộng sản ra ngoài vòng pháp luật. thẳng tay đàn áp pt đấu tranh của
nd, thủ tiêu dân chủ
+ Giải tán các hội hữu ái, nghiệp đoàn và tịch thu tài sản của các hội này.
+ vơ vét sc người sc của phục vụ chiến tranh
- 22/9/1940: Phát xít Nhật đã tiến vào Lạng Sơn & đổ bộ vào Hải Phòng.
- 23/9/1940: tại Hà Nội, Pháp kí hiệp định đầu hàng Nhật. Từ đó, nhân dân ta
chịu cảnh một cổ bị hai tròng áp bức bóc lột của Pháp – Nhật. Mâu thuẫn giữa
dân tộc ta với đế quốc, phát xít Pháp – Nhật trở nên gay gắt hơn bao giờ hết.
2. Nội dung ch ủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược
· Nội dung được thể hiện trong 3 nghị quyết của Hội nghị Ban Chấp hành TƯ
Đảng: Hội nghị lần 6 (11-1939), HN lần 7( 11-1940), HN lần 8 (5-1941). Nội
dung chủ trương như sau:
- Đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu bởi : Mâu thuẫn chủ yếu của dân
tộc ta lúc này là mâu thuẫn giữa dân tộc với phát xít Pháp - Nhật. Ban chấp hành
trung ương quyết định tạm gác khẩu hiệu “Đánh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho
cho dân cày” thay bằng khẩu hiệu “Tịch thu ruộng đất của bọn đế quốc và Việt
gian cho dân cày nghèo”.
- Xây dựng lực lượng cách mạng: thành lập mặt trận Việt Minh thay cho Mặt trận
thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương, nhằm đoàn kết, tập hợp mọi lực lượng
tham gia giải phóng dân tộc. Trực thuộc Mặt trận Việt Minh có Hội công nhân
cứu quốc, Hội Phụ nữ cứu quốc, Thanh niên cứu quốc
Mặt trận Việt Minh được hình thành với một số đặc điểm: Chỉ hoạt động trong
phạm vi dân tộc Việt Nam, có cương lĩnh hành động rõ ràng, có cờ đỏ sao vàng,
tổ chức hoạt động một cách chặt chẽ.
- xúc tiến chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm của đảng và nhân
dân ta trong giai đoạn hiên tại , pt llcm bao gồm chính trị quân sự thành lập các
khu căn cứ , chú trọng công tác xd đảng, đào tạo cán bộ và đẩy mạnh công tác
vận động quần chúng
Phương châm hình thái khởi nghĩa ở nước ta: Nắm vững và dự báo được thời cơ
cách mạng. chuẩn bị sẵn sàng ll nhằm lợi dụng cơ hội thuận tiện hơn cả đánh lại
quân thù
· 2 dự báo của Bác tại Hội nghị trung ương 8 (5-1941):
+ Đức chắc chắn sẽ tấn công Liên Xô, nhưng Liên Xô nhất định thắng lợi, mang
lại cơ hội giải phóng dân tộc cho các nước trên thế giới.
+ Cách mạng Việt Nam sẽ thắng lợi vào tháng 8 năm 1945.
3. Ý nghĩa của sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược
- Đường lối giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, đặt nhiệm vu giải phóng dân
tộc lên hàng đầu.
- Tập hợp rộng rãi mọi người Việt Nam yêu nước vào mặt trận Việt Minh.
- Xây dựng lực lượng quân đội thông qua việc thành lập Việt Nam giải phóng
quân.
- Đường lối là ngọn cờ dẫn đường cho nhân dân ta tiến lên giành thắng lợi trong
sự nghiệp đánh Pháp, đuổi Nhật, giành độc lập cho dân tộc và tự do cho nhân
dân.
IV. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa và kinh nghiệm lịch sử của Cách mạng
tháng 8 1945
Mùa thu năm 1945, cuộc tổng khởi nghĩa của nhân dân Việt Nam đã diễn ra
thắng lợi đánh dấu một mốc lịch sử trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của
dân tộc: Cách mạng tháng 8, năm 1945.
1. Nguyên nhân thắng lợi
- Cách mạng tháng 8 nổ ra trong bối cảnh quốc tế có nhiều thuận lợi: Kẻ thù trực
tiếp của nhân dân ta là phát xít Nhật đã bị Liên Xô và các lực lượng dân chủ
trên thế giới đánh bại, quân Nhật ở Đông Dương và tay sai tan rã. Đảng ta đã
chớp thời cơ, phát động toàn dân nổi dậy khởi nghĩa giành thắng lợi nhanh
chóng.
- Cách mạng tháng 8 là kết quả tổng hợp của 15 năm đấu tranh gian khổ của toàn
dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã được rèn luyện qua 3 cao trào cách mạng
rộng lớn: Cao trào cách mạng 1930-1931, cao trào 1936-1939 và cao trào giải
phóng dân tộc 1939-1945. Quần chúng cách mạng được Đảng tổ chức, lãnh đạo
và rèn luyện bằng thực tiễn đấu tranh đã trở thành lực lượng hùng hậu, có lực
lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt.
- Cách mạng tháng 8 thành công là do Đảng ta đã chuẩn bị được lực lượng vĩ đại
của toàn dân đoàn kết trong mặt trận Việt Minh, dựa trên cơ sở liên minh công
nông, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Đảng lãnh đạo cách mạng với đường lối cách mạng đúng đắn, dày dạn kinh
nghiệm đấu tranh, đoàn kết thống nhất, nắm đúng thời cơ, chỉ đạo kiên quyết,
khôn khéo, biết tạo nên sức mạnh tổng hợp để áp đảo kẻ thù, quyết tâm lãnh đạo
quần chúng khởi nghĩa dành chính quyền. Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là
nhân tố chủ yếu nhất, quyết định thắng lợi của Cách mạng tháng tám.
2. Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng 8
- Cách mạng tháng 8 thắng lợi đã đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp
trong gần một thế kỷ và ách thống trị của phát xít Nhật, lập nên nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hoà, nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Nhân
dân Việt Nam thoát khỏi thân phận nô lệ trở thành người dân của một nước độc
lập tự do, làm chủ vận mệnh của chính mình.
- Thắng lợi của CM tháng 8 đã đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của lịch sử dân
tộc Việt Nam, đưa dân tộc ta bước vào kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên độc lập tự do
và chủ nghĩa xã hội.
- Thắng lợi của CM tháng 8 đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận
của chủ nghĩa Mác-Lênin, cung cấp thêm nhiều kinh nghiệm quý báu cho phong
trào đấu tranh giải phóng dân tộc và giành quyền dân chủ.
- Sức mạnh tinh thần từ thắng lợi này đã cổ vũ mạnh mẽ nhân dân các nước
thuộc địa và nửa thuộc địa đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, thực dân dành
độc lập, tự do.
3. Bài học kinh nghiệm
- Giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc, kết hợp đúng đắn hai nhiệm vụ: chống đế
quốc và chống địa chủ phong kiến. Hai nhiệm vụ này không thể tách rời nhau,
tuy nhiên nhiệm vụ chống đế quốc là chủ yếu nhất.
- Cần phát huy sức mạnh toàn dân trên nền tảng liên minh công nông. Bởi cuộc
nổi dậy của toàn dân chỉ có thể thực hiện được khi có đạo quân chủ lực là giai
cấp công nhân và giai cấp nông dân dưới sự lãnh đạo của Đảng. Dựa trên nền
tảng liên minh công nông, Đảng xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, động viên
toàn dân tổng khởi nghĩa thắng lợi.
- Tận dụng thời cơ, mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù. Đó là mâu thuẫn giữa chủ
nghĩa đế quốc và chủ nghĩa phát xít, giữa chủ nghĩa đế quốc và một bộ phận địa
chủ phong kiến, mâu thuẫn trong hàng ngũ ngụy quyền tay sai của Pháp và
Nhật.
- Kiên quyết dùng bạo lực cách mạng và sử dụng bạo lực cách mạng một cách
thích hợp để đập tan bộ máy nhà nước cũ, lập ra bộ máy nhà nước của nhân dân.
- Lãnh đạo khởi nghĩa phải nắm vững nghệ thuật khởi nghĩa, nghệ thuật quân sự
hay chiến lược nhà binh, chọn đúng thời cơ, chuẩn bị sẵn sàng về mọi mặt cho
khởi nghĩa thắng lợi.
- Phải xây dựng một Đảng theo chủ nghĩa Mác-Lênin đủ sức lãnh đạo tổng khởi
nghĩa dành chính quyền. Đảng phải vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lenin
vào hoàn cảnh cụ thể của nước ta, coi trọng việc quán triệt đường lối, chủ
trương trong đảng viên và quần chúng cách mạng, đồng thời phải đấu tranh
khắc phục những khuynh hướng lệch lạc. Đảng biết phát huy triệt để vai trò của
Mặt trận Việt Minh với hàng triệu hội viên và thông qua mặt trận Việt Minh
lãnh đạo nhân dân đấu tranh.