Chuyên Đề Đề cương chuyên đề Thi pháp truyện!

Chuyên đề:
THI PHÁP TRUYỆN
Vấn đề:
CHI TIẾT TRONG TRUYỆN

I. Khái niệm “chi tiết” và chi tiết nghệ thuật:
- Chi tiết là gì?
+ PGS.TS Phùng Ngọc Kiếm cho rằng: “Chi tiết là một yếu tố, bộ phận của một chỉnh thể lớn hơn nó. Trong một tác phẩm nghệ thuật có nhiều cấp độ chi tiết khác nhau”.
+ “Chi tiết là các tiểu tiết của tác phẩm văn xuôi, của tác phẩm nghệ thuật tự sự, có khả năng biểu hiện tư tưởng và cảm xúc. Chi tiết nghệ thuật gắn với quan niệm nghệ thuật về thế giới và con người. Chi tiết nghệ thuật đóng vai trò là vật liệu xây dựng làm tiền đề cho cốt truyện phát triển” (Bùi Việt Thắng).
+ “Chi tiết là cảnh, là người, là ý nghĩ, là tiếng nói, giọng nói, việc làm của nhân vật Những chi tiết là những hòn gạch xây nên bức tường nếu bức tường ấy bằng gạch”. (Nguyễn Công Hoan)
à Như vậy có thể nói chi tiết là một yếu tố trong một chỉnh thể thống nhất, là sản phẩm sáng tạo của nhà văn do đó nó chuyển tải tư tưởng của nhà văn về con người và cuộc sống.
- Chi tiết nghệ thuật là gì?
+ “Chi tiết nghệ thuật là chi tiết làm cho thế gới nghệ thuật trở nên sinh động và nó thực hiện được nhiều khả năng tái lập diện mạo của thế giới hình tượng ở chiều sâu, quy mô. Như vậy nó góp phần thể hiện được chỉnh thể tư tưởng nghệ thuật của nhà văn nhưng cũng là khêu gợi người đọc đồng sáng tạo, cho phép người đọc khám phá ra các giá trị thẩm mĩ, nhân sinh từ chi tiết ấy” (PGS. Phùng Ngọc Kiếm).
+ Chi tiết nghệ thuật càng cao, càng nhiều thì giá trị của tác phẩm càng lớn. Nó là cái nhãn tự, thần cú, là cái bản lề khép mở để tạo ra tính chỉnh thể của hình tượng.
+ Chi tiết nghệ thuật thường là các chi tiết sống động, gây ra sức ám ảnh với độc giả. Nó chỉ có thể xác định được trong chỉnh thể hình tượng và trong tư tưởng của tác giả.
VD: Xác định các chi tiết nghệ thuật của NV Liên trong HĐT – TL:
+ Liệt kê các chi tiết về nhân vật L
+ Tìm ra các chi tiết có sức ám ảnh, lay động.

II. Vai trò của chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm văn học:
- Các tiểu tiết của tác phẩm mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng
- Hình tượng nghệ thuật gợi cảm và sống động là nhờ vào các chi tiết về phong cảnh, môi trường, chân dung, nội thất, về cử chỉ phản ứng nội tâm, hành vi lời nói.