Tài liệu Đề cương 17 câu hỏi ôn tập và hướng dẫn trả lời môn Đường lối cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam

Câu hỏi: Hoàn cảnh nước ta sau cách mạng Tháng Tám và chủ trương:” khángchiến kiến quốc” của Đảng.
a. Hoàn cảnh lịch sử nước ta sau Cách mạng Tháng Tám
Sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa rađời, công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước của nhân dân ta đứng trước bối cảnhvừa có những thuận lợi cơ bản, vừa gặp phải nhiều khó khăn to lớn, hiểm nghèo.
Về thuận lợi
- Trên thế giới, hệ thống xã hội chủ nghĩa do Liên xô đứng đầu được hìnhthành, phong trào cách mạng giải phóng dân tộc có điều kiện phát triển, trởthành một dòng thác cách mạng. Phong trào dân chủ và hòa bình cũng đang vươnlên mạnh mẽ.
- Ở trong nước, chính quyền dân chủ nhân dân được thành lập, có hệ thống từTrung ương đến cơ sở. Nhân dân lao động đã làm chủ vận mệnh của đất nước. Toàndân tin tưởng và ủng hộ Việt Minh, ủng hộ chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòado Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.
Về khó khăn
- Thế giới: với danh nghĩa Đồng Minh đến tước khí giới của phát xítNhật, quân đội các nước đế quốc ồ ạt kéo vào chiếm đóng Việt Nam và khuyếnkhích bọn Việt gian chống phá chính quyền cách mạng nhằm xóa bỏ nền độc lập vàchia cắt nước ta. Nghiêm trọng nhất là quân Anh, Pháp đã đồng lõa với nhau nổsúng đánh chiếm Sài Gòn, hòng tách Nam bộ ra khỏi Việt Nam .
- Trong nước: khó khăn nghiêm trọng là hậu quả do chế độ cũ để lạinhư nạn đói, nạn dốt rất nặng nề, ngân quỹ quốc gia trống rỗng; kinh nghiệmquản lý đất nước của cán bộ các cấp non yếu; nền độc lập của nước ta chưa đượcquốc gia nào trên thế giới công nhận và đặt quan hệ ngoại giao.
“Giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm” là những hiểm họa đối với chế độ mới,vận mệnh dân tộc như “ngàn cân treo sợi tóc”, Tổ quốc lâm nguy.
b. Chủ trương “kháng chiến kiến quốc” của Đảng
Trước tình hình mới, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sáng suốtphân tích tình thế, dự đoán chiều hướng phát triển của các trào lưu cách mạngtrên thế giới và sức mạnh mới của dân tộc để vạch ra chủ trương và giải phápđấu tranh nhằm giữ vững chính quyền, bảo vệ nền độc lập tự do vừa giành được.Ngày 25/11/1945, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra chỉ thị Kháng chiến kiếnquốc, vạch con đường đi lên cho cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới.
Chủ trương kháng chiến kiến quốc của Đảng:
+ Về chỉ đạo chiến lược: Đảng xác định mục tiêu phải nêu cao của cách mạngViệt Nam lúc này là dân tộc giải phóng, khẩu hiệu lúc này vẫn là “Dân tộc trênhết, Tổ quốc trên hết”, nhưng không phải là giành độc lập mà là giữ vững độclập.
+ Về xác định kẻ thù: Đảng phân tích âm mưu của các đế quốc đối với Đông Dươngvà chỉ rõ: “Kẻ thù chính của chúng ta lúc này là thực dân Pháp xâm lược, phảitập trung ngọn lửa đấu tranh vào chúng”. Vì vậy phải lập Mặt trận dân tộc thốngnhất chống thực dân Pháp xâm lược; mở rộng mặt trận Việt Minh nhằm thu hút mọitầng lớp nhân dân; thống nhất mặt trận Việt - Miên - Lào
+ Về phương hướng, nhiệm vụ, Đảng nêu lên bốn nhiệm vụ chủ yếu và cấp báchcần khẩn trương thực hiện là: “Củng cố chính quyền, chống thực dân Pháp xâmlược, bài trừ nội phản, cải thiện đời sống nhân dân”. Đảng chủ trương kiên trìnguyên tắc thêm bạn bớt thù, thực hiện khẩu hiệu: “Hoa - Việt thân thiện” đốivới quân đội Tưởng Giới Thạch và “độc lập về chính trị, nhân nhượng về kinh tế”đối với Pháp.
Chỉ thị đã xác định đúng kẻ thù chính của dân tộc Việt Nam làthực dân Pháp xâm lược. đã chỉ ra kịp thời những vấn đề cơ bản về chiến lược vàsách lược cách mạng, nhất là nêu rõ hai nhiệm vụ chiến lược mới của cách mạngViệt Nam sau Cách mạng Tháng Tám là xây dựng đi đôi với bảo vệ đất nước. Đề ranhững nhiệm vụ, biện pháp cụ thể về đối nội, đối ngoại để khắc phục nạn đói,nạn dốt, chống thù trong, giặc ngoài bảo vệ chính quyền cách mạng.
c. Kết quả, ý nghĩa, nguyên nhân thắng lợi và bài học kinh nghiệm
Kết quả: cuộc đấu tranh thực hiện chủ trươngkháng chiến kiến quốc của Đảng giai đoạn 1945 - 1946 đã diễn ra rất gay go,quyết liệt trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, ngoại giao vàđã giành được những kết quả hết sức quan trọng.
- Về chính trị - xã hội: đã xây dựng được nền móng cho một chế độ xã hội mới- chế độ dân chủ nhân dân với đầy đủ các yếu tố cần thiết. Quốc hội, Hội đồngnhân dân các cấp được thành lập thông qua phổ thông bầu cử. Hiến pháp dân chủnhân dân được Quốc hội thông qua và ban hành. Bộ máy chính quyền từ Trung ươngđến làng xã và các cơ quan tư pháp, tòa án, các công cụ chuyên chính như Vệquốc đoàn, Công an nhân dân được thiết lập và tăng cường. Các đoàn thể nhân dânnhư Mặt trận Việt Minh, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam, Tổng Công đoàn ViệtNam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam được xây dựng và mở rộng. Các đảng pháichính trị như Đảng Dân chủ Việt Nam , Đảng Xã hội Việt Nam được thành lập.
- Về kinh tế, văn hóa: đã phát động phong trào tăng gia sản xuất, cứu đói,xóa bỏ các thứ thuế vô lý của chế độ cũ, ra sắc lệnh giảm tô 25%, xây dựng ngânquỹ quốc gia. Các lĩnh vực sản xuất được phục hồi. Cuối năm 1945, nạn đói cơbản được đẩy lùi, năm 1946 đời sống nhân dân được ổn định và có cải thiện.Tháng 11/1946, giấy bạc “Cụ Hồ” được phát hành. Đã mở lại các trường lớp và tổchức khai giảng năm học mới. Cuộc vận động toàn dân xây dựng nền văn hóa mới đãbước đầu xóa bỏ được nhiều tệ nạn xã hội và tập tục lạc hậu. Phong trào diệtdốt, bình dân học vụ được thực hiện sôi nổi. Cuối 1946 cả nước đã có thêm 2,5triệu người biết đọc, biết viết.
- Về bảo vệ chính quyền cách mạng: ngay từ khi thực dân Pháp nổ súng đánhchiếm Sài Gòn và mở rộng phạm vi chiếm đóng ra các tỉnh Nam bộ, Đảng đã kịpthời lãnh đạo nhân dân Nam bộ đứng lên kháng chiến và phát động phong trào Namtiến chi viện Nam bộ, ngăn không cho quân Pháp đánh ra Trung bộ. Ở miền Bắc,bằng chủ trương lợi dụng mâu thuẫn trong nội bộ kẻ thù, Đảng, Chính phủ ta đãthực hiện sách lược nhân nhượng với quân đội Tưởng và tay sai của chúng để giữvững chính quyền, tập trung lực lượng chống Pháp ở miền Nam .
Ý nghĩa
Những thành quả đấu tranh nói trên đã bảo vệ được nền độc lập của đấtnước, giữ vững chính quyền cách mạng; xây dựng được những nền móng đầu tiên vàcơ bản cho một chế độ mới, chế độ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; chuẩn bị đượcnhững điều kiện cần thiết, trực tiếp cho cuộc kháng chiến toàn quốc sau đó.
Nguyên nhân thắng lợi
Đảng đã đánh giá đúng tình hình nước ta sau Cách mạng ThángTám, kịp thời đề ra chủ trương kháng chiến, kiến quốc; xây dựng và phát huyđược sức mạnh của khối đoàn kết dân tộc; lợi dụng được mâu thuẫn trong hàng ngũkẻ địch
Bài học kinh nghiệm
Phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, dựa vào dân để xây dựng và bảovệ chính quyền cách mạng. Triệt để lợi dụng mâu thuẫn trong nội bộ kẻ thù, chĩamũi nhọn vào kẻ thù chính, coi sự nhân nhượng có nguyên tắc với kẻ địch cũng làmột biện pháp đấu tranh cách mạng cần thiết trong hoàn cảnh cụ thể. Tận dụngkhả năng hòa hoãn để xây dựng lực lượng, củng cố chính quyền nhân dân, đồngthời đề cao cảnh giác, sẵn sàng ứng phó với khả năng chiến tranh lan ra cả nướckhi kẻ địch bội ước.