Tài liệu Đầu tư vào thị trường chứng khoán và những rủi ro của nó

Đầu tư vào thị trường chứng khoán và những rủi ro của nó.

Sau cơn sốt giá, thị trường chứng khoán tại Việt Nam đang có dấu hiệu điều chỉnh và người ta còn chờ đợi nhiều giao động bất ngờ khiến một số nhà đầu tư cá nhân có thể sẽ bị thua thiệt. Diễn đàn Kinh tế đề cập tới những rủi ro ấy qua phần trao đổi sau đây cùng kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa về việc đầu tư vào cổ phiếu .
Thưa ông Nguyễn Xuân Nghĩa, liên tiếp từ ba ngày của tuần trước qua đến Thứ Hai, thị trường chứng khoán tại Việt Nam đã có những dấu hiệu điều chỉnh chờ đợi từ lâu.Việc điều chỉnh ấy sẽ vận hành ra sao, là một câu hỏi đáng quan tâm cho nhiều người cho nên chúng tôi đề nghị là kỳ này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về việc đầu tư vào thị trường chứng khoán và những rủi ro của nó.
Thưa đây là một cơ hội tốt cho mọi người cùng bình tĩnh kiểm lại một số quy tắc cơ bản về đầu tư trong thị trường này.Trước hết, tôi xin đề nghị là ta cùng định nghĩa lại nghiệp vụ đầu tư, thị trường chứng khoán và một số nguyên lý vận hành của thị trường này cho các nhà đầu tư cá nhân. Các nhà đầu tư có tổ chức, gọi là đầu tư định chế, là loại công ty chuyên nghiệp theo phương cách đầu tư khoa học thì ta không nói ở đây.
Nếu vậy, câu hỏi đầu tiên : đầu tư là gì ?
Đầu tư là khi ta dùng tiền tiết kiệm của mình mà đưa vào lãnh vực sản xuất để kiếm lời với rủi ro có thể là bị lỗ. Trên đại thể thì việc đầu tư ấy có thể là trực tiếp hay gián tiếp.
Trực tiếp là khi ta lấy tiền tiết kiệm lập ra cơ sở sản xuất để kiếm lời qua bán hàng hay cung cấp dịch vụ trên thị trường. Gián tiếp là khi ta dùng tiền ấy mua tài sản của một cơ sở sản xuất sẵn có để kiếm lời nếu cơ sở ấy có lời mà cũng chịu rủi bị lỗ nếu cơ sở bị lỗ.
Việc đầu tư gián tiếp ấy có khác gì đầu cơ hay không ?
Thuần về kinh tế mà nói, đầu tư và đầu cơ giống nhau ở việc không tiêu tiền tiết kiệm mà dùng tiền ấy cho mục đích kiếm lời sau này. Khác nhau là đầu cơ nhắm vào mối lợi lớn trong ngắn hạn và cũng bị rủi ro rất lớn. Cho tới nay, đại đa số các nhà đầu tư tại Việt Nam vẫn có động thái đáng lo ngại của người đầu cơ mà lại không thấy ra sự rủi ro.
Theo nguyên lý ông giải thích thì đầu tư gián tiếp là đưa tiền của mình cho người khác kinh doanh và chia lời phải không ?
Thưa đúng vậy. Trên nguyên tắc, thị trường chứng khoán là nơi nhà đầu tư có thể bỏ tiền ra mua chứng phiếu gồm có hai loại là cổ phiếu và trái phiếu do doanh nghiệp phát hành.
Cổ phiếu ( Stocks) là tiền hùn vào phần vốn, còn Trái phiếu ( Bonds) là tiền cho vay với phân lời đã định trước. Cho đến nay, vật dụng đầu tư tại thị trường chứng khoán Việt Nam chủ yếu là cổ phiếu, là loại có thể lời cao hơn phân lời của trái phiếu nhưng cũng có rủi ro cao hơn.
Nhưng việc đầu tư ấy có lợi thế nào cho doanh nghiệp và nền kinh tế ?
Khi bước vào thị trường này, ta có ba cách ứng xử, một là mua, hai là giữ nguyên những gì mình đã mua trước đó, ba là bán. Quyết định mua hoặc giữ nguyên những cổ phiếu đã mua là khi mình tin rằng trị giá cổ phiếu sẽ còn tăng. Nếu thấy là giá cổ phiếu sẽ sụt thì mình quyết định bán. Yếu tố quyết định ở đây là triển vọng sinh lời của doanh nghiệp được yết giá trên sàn giao dịch.
Doanh nghiệp huy động vốn kinh doanh từ loại thị trường ấy, và nhà đầu tư không tiêu thụ mà giao tiền cho doanh nghiệp dùng vào sản xuất để kiếm lời cho mình.
Theo nguyên tắc này, mà xứ nào hay nhà đầu tư nào cũng phải biết, là mình chỉ lấy tiền tiết kiệm ra đầu tư với giả thuyết là dù có mất hết thì cũng không ảnh hưởng đến lợi tức hay mức sống thường nhật của mình.
Trút hết tài sản ra “chơi stock” như ở nhà vẫn thường nói ngày nay chỉ là đánh bạc và nếu bị lỗ lã thì gia đình bị thua thiệt, kinh tế sa sút. Nếu lại còn vay tiền ngân hàng đưa vào cuộc đỏ đen ấy thì mình có thể gây ra khủng hoảng tài chính và kinh tế nếu thị trường tuột giá, là điều có thể xảy ra tại Việt Nam khi luật lệ về tài trợ đầu tư chưa đủ tinh tế.
Nói vắn tắt lại thì trong lời trình bày của ông, nhà đầu tư cá nhân chỉ nên dùng tài sản tiết kiệm được để đầu tư trong tinh thần cẩn trọng, phải không ?
Thưa đúng như thế, và đấy là một phản ứng tâm lý cần thiết khi mình bắt đầu bước vào thị trường chứng khoán, là hình thái đầu tư vẫn còn quá mới lạ và chưa có đủ thông tin tối thiểu ngoài những lời đồn đại và thành tích lạc quan của một thiểu số được bạc.
Xin nói thêm là trên thị trường này, ta có quy luật “bù trừ”, tức là người này thắng thì đâu đó phải có người thua một ngân khoản tương đương. Chỉ nghe nói là đại gia này hay nhân vật kia đã thắng lớn trên thị trường chứng khoán mà hồ hởi nhảy vào là sẽ mất tiền oan.
Ông vừa trình bày phần đại lược của nghiệp vụ đầu tư vào cổ phiếu, bây giờ bước qua phần chuyên môn một chút là làm sao tính ra triển vọng lời lỗ để quyết định đầu tư.
Khi bước vào thị trường này, ta có ba cách ứng xử, một là mua, hai là giữ nguyên những gì mình đã mua trước đó, ba là bán. Quyết định mua hoặc giữ nguyên những cổ phiếu đã mua là khi mình tin rằng trị giá cổ phiếu sẽ còn tăng. Nếu thấy là giá cổ phiếu sẽ sụt thì mình quyết định bán. Yếu tố quyết định ở đây là triển vọng sinh lời của doanh nghiệp được yết giá trên sàn giao dịch.