Thạc Sĩ Đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội

MỞ ĐẦU
1.Sự cần thiết của đề tài
Hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế ngày nay đã và đang tạo ra xu hướng nhất thể hóa các nền kinh tế trên thế giới. Sự kiện Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị APEC và chính thức là thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đã tạo thời cơ và thách thức cho Việt Nam nói chung và Thành phố Hà Nội nói riêng trong việc phát triển kinh tế-xã hội. Trong đó, nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đóng vai trò quan trọng, tạo nguồn lực bổ sung về vốn, công nghệ, thị trường, kinh nghiệm quản lý và lao động trình độ cao với phong cách công nghiệp, góp phần tạo việc làm, nâng cao trình độ phát triển nhiều mặt của đất nước nói chung và của Thành Phố Hà Nội nói riêng.
Kể từ khi Hà Nội mở rộng địa giới hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Thành phố có nhiều vấn đề cần xem xét một cách toàn diện. Hà Nội mới bao gồm Hà Nội cũ, toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã của huyện Lương Sơn Hòa Bình với những đặc thù riêng của từng địa phương về tự nhiên, dân số, các vấn đề xã hội-kinh tế khác nhau, tạo nên sự đa dạng phong phú về nguồn lực đồng thời là sự cồng kềnh hơn của bộ máy quản lý nhà nước đòi hỏi Hà Nội nhìn nhận lại những thành tựu và hạn chế trong hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của mình để đưa ra giải pháp tăng cường thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Thành phố.
Bên cạnh đó, khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008 đã ảnh hưởng không chỉ đối với các nước phát triển mà với hầu hết các quốc gia trên thế giới, làm giảm đáng kể nguồn vốn di chuyển giữa nước. Để đẩy mạnh việc thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hà Nội trong thời kỳ khủng hoảng này, đòi hỏi những chính sách, biện pháp phù hợp để thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Trong bối cảnh mở rộng địa giới và thế giới trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu hiện nay, tác giả chọn đề tài: “Đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội” để tìm ra được những nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư trực tiếp nước ngoài; những điểm mạnh, điểm yếu của đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội và đưa ra được phương hướng khắc phục được những điểm yếu đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội của cả nước nói chung cũng như của Hà Nội nói riêng.
2. Tình hình nghiên cứu
Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một trong những vấn đề được nhiều nhà kinh tế quan tâm và nghiên cứu. Cùng với sự hiện diện của hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam từ năm 1986, các nghiên cứu trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài rất phong phú và đa dạng được thực hiện bởi cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức nghiên cứu trong nước và Tổ chức quốc tế cũng như nghiên cứu khoa học của các cá nhân.
* Các công trình nghiên cứu chung về khái niệm, hình thức, vai trò và các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư trực tiếp nước ngoài, thực trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài trên phạm vi thế giới và Việt Nam trong điều kiện hội nhập như:
- Đỗ Hoàng Long (2008), Tác động của toàn cầu hóa đối với dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam, Luận án tiến sĩ Kinh tế, trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
- Trường Đại học kinh tế quốc dân (2005), Đầu tư của các công ty xuyên quốc gia TNC[SUB]s[/SUB] tại Việt Nam, NXB Chính trị Quốc Gia.
- Nguyen Xuan Thang (2008), “Some trends of World Development and Their Impact on Viet Nam’s Vision of Developpment”, Vietnam Economics Reviews, N[SUP]o[/SUP]6 (166), pp3-8.
- Nguyễn Trọng Xuân (2002): “Đầu tư trực tiếp nước ngoài với công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam”, NXB Khoa học xã hội.
- Nguyen Trong Xuan (2008), “Situation of FDI projects and Industrial Zone in Vietnam”, Vietnam Economics Reviews, N[SUP]o[/SUP]6 (166), pp38-44.
- Nguyễn Quang Vinh (2007), Thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Kinh tế-Đại học Quốc gia Hà Nội.
Các tác phẩm trên đề cập đến:
+ Lịch sử, cơ sở lý luận hình thành hoạt động đầu tư nước ngoài trên quy mô toàn Thế Giới.
+ Đánh giá hiệu quả nguồn vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam trong những năm qua.
+ Vai trò, ý nghĩa của Đầu tư nước ngoài đối với quá trình tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
+ Xu hướng của sự phát triển về đầu tư trên thế giới và ảnh hưởng của nó tới Việt Nam.
*Thêm vào đó là những công trình nghiên cứu về đầu tư trực tiếp nước ngoài trên phạm vi địa phương, trong đó đã đưa được lý luận về đầu tư trực tiếp nước ngoài, đặc điểm đầu tư trực tiếp nước ngoài ở từng địa phương, phương hướng và giải pháp đẩy mạnh thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào địa phương đó. Các tác phẩm tiêu biểu như:
- TS. Trần Đăng Long (2002), “Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Thành phố Hồ Chí Minh”, NXB. Thành phố Hồ Chí Minh.
- Nguyễn Việt Thông (2006), “Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Quảng Ninh”, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Kinh tế-Đại học Quốc gia Hà Nội.
* Ngoài ra, có các báo cáo về nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội như: Báo cáo số 08/BC-UBND: “Tổng kết 20 năm (1987-2007) hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn Hà Nội”, ngày 21/1/2008. Báo cáo này đề cập đến thực trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn Hà Nội qua 20 năm và đưa ra được những ưu điểm và hạn chế về đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội trong thời gian đó.
Nhìn chung các tác phẩm trên đã tập trung nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng hay liên quan đến hoạt động đầu tư và phần nhiều đứng trên bình diện cả nước Việt Nam, hoặc một số tỉnh thành đi đầu trong hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài như Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương Tuy nhiên, các tác phẩm chưa nghiên cứu về đầu tư trực tiếp nước ngoài của Hà Nội trong giai đoạn từ năm 2008 đến nay, đây là thời gian có sự đổi mới về quản lý nhà nước ở Hà Nội và khủng hoảng kinh tế toàn cầu ảnh hưởng đến các quốc gia trong đó có Việt nam. Do đó, tác giả thiết nghĩ việc nghiên cứu một cách có hệ thống về hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội là hết sức cần thiết và cần tiếp tục để đưa ra những kiến nghị đẩy mạnh thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hà Nội nhất là trong bối cảnh Hà Nội mở rộng địa giới và khủng hoảng kinh tế toàn cầu hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
* Mục đích nghiên cứu của đề tài
Làm rõ bức tranh về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội trong giai đoạn 2005-2009, qua đó đề xuất giải pháp đẩy mạnh thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hà Nội.
* Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận có liên quan đến đầu tư trực tiếp nước ngoài.
- Nghiên cứu, phân tích, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội và thực trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội để rút ra những vấn đề còn tồn tại cần khắc phục.
- Đề ra giải pháp để đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội.
4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Về nội dung: Luận văn tập trung chủ yếu vào nghiên cứu hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn Thành phố Hà Nội và đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài tới phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn 2005-2009.
* Về không gian: Những vấn đề nghiên cứu được giới hạn trên địa bàn Hà Nội, bao gồm địa giới cũ, Hà Tây cũ, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và bốn xã của huyện Lương Sơn (Hòa Bình).
- Thời gian: Nội dung nghiên cứu được giới hạn từ 2005 đến 2009 và những năm tiếp theo sau này.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp lý luận chủ yếu sau:
- Duy vật biện chứng.
- Phương pháp so sánh.
- Phương pháp thống kê.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
6. Những đóng góp của luận văn
- Chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội và đóng góp của nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố giai đoạn 2005 - 2009.
- Đánh giá ưu điểm và nhược điểm trong việc thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội.
- Đưa ra định hướng và giải pháp tiếp tục đẩy mạnh thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cho Hà Nội.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo, nội dụng luận văn bao gồm ba chương:
- Chương 1:LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI.
- Chương 2:THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI HÀ NỘI.
- Chương 3:GIẢI PHÁP THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỚI
MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT . i
DANH MỤC CÁC BẢNG ii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ . iii
MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI 6
1.1.Tiếp cận về đầu tư trực tiếp nước ngoài . 6
1.1.1. Khái niệm . 6
1.1.2. Đặc điểm 8
1.1.3. Các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài 8
1.2. Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với phát triển kinh tế . 11
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. 14
1.4. Kinh nghiệm của một số quốc gia và một số địa phương trong việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài 18
1.4.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc . 18
1.4.2. Kinh nghiệm của Singapore 19
1.4.3. Kinh nghiệm của Thành phố Hồ Chí Minh 22
1.4.4. Kinh nghiệm của tỉnh Bình Dương 23
1.4.5. Các bài học rút ra cho Hà Nội trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài . 25
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI HÀ NỘI 27
2.1. Những đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của Hà Nội ảnh hưởng đến thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài 27
2.1.1. Điều kiện tự nhiên 27
2.1.2. Tình hình kinh tế 28
2.1.3. Kết cấu hạ tầng . 29
2.1.4. Môi trường hành chính-pháp luật 32
2.1.5. Lao động 41
2.1.6. Môi trường văn hóa-xã hội 43
2.1.7. An ninh, chính trị 44
2.1.8. Khoa học – công nghệ . 44
2.2. Thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội 45
2.2.1. Tình hình cấp giấy phép các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài . 45
2.2.2. Cơ cấu ngành của các dự án đầu tư 48
2.2.3. Các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội 49
2.2.4. Cơ cấu đối tác đầu tư 51
2.3. Đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội . 53
2.3.1. Đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tăng trưởng kinh tế 53
2.3.2. Đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài vào phát triển lực lượng sản xuất . 56
2.3.3. Đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tạo việc làm cho người lao động 58
2.3.4. Tác động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào hội nhập quốc tế của Hà Nội . 59
2.4. Những hạn chế trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài và nguyên nhân của hạn chế 63
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỚI 67
3.1. Bối cảnh mới ảnh hưởng đến thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Hà Nội 67
3.1.1. Bối cảnh quốc tế 67
3.1.2. Bối cảnh trong nước 69
3.2. Các chủ trương trong phát triển kinh tế - xã hội và thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hà Nội 71
3.3. Giải pháp đẩy mạnh thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Hà Nội trong thời gian tới 78
3.3.1. Hoàn thiện chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài . 78
3.3.2. Nâng cao hiệu quả các hoạt động xúc tiến đầu tư trực tiếp nước ngoài 85
3.3.3. Nâng cao và hoàn thiện cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài 89
3.3.4. Tiếp tục cải cách hành chính . 92
3.3.5. Tăng cường phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan chức năng 97
3.3.6. Nâng cao trách nhiệm và trình độ của cán bộ trong xúc tiến và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài 99
KẾT LUẬN 102
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 104
PHỤ LỤC 01: Bảng tổng hợp kết quả chỉ số PCI của Thành phố Hà Nội năm 2009
PHỤ LỤC 02: Bảng tổng hợp kết quả chỉ số PCI của Thành phố Hà Nội năm 2008