Thạc Sĩ Đánh giá yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất thành phố Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới
GS.TS. Nguyễn Thế Đặng người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và đóng góp những
ý kiến quý báu trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn
chân thành đến các thầy, cô giáo trong khoa Môi trường - trường Đại học Nông Lâm
Thái Nguyên, đã giúp đỡ tận tình trong quá trình tôi học tập, nghiên cứu và thực hiện
luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn UBND thành phố Thái Nguyên, phòng Tài Nguyên và
Môi Trường thành phố Thái Nguyên, UBND các xã, phường đã tạo điều kiện giúp
đỡ. Đặc biệt tôi muốn gửi lời cảm ơn tới bạn bè và người thân đã luôn động viên và
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn này.
Xin trân trọng cám ơn!
Tác giả


Nguyễn Thị Kim Dung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT vi
DANH MỤC CÁC BẢNG vii
DANH MỤC CÁC HÌNH viii
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài . 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
1.1. Tổng quan về sử dụng đất và quy hoạch sử dụng đất 4
1.1.1. Đất và sử dụng đất . 4
1.1.2. Cơ sở khoa học của quy hoạch sử dụng đất 5
1.2. Yêu cầu bảo vệ môi trường trong quy hoạch sử dụng đất . 6
1.2.1. Yêu cầu khách quan 6
1.2.2. Yêu cầu về pháp lý 8
1.2.3. Thực trạng việc lồng ghép các vấn đề môi trường trong quy hoạch
sử dụng đất . 9
1.3. Bảo vệ môi trường đất 17
1.3.1. Môi trường đất 17
1.3.2. Bảo vệ môi trường vùng gò đồi, đất dốc . 18
1.4. Xác định các yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất 27
1.4.1. Các yêu cầu chung trong quá trình lập quy hoạch sử dụng đất 27
1.4.2. Các chỉ tiêu môi trường cần kiểm soát 28
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 32
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu . 32
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu đề tài . 32
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 32
2.3. Nội dung nghiên cứu 32
2.3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Thái Nguyên 32
2.3.2. Các yếu tố môi trường trong phương án quy hoạch sử dụng đất
giai đoạn 2011-2015 và định hướng đến năm 2020 32
2.3.3. Đánh giá các yếu tố môi trường bị tác động trong phương án sử
dụng đất giai đoạn 2011-2015 của thành phố Thái Nguyên . 33
2.3.4. Các yếu tố bảo vệ môi trường và giải pháp kiểm soát trong quy
hoạch sử dụng đất đến năm 2020 thành phố Thái Nguyên . 33
2.4. Phương pháp nghiên cứu 33
2.4.1. Phương pháp điều tra thu thập thông tin, tài liệu 33
2.4.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý dữ liệu 33
2.4.3. Phương pháp kế thừa, chọn lọc những tư liệu sẵn có . 34
2.4.4. Phương pháp chuyên gia . 34
Chương 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN . 35
3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Thái Nguyên . 35
3.1.1. Vị trí địa lý 35
3.1.2. Các điều kiện sinh thái tự nhiên của thành phố Thái Nguyên 36
3.1.3. Các nguồn tài nguyên của thành phố Thái Nguyên 37
3.1.4. Khái quát về đặc điểm kinh tế thành phố Thái Nguyên 39
3.1.5. Về dân số, lao động . 40
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
3.2. Các yếu tố môi trường trong phương án quy hoạch sử dụng đất giai
đoạn 2011-2015, định hướng đến năm 2020 của thành phố Thái Nguyên . 41
3.2.1. Khái quát phương án quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 -
2015, định hướng đến năm 2020 của thành phố Thái Nguyên . 41
3.2.2. Các yếu tố môi trường trong QHSDĐ giai đoạn 2011 - 2015 và
định hướng đến năm 2020 trên địa bàn thành phố Thái Nguyên . 43
3.2.3. Thực trạng môi trường hiện nay của thành phố Thái Nguyên 44
3.3. Đánh giá các yếu tố môi trường bị tác động trong phương án sử
dụng đất giai đoạn 2011-2015 của thành phố Thái Nguyên . 46
3.3.1. Đánh giá phương án sử dụng đối với từng nhóm đất giai đoạn
2011-2015 ảnh hưởng đến yếu tố môi trường. . 46
3.3.2. Nhận xét chung về những yếu tố bảo vệ môi trường trong
phương án quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 - 2015 và định
hướng đến năm 2020 của thành phố Thái Nguyên . 60
3.4. Các yếu tố bảo vệ môi trường và giải pháp kiểm soát trong quy
hoạch sử dụng đất đến năm 2020 thành phố Thái Nguyên . 64
3.4.1. Các yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất thành phố
Thái Nguyên đến năm 2020 64
3.4.2. Giải pháp để kiểm soát các yếu tố môi trường trong quy hoạch
sử dụng đất của thành phố Thái Nguyên đến năm 2020 . 68
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO 72


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BTNMT : Bộ Tài nguyên - Môi trường
BVMT : Bảo vệ môi trường
BVTV : Bảo vệ thực vật
CTR : Chất thải rắn
ĐMC : Đánh giá tác động môi trường chiến lược
ĐVT : Đơn vị tính
GDP : Tổng sản phẩm nội địa
HĐND : Hội đồng nhân dân
KCN : Khu công nghiệp
MT : Môi trường
QCVN : Quy chuẩn Việt nam
QHSDĐ : Quy hoạch sử dụng đất
KHSDĐ : Kế hoạch sử dụng đất
TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam
TPTN : Thành phố Thái Nguyên
UBND : Ủy ban nhân dân
USD : Đô la
VLXD : Vật liệu xây dựng




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Tổng hợp các yếu tố liên quan đến môi trường chiến lược đối với
quy hoạch sử dụng đất . 12
Bảng 1.2: Các tiêu chí đánh giá sự phù hợp phương án quy hoạch sử dụng đất . 14
Bảng 1.3: Kết quả điều tra, nghiên cứu thực tế về nguồn gây tác động và yếu
tố tác động đến môi trường từ quy hoạch sử dụng đất . 16
Bảng 1.4: Tiêu chuẩn đánh giá bền vững đất đồi núi 22
Bảng 1.5: Một số chỉ tiêu môi trường và phát triển bền vững năm 2009 31
Bảng 3.1: Phương án quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011- 2015 thành
phố Thái Nguyên . 41
Bảng 3.2: Phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 thành phố
Thái Nguyên . 42
Bảng 3.3: Các yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất giai đoạn
2011-2015 thành phố Thái Nguyên . 43
Bảng 3.4: Nhận thức và hiện trạng môi trường qua ý kiến người dân 45
Bảng 3.5: Các yếu tố môi trường trong QHSDĐ thành phố Thái Nguyên
đến năm 2020 64
Bảng 3.6: Dự tính chỉ số yếu tố môi trường trong QHSDĐ thành phố Thái
Nguyên đến năm 2020 . 67













Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1. Bản đồ hành chính thành phố Thái Nguyên 36
Hình 3.2. Cơ cấu tổng sản phẩm của Thái Nguyên giai đoạn 2008 - 2012 . 40
Hình 3.3. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của thành phố Thái Nguyên
Hình 3.4. Chất lượng đất rau Túc Duyên và đất chè Tân Cương thành phố
Thái Nguyên tháng 8/2013 48
Hình 3.5. Chất lượng không khí xung quanh cụm công nghiệp Cao Ngạn,
phường Tân Long tháng 10/2013 50
Hình 3.6. Chất lượng nước suối Loàng được tại cống thải cụm công nghiệp
Tân Lập TP Thái Nguyên tháng 11/2013 51
Hình 3.7. Mức độ ô nhiễm tiếng ồn mỏ than Khánh Hòa, xã Phúc Hà . 52
Hình 3.8. Mức độ ô nhiễm bụi mỏ than Khánh Hòa, xã Phúc Hà . 53
Hình 3.9. Kết quả phân tích nước thải bái rác Đá Mài tháng10/2013 . 54
Hình 3.10. Hàm lượng amoni trong nước thải sinh hoạt khu dân cư phường
Hoàng Văn Thụ thải ra suối Cống Ngựa . 60
Hình 3.11. Hàm lượng coliform trong nước thải sinh hoạt khu dân cư phường
Hoàng Văn Thụ thải ra suối Cống Ngựa . 60
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, quy hoạch sử dụng đất đã được chú trọng và thực
thi nhằm đảm bảo việc khai thác sử dụng nguồn tài nguyên đất một cách tiết kiệm
và có hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng đất trong những thập kỷ qua ở nhiều quốc
gia trên Thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển như Việt Nam đã và đang
phải đối mặt với những vấn đề môi trường trong quá trình sử dụng đất.
Hội nghị Stockholm về Môi trường và Con người (1972) đã đánh dấu sự ra
đời của nhận thức về phát triển bền vững, đồng thời kêu gọi công tác quy hoạch
theo phương thức tích hợp được cả những nội dung môi trường; tiếp đó là Hội nghị
thượng đỉnh Trái đất về Môi trường và Phát triển (Tháng 6 năm 1992) tại Rio De
Janeiro với việc thông qua Chương trình Nghị sự 21 kêu gọi xây dựng các chiến
lược phát triển bền vững quốc gia, lồng ghép các chiến lược phát triển kinh tế - xã
hội với bảo vệ môi trường.
Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005 của nước ta đã được Quốc hội Khoá XI, kỳ
họp thứ 8 thông qua, trong đó quy định các phương án quy hoạch sử dụng đất phải
tiến hành đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC). Chính vì vậy việc nghiên cứu
lồng ghép các yếu tố bảo vệ môi trường vào công tác quy hoạch sử dụng đất là cần
thiết, nhằm giải quyết các mục tiêu chiến lược cho phát triển bền vững và hạn chế,
giảm thiểu những rủi ro đối với nguồn tài nguyên đất trong tương lai.
Thành phố Thái Nguyên là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của
tỉnh Thái Nguyên và của vùng Đông Bắc, là đầu mối giao thông quan trọng nối liền
các tỉnh đồng bằng với vùng núi Bắc Bộ. Được thành lập ngày 19/10/1962 đến nay
thành phố đã có trên 51 năm đổi mới xây dựng và phát triển. Bộ mặt kinh tế, xã hội
đã có nhiều đổi thay, xứng đáng là khu công nghiệp lớn của miền Bắc. Cùng với sự
phát triển kinh tế - xã hội thì nhu cầu về đất đai của thành phố ngày càng tăng lên,
tình hình quản lý và sử dụng đất có nhiều biến động, đặc biệt là việc thực hiện quy
hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Năm 2010, thành phố Thái Nguyên đã được Chính
phủ quyết định nâng lên thành phố đô thị loại I. Để đáp ứng với yêu cầu đó, thành
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2
phố cần phải xây dựng quy hoạch phù hợp mang tính chiến lược lâu dài bền vững.
Theo định hướng phát triển kinh tế, xã hội giai đoạn 2011 - 2020 và nhu cầu
thực tiễn về yêu cầu về sử dụng đất, quy hoạch sử dụng đất thành phố Thái
Nguyên đến năm 2020 đã được xây dựng. Bản quy hoạch sử dụng đất là cơ sở để
thành phố Thái Nguyên có thể chủ động khai thác có hiệu quả, phát huy triệt để
tiềm năng thế mạnh, cũng như tranh thủ tối đa mọi nguồn lực đầu tư trong quá
trình phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân
dân, nhanh chóng hòa nhập với xu thế phát triển chung của tỉnh. Đây cũng là căn
cứ để phân bổ hợp lý, đúng mục đích, sử dụng tiết kiệm có hiệu quả cao quỹ đất,
đồng thời thiết lập các hành lang pháp lý cho việc thu hồi đất, giao đất, chuyển
mục đích sử dụng, chuyển đổi, chuyển nhượng quyền sử dụng đất . trên địa bàn
của thành phố Thái Nguyên.
Tuy nhiên, trong quy hoạch sử dụng đất của thành phố Thái Nguyên, các yếu
tố môi trường được xếp đặt ở mức nào và có đảm bảo cho phát triển bền vững
không . là những yêu cầu cấp thiết cần được đánh giá.
Xuất phát từ thực tiễn trên, dưới sự hướng dẫn của GS.TS. Nguyễn Thế Đặng,
chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá yếu tố môi trường trong quy hoạch sử
dụng đất thành phố Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu tổng quát
Đánh giá yếu tố bảo vệ môi trường cần kiểm soát trong quy hoạch sử dụng đất
thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2011 - 2015 và định hướng đến 2020.
Đề xuất một số yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất thành phố Thái
Nguyên đến năm 2020.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Thái Nguyên.
- Đánh giá các yếu tố môi trường bị tác động trong phương án sử dụng đất giai
đoạn 2011-2015 của thành phố Thái Nguyên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3
- Các yếu tố bảo vệ môi trường và giải pháp kiểm soát trong quy hoạch sử
dụng đất đến năm 2020 thành phố Thái Nguyên
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
3.1. Ý nghĩa khoa học
Đánh giá được yếu tố bảo vệ môi trường trong điều kiện sử dụng đất thành phố
Thái Nguyên, góp phần bổ sung, hoàn thiện cơ sở khoa học về sử dụng đất bền vững
phục vụ công tác lập và thẩm định quy hoạch sử dụng đất thành phố
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Xác định một số yếu tố môi trường cần kiểm soát phục vụ công tác lập và thẩm
định quy hoạch sử dụng đất thành phố Thái Nguyên nhằm giải quyết các mục tiêu
phát triển bền vững và giảm thiểu những rủi ro đối với sử dụng đất thành phố trong
tương lai đang trong quá trình đô thị hoá.