Thạc Sĩ Đánh giá và dự báo mối tương quan giữa tăng trưởng kinh tế và ô nhiễm môi trường tại Vùng kinh tế tr

2



MỤC LỤC

Danh mục chữ viết tắt 1
Danh mục hình . 2
Danh mục bảng 3
PHẦN MỞ ĐẦU 4
1. Sự cần thiết của đề tài 4
2. Mục tiêu nghiên cứu 6
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 6
4. Phương pháp nghiên cứu 7
4.1. Phương pháp tiếp cận thực tế thông qua điều tra khảo sát 7
4.2. Phương pháp kết hợp nghiên cứu tổng hợp với nghiên cứu chi tiết . 8
4.3. Phương pháp mô hình . 8
4.4. Phương pháp trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế . 8
4.5. Phương pháp chuyên gia . 9
5. Kết cấu đề tài 9
CHƯƠNG 1 10
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
VÀ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG 10
1. 1. Tổng quan về mô hình phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và
ô nhiễm môi trường . 10
1.1.1. Tăng trưởng kinh tế và chất lượng tăng trưởng . 10
1.1.2. Một số khái niệm liên quan tới môi trường . 17
1.1.3. Mối quan hệ giữa môi trường và phát triển . 18
1.1.4. Mô hình phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và ô nhiễm môi
trường . 27
1.2. Mô hình I-O trong đánh giá tương quan định lượng giữa tăng trưởng kinh
tế và ô nhiễm môi trường 37
1.2.1. Bảng nguồn và sử dụng và Bảng cân đối đầu vào đầu ra 38
1.2.2. Khuôn khổ cơ bản của các bảng kết hợp . 39
1.2.3. Phân tích I-O kết hợp . 42
1.2.4. Ý nghĩa chính sách . 43
1.3. Kinh nghiệm quốc tế về xác định thiệt hại môi trường trong cách tính tốc



3



độ tăng trưởng kinh tế . 43
1.4. Khả năng áp dụng các mô hình đánh giá mối quan hệ giữa tăng trưởng
kinh tế và ô nhiễm môi trường tại Việt Nam . 49
CHƯƠNG 2 53
HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG . 53
CỦA VÙNG KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM BẮC BỘ 53
2.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của Vùng kinh tế trọng
điểm Bắc Bộ 53
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Vùng KTTĐBB 53
2.1.2. Vị trí, vai trò và tiềm năng của Vùng KTTĐBB 55
2.1.3. Tổng quan về điều kiện kinh tế xã hội của VKTTĐBB 61
2.2. Các vấn đề môi trường của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ 72
2.2.1. Suy giảm diện tích đất nông nghiệp trầm trọng, có nguy cơ mất an ninh
lương thực 72
2.2.2. Phát triển công nghiệp với tốc độ cao, quy hoạch bố trí công nghiệp còn
chưa hợp lý, nhiều nguồn thải chưa được xử lý nhiễm 74
2.2.3. Đô thị hoá mạnh mẽ chưa tuân theo quy luật khách quan, hệ thống hạ tầng
kỹ thuật đô thị phát triển chậm . 75
2.2.4. Những vấn đề môi trường bức bách . 77
2.2.5. Các hệ sinh thái tự nhiên đang bị đe dọa . 79
2.3. Các đường lối chính sách về phát triển Vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ 80
2.3.1. Nhóm cơ chế chính sách trực tiếp cho VKTTĐ 80
2.3.2. Các chính sách phát triển các lãnh thổ đặc biệt hướng tới sự phát triển tập
trung . 88
2.3.3. Những cơ chế, chính sách chung, có ảnh hưởng đến phát triển bền vững
Vùng KTTĐBB 90
2.2.4. Đánh giá hệ thống chính sách hiện hành 102
CHƯƠNG 3 110
ĐÁNH GIÁ VÀ DỰ BÁO MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA TĂNG TRƯỞNG KINH
TẾ VÀ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TẠI VÙNG KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM BẮC
BỘ . 110
3.1. Các kịch bản phát triển cho Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ . 110
3.1.1. Các căn cứ xây dựng kịch bản . 110
3.1.2. Các kịch bản phát triển . 110 3.2. Ứng dụng mô hình I-O trong việc phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng
kinh tế và ô nhiễm môi trường tại Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ 114
3.3. Dự báo mối tương quan giữa tăng trưởng kinh tế và mức độ ô nhiễm môi
trường tại Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ 117
3.3.1. Kịch bản phát triển đến năm 2015 với 4 kịch bản phát triển con 117
3.3.2. Kịch bản phát triển đến năm 2020 với 4 kịch bản phát triển con 119
CHƯƠNG 4 121
CÁC GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 121
VÙNG KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM BẮC BỘ . 121
4.1. Định hướng phát triển Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ 121
4.1.1. Căn cứ xác định quan điểm và định hướng phát triển Vùng KTTĐBB 121
4.1.2. Định hướng chung về phát triển bền vững Vùng KTTĐBB 123
4.2. Đề xuất một số khuyến nghị về lựa chọn kịch bản tăng trưởng và bảo vệ
môi trường cho Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ . 125
4.3. Các giải pháp chủ yếu đảm bảo phát triển bền vững Vùng kinh tế trọng
điểm Bắc Bộ 134
4.3.1. Hoàn thiện cơ chế chính sách liên quan đến đảm bảo tính chất hợp lý và
đồng bộ trong qui hoạch, kế hoạch và đầu tư phát triển 134
4.3.2. Hoàn thiện chính sách chuyển dịch cơ cấu kinh tế 136
4.3.3. Hoàn thiện chính sách bảo vệ môi trường tại Vùng KTTĐBB . 140
4.3.4. Xây dựng các chính sách về phát triển khoa học công nghệ theo hướng
thân thiện với môi trường . 147
KẾT LUẬN 150
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 155
PHỤ LỤC . 158