Thạc Sĩ Đánh giá mô hình quản lí nghề cá dựa vào cộng đồng ở xã Phù Long, Cát hải, Hải Phòng và đề xuất các

Luận văn thạc sĩ
Đề tài: Đánh giá mô hình quản lí nghề cá dựa vào cộng đồng ở xã Phù Long, Cát hải, Hải Phòng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện


MỤCLỤC
Nội dung Trang
Lời cam đoan 2
Trang ghi ơn 3
Chữ viếttắt 7
Lờimở đầu 8
Mộtsố khái niệm 9
Danhmục các biểubảng 10
Phần 1 12
TỔNG QUAN VÀ PHƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU 12
Chương 1 12
Tổng quan cácvấn đề nghiêncứu 12
1.1 Tình hình quản lí nghề cá ởnước ngoài 12
1.2 Thực trạng nghề cá ở ViệtNam 13
1.2.1Sốlượng tàu thuy ền khai thác thuỷ sản ở Việt nam 13
1.2.2 Lao động nghề cá 14
1.2.3Sảnlượng khai thác 14
1.3Những chính sách quản lí nghề cá đã ápdụng và nhữngtồntạicần
khác phục
15
1.3.1 Những chính sách quản lí nghề cá đã ápdụng 15
1.3.2 Cáctồntại trong công tác quản lí nghề cá hiện nay 16
1.4Vấn đề quản lídựa trêncộng đồng 18
1.5 Thực trạng nghề cá ởHải Phòng và Phù Long 19
1.5.1 Nghề cáHải Phòng 19
1.5.1.1Nguồnlợi thuỷ sản 19
1.5.1.2Sốlượng tàu thuy ền 20
1.5.1.3 Lao động nghề cá 22
1.5.1.4 Thực trạng công tácbảovệ nguồnlợi thuỷ sản ởHải Phòng 23
1.5.2Tổng quan nghề cá xã Phù Long 25
1.5.2.1 Tàu thuy ền 25
1.5.2.2Nghề khai thác 25
1.5.2.3Nghề nuôi trồng thuỷ sản 26
1.5.2. 4 Đờisống kinhtếcủa người dân xã Phù Long 27
1.6Nhận xét đánh giávề nghề cá ViệtNam nói chung và nghề Phù Long
nói riêng
28
Chương 2 30
Tài liệu và phương pháp nghiêncứu 30
2.1 Tài liệu 30
2.1.1 Tài liệu chung 30
2.1.2 Tài liệu điều tra 30
2.2 Phương pháp nghiêncứu 30
2. 3 Đốitượng nghiêncứu 31
Phần 2 32
KẾT QUẢNGHIÊN CỨU 32
Chương 3 32
Giới thiệu mô hình quản lídựa vào công đồngtại xã Phù Long 32
3.1. Hiện trạng công tác quản lí ở xã Phù Long trước khi thực hiện mô
hình
32
3.1.1. Thông tincơbản 32
3.1.2. Công tác quản lí trước khi th ực hiện mô hình 33
3.2.Ápdụngmô hình quản lí 34
3.2.1. Giới thiệu mô hình 34
3.2.1.1. Tại sao Phù Long được chọn 34
3.2.1.2. Mục tiêu,kết quảcủamô hình 35
3.2.1.3. Nộidụngmô hình quản lí 35
3.2.2.Tổ chức thực hiện quản lícộng đồng 37
3.2.2.1. Chứcnăng vai tròcủa cáctổ chức thực hiện 37
3.2.2.2. Các chính sách được ápdụng 38
3.2.2.3. Cáchtổ chức đểcộng đồng ngư dân tham gia 38
3.2.2.4. Các biện pháp tuy ên truy ền 39
3.2.2.5. Sự tham giacủa người dân 39
Chương 4 41
Kết quả thực hiện quản lídựa vào công đồng ở xã Phù Long 41
4.1. Các công việc đã được tiến hành 41
4.2. Kết quả thực hiệnmô hình 42
4.2.1.Sự thay đổi nhận thức vànănglựccủacộng đồng 42
4.2.2.Sự thay đổivề nguồnlợi 45
4.2.3.Sự thay đổivề quy ềnsửdụng quản lí nguồnlợicủa địa phương 47
4.2.4.Sự thay đổi thu nhập và đờisốngcủa người dân 49
4.3. Đánh giá mô hình quản lí nguồnlợi venbờtại xã Phù Long. 51
4.3.1. Tính phùhợp 51
4.3.2. Tính hiệu quả 51
4.3.3.Sựbềnvững 52
4.4. Địnhhướng và các giảI pháp hoàn thiện mô hình 52
4.4.1. Địnhhướng 52
4.4.2. Các giải pháp để hoàn thiệnmô hình 52
Chương 5 55
Bàihọc kinh nghiệm sau 2năm thực hiện mô hình quản lí nguồnlợi
venbờdựa vàocộng đồngtại xã Phù Long huyệnCátHải
55
5.1. Kinh nghiệm thành công. 55
5.2. Kinh nghiệmmộtsố việc chưa thành công 55
5.3. Bầihọc rút ra cho công tác quản lí nguồnlợi venbờdựa vàocộng.
đồng
56
Phần 3 59
KẾT LUẬN 59
Phụlục 61
Tài liệu tham khảo

LỜIMỞ ĐẦU
Nguồnlợi venbờ có vai trò vô cùng quan trọng đốivới ViệtNam-một đất
nước nghèo có trên 17 triệu dân sinhsốngdọc theobờ biển chủy ếudựa vào nghề
khai thác nhỏ venbờ .Việcbảovệ nguồn tài nguy ên này có ý nghĩa tolớnvề kinh
tế và xãhội.
Với CátHải-một huy ện đảo có đờisống kinhtếdựa trên 2 ngành kinhtế
cơbản là du lich và thủy sản, tài nguy ên ven biểnlại càng mang ý nghĩa tolớn.
Tuy nhiên,cũng nhưtại các địa phương ven biển khác, tài nguy ên và môi trường
biển CátHải đang xuốngcấp nhanh chóng do ô nhiễmnước biển, các hoạt động
khai tháchủy diệt nhưmìn, hóa chất kích điện và các lo ạilướimắt nhỏ .
Chính quy ền và nhân dân Huy ện đảocần phải quản lý,bảovệ nguồnsống
của mình để đảm bảo chosự phát triểnbềnvữngcủaHuy ện đảo. Khicơ chế quản
lý nguồnlợi biển theo ngànhtỏ ra chưa hiệu quả, giải pháp được huy ệnlựa chọn là
quản lý nguồnlợi venbờdựa vàocộng đồng.
Mô hình quản lý nguồnlợi venbờ xã Phù Long, huy ện CátHải làmô hình
đầu tiênvề quản lý nguồnlợi venbờ docộng đồng địa phương thưc hiện được th ử
nghiệmtại Việt Nam. Trong đó chính quy ền và ngư dân địa phương cùng chiaxẻ
vàhơp tác chặt chẽ trong việcbảovệ tài nguy ên biểncủa địa phương mình.
Ủy ban Nhân dân và các chihội nghề cá xã Phù Long đã thành lâpmộthội
đồng quản lý nguồnlợi ven biểncấp xã để thực hiện trách nhiệm quản lý hoạt
động khai thác trên toànbộ phầnmặtnướccủa xã theohướngbềnvững. Các sinh
kếbềnvữngcủa địa phươngcũng được khuy ến khích vàhỗ trợ phát triển đểtạo
thu nhập cho ngư dân và giảm bớt áplực đốivới nguồnlợi biển.

PHẦN 1
TỔNG QUAN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU
CHƠNG1
TỔNGQUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊNCỨU
1.1.Tình hình chungvề quản lí nghề cá ởnước ngoài
Khai thác thuỷ sản manglại hiệu quả kinhtếlớn. Vìvậy nhiềunước trên
th ế giới đã luôntăngcường đầutư và phát triển, song cùngvớisự giatăng khai
thác thì nguồnlợi thuỷ sảncũngbị suy giảm theo, nhiều bãi san hô,rạn đá ngầm,
rừng ngậpmặncũngbị tàn phá. Nhận thức đượctầm quan trọngcủa nguồnlợi
vùng venbờ, nhiềunước đã phát triển nghề cávới quy môlớn có khảnăng khai
thác ở vùng xabờ, đồng thời có những chiếnlượcbảovệ và phát triển nguồnlợi
vùng venbờdựa vàocộng đồng như: trồng thêmrừng ngậpmặn, thảbổ xung con
giống, khai thác có mùavụ và phát triểnmạnhvề nuôi trồng thuỷ sản.
Mộtsốnước tiên tiến trên th ế giớicũngsửdụng phương pháp quản lý nghề
cádựa vàocộng đồng để thực hiện quản lý thủy sản vùngnội địa và venbờ. Nhật
Bản đãcấp 100% vùngnước venbờ cho cácHộihợp tác nghề cá đểtự quản lý
vùngnước, giảm nhẹ chi phí cho nhànước đồng th ờităng hiệu quả quản lý. Ngư
dân cócảm nhận nguồnlợi thủy sản làcủa mình,cộng đồng mình và có trách
nhiệmhơn đốivới quản lý th ủy sản.
Để giảm cường độ khai thác vùng venbờ nhiềunước như: TrungQuốc đã
cấm đóng tàu có công suất nhỏ,cấm đánhbắt các loài có giá trị kinhtế còn nhỏ,
khuy ến khích đóng tàu có công suấtlớn, xây dựng các vùngcấm đánhbắt vàbảo
vệ nguồnlợi biển.Năm 2004 lànăm th ứ 10 liên tiếp Trung Quốc thực hiệncấm
khai thác theo mùavụ.Cấm khai thác theo thời gian trongnăm và theo mùa,tất
nhiêndẫn đến tình trạng thuhẹp công ăn việc làmcủa ngư dân vùng ven biển,
nhưng hiệu quảvề sinh thái là rõrệt. Để thực hiệntốt việc này cần phải cósự kết
hợp chặt chẽ giữa cáccơ quan chủ quản và nghề cá ở địa phươngcũng như công
tác tuy ên truy ền đếnmọi ngư dân.
Ở Pêru, Chilêvốn là nhữngcường quốcvề thuỷ sản, nhưng trước thựctế
nguồnlợi ngày càng suy giảm, cácnước này cũng đãbắt đầu ápdụng các hình
PDF created with pdfFactory Protrial version www.pdffactory.com
13
th ứchạn chế khai thác. Thídụ ở Chilêtừ tháng 1 đến tháng 4 hàngnăm trong vùng
biểntừ 05hải lí trở vào đềubịcấm khai thác.
Philipinvới 20năm thực hiện quản lý tài nguy ên thiên nhiên, năm 1998 có
439 khubảotồn biển. Tuy nhiên chỉ có 10% trong đó baogồm 26.500 hamặtnước
đã hoạt động đầy đủ theonội dungcủa nó. Ở Philipincũng hình thành cácvănbản
pháp quy liên quan đếnbảovệ nguồnlợi ven biển.Cụ th ể lànăm 1987, Chính phủ
đã có biện phápbảohộ quy ền sinhsốngcủa các ngư dân vàcộng đồng ven biển
sốngdựa vào khai thác nguồnlợi venbờ.Năm 1991, Chính phủ đã trao quy ền
quản lý nguồnlợi ven biển trong khuvựcmặtnước venbờ cho các huy ện và thành
phố quản lý.Năm 1998, Chính phủ ra luật nghề cá xác định quản lý tài nguy ên ven
bờ, trong đó vai tròcủa chính quy ền địa phương là chủy ếu.Cơsở để quản lý
nguồnlợi ven biểncủa Phiipin làsự đedọa an ninhlương thực. Năm 1996,lợi ích
kinhtếtừ tài nguy ên ven biển ước đạt 3,5tỷUSD chiếm 17% GDP.Tổn thất kinh
tếtừsựhủy hoại tài nguy ên ven biển vào khoảng 0,5tỷ USD/năm. Xuhướng ưu
tiên toàncầu hiện nay làbảovệsự đadạng sinhhọccủa biển và thay đổi khíhậu
toàncầu.
Mô hình quản lý tài nguy êndựa trêncơsởcộng đồng được nhiềunướcsử
dụng, đặc biệt ở nhữngnước đang phát triển, và mô hình này gần đây cho thấy tính
hiệu quảcủa nó. Quy môcủa hình thức quản lý kiểu này thường được ápdụng
trong phạm vi nhỏ vàmục tiêu chủy ếu làbảovệ nguồnlợi th ủy sản nhằmsửdụng
hợp lý tài nguy ên.Bảovệ nguồnlợi là nhằmtăngcường khảnăng táitạocủa
chúng. Phương th ức quản lý này duy trì tiềm năng sinhhọc và nâng cao tiềmnăng
kinhtế lâu dàicủa nguồnlợitự nhiên có khảnăng táitạo.
1.2.Thực trạng quản lí nghề cá ở ViệtNam
1.2.1.Sốlượng tàu thuyền khai thác thủysản ở Việt Nam
Từbảng 1 phụlục có thể nhận xét
Sốlượng tàu thuy ền khai thác th ủy sản vàtổng công suất máy tàutăng lên
không ngừng trong vòng 15năm qua. Trong th ờikỳ từnăm 1998- 2003, tổng công
suấttăng lêntừ 609.317cv lên đến 4.100.00 cv,tức làtănggấp 6,72lần trong khi
đósảnlượng khai tháctừ 662.861tấn lên đến 1.426.223tấn,tăng lên 2,15lần.
Trong khi đósảnlượng khai tháccủamột đơnvị mãlựcbị giảmtừ 1,08

TÀIIỆU THAMKHẢO
1. Bùi Đình Chung 1998. Báo cáotổngkết quả nghiêncứudự án nguồnlợihảisản
và điều kiện môi trường các vùng trọng điểm phục phụmục tiêu lâubền nghành
hảisản vùng venbờ -Viện ngiêncứuhảisản
2. Nguy ễnVăn Hào và Lê khảTạo 2004.Kết quả thực hiện mô hình quản lí
nguồnlợi venbờ xã Phù Long - ChicụcBảovệ nguồnlợi
3. QuốcHội Luật th ủy sản
4. Nguy ễn Long. thànhtựu, thách thức trong thời gian qua và địnhhướng phát
triển khoahọc công nghệ đếnnăm 2010.Hội nghị khoahọc công nghệ và điển
hình trong khai tháchảisảnnăm 2004
5. Nguy ễn Long, Chuhồi, Đặngvăn Thi,Vũvăn Đài, Nguy ễn việt Thành, Nguy ễn
duy Chỉnh, Phạmvăn Hoè.Mộtsố địnhhướng cho chiếnlược khai tháchảisản
Việt Nam đếnNăm 2010Hội nghị khoahọc công nghệ và điển hình trong khai
tháchảisản 2004
6.Sở thủy sảnHải Phòng Quy hoạchtổng th ể phát triển th ủy sảnHải Phòngtừ
2000 đến 2010năm 2000
7.Bộ Thủy sản,1991. Cácvănbảnvềbảovệ và phát triển Nguồnlợi Thủy sản,
NXBNôngNghiệp.
8.Bộ Thủy sản, 2000. Thôngtưsố 01/2000/TT-BTS ngày 28/4/2000vềsửa đổibổ
sungmộtsố điểm trong Thôngtư 04-TS/TT ngày 30/8/1990củaBộ Thuỷ sản
hướngdẫn195-HĐBT ngày 02/6/1990củaHội đồngBộ trưởngvề Bảovệ và phát
triển nguồnlợi Thủy sản.
9.Bộ Thuỷ Sản, 2001. Mộtsố loài cá th ườnggặp ở biển Việt Nam, NXBBản Đồ.
10. Bộ Thủy Sản, 2004. ThốngKê Nghề cá, NXB ThốngKê - HàNội.
11. Viện Kinhtế & Quy hoạch Thuỷsản, 2005. Quy hoạchtổng thể phát
triển Ngành Thuỷsản đến 2010 và địnhhướng đến 2020. HàNội, 1/2005.
12. PGSTS Hà xuân Thông Điều kiện hình thànhcộng đồngcư dân ven biển–
viện kinhtế quy hoach th ủy sảnBộ thủy sản.
PDF created with pdfFactory Protrial version www.pdffactory.com
74
13. Ban biên giới chính phủ Giới thiệu hiệp địnhhợp tác nghề cá ởvịnhbắcbộ
Việt Nam và Trung Quốc
14. Cục khai thác vàbảovệ nguònlợi. Báo cáokết quả 10năm thực hiện công tác
bảovệ nguồnlợi 2001
15. Điều tra nguồnlợihảisản venbờvịnh BácBộ – Chu TiếnVĩnh 1998