Thạc Sĩ Đánh giá khả năng chống chịu của một số giống lúa đối với bệnh Bạc lá (Xanthomonas oryzae pv. oryzae

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: Đánh giá khả năng chống chịu của một số giống lúa đối với bệnh Bạc lá (Xanthomonas oryzae pv. oryzae) ở tỉnh Vĩnh Phúc
Mô tả bị lỗi font vài chữ, tài liệu thì bình thường

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục chữ viết tắt v
Danh mục bảng biểu vi
Danh mục các hình viii
MỞ ðẦU 1
1. Tính cấp thiết của ñề tài 1
2. Mục tiêu của ñề tài 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài2
4. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñề tài3
CHƯƠNG I. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ðỀ
TÀI 4
1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu4
1.2. Một số kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước4
1.2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ngoài nước4
1.2.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước16
CHƯƠNG II VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU24
2.1. ðịa ñiểm và vật liệu nghiên cứu 24
2.1.1. ðịa ñiểm và thời gian nghiên cứu24
2.1.2. Vật liệu nghiên cứu 24
2.2. Nội dung nghiên cứu 24
2.3. Phương pháp nghiên cứu 25
2.3.1. Phương pháp ñiều tra ñánh giá mức ñộ bệnh25
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN28
3.1. Kết quả ñiều tra mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúa khác nhau và
ñiều kiện canh tác khác nhau trong vụ mùa 2010 tại tỉnh Vĩnh Phúc28
iv
3.1.1 Mức ñộ bệnh bạc lá lúa trên các trà lúa khácnhau28
3.1.2 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống lúa khác nhau30
3.1.3 Mức ñộ bệnh bạc lá lúa trên các chân ñất khác nhau36
3.2. ðánh giá khả năng chống chịu bệnh bạc lá của một số dòng/ giống lúa
thuần, lúa lai 41
3.2.1. Thu thập nguồn bệnh và lây nhiễm nhân tạo41
3.2.2. ðánh giá khả năng chống chịu bệnh của một số dòng/ giống lúa
thuần, lúa lai trong chậu vại 45
3.2.3. ðánh giá khả năng chống chịu bệnh của một số dòng/ giống lúa
thuần, lúa lai ngoài ñồng ruộng 59
CHƯƠNG IV: KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ71
4.1 Kết luận 71
4.2 ðề nghị 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO 73
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ðà CÔNG BỐ LIÊN QUAN ðẾN LUẬN
VĂN 80
BẢNG KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN 81
PHỤ LỤC 86
v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CFU Colony-forming unit (Mật ñộ tế bào)
CSB Chỉ số bệnh
CTV Cộng tác viên
CV(%) Hệ số biến ñộng trong thí nghiệm
IRRI
International Rice Research Institute (Viện nghiên cứu
Lúa Quốc tế)
LSD05 Ngưỡng so sánh
NSL Ngày sau lây bệnh
NN Nông Nghiệp
NXB Nhà xuất bản
PSA Potato Sacarose Agar
TB Trung Bình
TLB Tỷ lệ bệnh
Vð
Nguồn bệnh thu thập tại Văn ñiển, Thanh Trì,
Hà Nội
VT Nguồn bệnh thu thập tại Huyện Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc
VY
Nguồn bệnh thu thập tại Thành Phố Vĩnh Yên, Vĩnh
Phúc
WA Water - Agar

vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU
STT Tên bảng Trang
3.1 Mức ñộ bệnh bạc lá ở trà lúa mùa sớm trên giống Khang Dân 1828
3.2 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống Khang dân 18 ở trà lúa mùa muộn
(Vĩnh Phúc, vụ mùa 2010) 30
3.3 Mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúa thuần ở vụ mùa năm 201031
3.4 Mức ñộ nhiễm bệnh bạc lá của một số giống lúa thuần khác nhau tại
Vĩnh Phúc vụ mùa 2010 33
3.5 Mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúa lai ở vụ mùa năm 201034
3.6 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống Q5 trên chân ñất vàn cao vụ mùa năm
2010 36
3.7 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống Q5 trên chân ñất vàn vụ mùa năm 201038
3.8 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống Q5 trên chân ñất trũng vụ mùa năm
2010 39
3.9 So sánh mức ñộ bệnh bạc lá trên các chân ñất khác nhau vụ mùa 201040
3.10 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa thuần với ba nguồn
bệnh qua lây nhiễm nhân tạo trong chậu vại ở thời ñiểm 18 ngày sau lây
bệnh tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (Cấp bệnh)46
3.11 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa thuần với ba nguồn
bệnh qua lây nhiễm nhân tạo trong chậu vại ở thời ñiểm 28 ngày sau
lây bệnh tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (cấp bệnh)48
3.12 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa lai với ba nguồn bệnh
qua lây nhiễm nhân tạo trong chậu vại ở thời ñiểm 18 ngày sau lây bệnh
tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (cấp bệnh).51
3.13 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa lai với ba nguồn
bệnh qua lây nhiễm nhân tạo trong chậu vại ở thời ñiểm 28 ngày sau
lây bệnh tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (cấp bệnh)53
3.14 So sánh mức ñộ bệnh bạc lá trên một số giống lúa thuần và lúa lai ñược
vii
lây bệnh nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau (cấp bệnh)57
3.15 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa thuần với ba nguồn
bệnh qua lây nhiễm nhân tạo lúa cấy ngoài ñồng ruộng ở thời ñiểm 18
ngày sau lây bệnh tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (cấp bệnh)61
3.16 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa thuần với ba nguồn
bệnh qua lây nhiễm nhân tạo lúa cấy ngoài ñồng ruộng ở thời ñiểm 28
ngày sau lây bệnh tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (cấp bệnh)63
3.17 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa lai với ba nguồn
bệnh qua lây nhiễm nhân tạo lúa cấy ở ngoài ñồng ruộng ở thời ñiểm
18 ngày sau lây bệnh tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (cấp bệnh)66
3.18 Mức ñộ chống chịu bệnh bạc lá của các giống lúa lai với ba nguồn
bệnh qua lây nhiễm nhân tạo lúa cấy ở ngoài ñồng ruộng ở thời ñiểm
28 ngày sau lây bệnh tại Vĩnh Phúc vụ mùa năm 2010 (cấp bệnh)69

viii
DANH MỤC CÁC HÌNH
STT Tên hình Trang
3.1 Mức ñộ nhiễm bệnh bạc lá của giống Khang Dân 18 ở trà lúa mùa
sớm 29
3.2 Mức ñộ nhiễm bạc lá trên giống Khang Dân 18 ở trà lúa mùa muộn30
3.3 Mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúa thuần ở vụ mùa năm 201032
3.4 Bệnh bạc lá gây hại trên giống lúa Khang dân 18ở vụ mùa 201032
3.5 Mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúa thuần khác nhau ở vụ mùa
năm 2010 33
3.6 Mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúa lai cấy ởvụ mùa 201035
3.7 Bệnh bạc lá gây gại trên giống lúa Thiên nguyênưu 16 ở vụ mùa 201035
3.8 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống Q5 trên chân ñất vàn cao37
3.9 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống Q5 trên chân ñất vàn38
3.10 Mức ñộ bệnh bạc lá trên giống Q5 trên chân ñấttrũng39
3.11 So sánh mức ñộ gây hại của bệnh bạc lá trên các chân ñất khác nhau41
3.12 Thực hiện lây bệnh nhân tạo trên lúa cấy trongchậu vại (Vĩnh Phúc,
2010) 42
3.13 Thực hiện lây bệnh trên lúa cấy ngoài ñồng ruộng (Vĩnh Phúc, 2010)42
3.14 Triệu chứng lá bị bệnh bạc lá ở cấp bệnh 143
3.15 Triệu chứng lá bị bệnh bạc lá ở cấp bệnh 343
3.16 Triệu chứng lá bị bệnh bạc lá ở cấp bệnh 544
3.17 Triệu chứng lá bị bệnh bạc lá ở cấp 944
3.18 Bệnh bạc lá ñược lây bệnh nhân tạo trong nhà lưới45
3.19 Mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúa thuần ñược lây bệnh nhân tạo bằng
ba nguồn bệnh khác nhau ở thời ñiểm 18 ngày sau lâybệnh47
3.20 ðánh giá mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúathuần ñược lây bệnh
nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau ở thời ñiểm 28 ngày sau lây
bệnh 50
3.21 Bệnh bạc lá ñược lây nhân tạo trên giống LT 650
ix
3.22 ðánh giá mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúalai ñược lây bệnh
nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau ở thời ñiểm 18 ngày sau lây
bệnh 52
3.23 Bệnh bạc lá ñược lây nhân tạo trên giống HYT 11755
3.24 Bệnh bạc lá ñược lây nhân tạo trên giống HYT 11655
3.25 Bệnh bạc lá ñược lây nhân tạo trên giống HYT 12156
3.26 ðánh giá mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúalai ñược lây bệnh
nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau ở thời ñiểm 28 ngày sau lây
bệnh 56
3.27 So sánh mức ñộ bệnh bạc lá trên một số giống lúa thuần và lúa lai
ñược lây bệnh nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhaucấy ở trong
chậu vại 59
3.28 Mô hình thí nghiệm ñánh giá giống chống chịu ngoài ñồng ruộng61
3.29 Bệnh bạc lá ñược lây nhân tạo trên lúa ngoài ruộng thí nghiệm62
3.30 ðánh giá mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúathuần cấy ngoài ñồng
ruộng ñược lây bệnh nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau ở thời
ñiểm 18 ngày sau lây bệnh 62
3.31 Bệnh bạc lá lây nhân tạo trên giống Bắc thơm ởngoài ñồng ruộng64
3.32 ðánh giá mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúathuần cấy ở ngoài
ñồng ruộng ñược lây bệnh nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau ở
thời ñiểm 28 ngày sau lây bệnh 65
3.33 Bệnh bạc lá lây nhân tạo trên giống HYT 121 ở ngoài ñồng ruộng67
3.34 ðánh giá mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúalai ñược lây bệnh
nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau ở thời ñiểm 18 ngày sau lây
bệnh 68
3.35 ðánh giá mức ñộ bệnh bạc lá trên các giống lúalai cấy ngoài ñồng
ruộng ñược lây bệnh nhân tạo bằng ba nguồn bệnh khác nhau ở thời
ñiểm 28 ngày sau lây bệnh 70

1
MỞ ðẦU
1. Tính cấp thiết của ñề tài
Lúa là cây lương thực quan trọng nhất tại Việt Nam,giữ vị trí hàng ñầu trong
sản xuất nông nghiệp. Một số năm gần ñây sản xuất lúa gạo của nước ta ñã ñáp ứng
ñủ tiêu dùng trong nước và ñảm bảo an ninh lương thực, ñồng thời trở thành nước
xuất khẩu gạo ñứng thứ hai trên thế giới.
Nhờ áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thực hiện thâm canh tăng vụ,
ñưa các giống mới có năng suất cao vào sản xuất ñã góp phần nâng cao năng suất và
sản lượng, nhưng cũng tạo ñiều kiện thuận lợi cho nhiều loài dịch hại tồn tại và phát
sinh gây hại.
Trong số các dịch hại, bệnh Bạc lá do vi khuẩnXanthomonas oryzae pv.
oryzaegây ra là một bệnh nguy hiểm ñối với sản xuất lúa của nhiều quốc gia vùng
nhiệt ñới. Bệnh gây hại trên các giống lúa lai và lúa thuần, ñối với các giống nhập
nội từ Trung Quốc bệnh gây hại nghiêm trọng trên nhiều giống như Khang Dân,
Tạp Giao, Q5, Bắc ưu, Bồi tạp sơn thanh, Nhị ưu 838 trong cả vụ xuân và vụ
mùa. Bệnh gây hại nặng vào giai ñoạn lúa làm ñòng -chín sữa, dẫn ñến năng suất
giảm nghiêm trọng, thậm chí mất trắng, không cho thu hoạch. Một số năm gần ñây
do trong sản xuất chỉ coi trọng ñến năng suất, nên ñã nhập nội các giống lúa lai mới
từ Trung Quốc có tính chống chịu bệnh kém dễ bị nhiễm bệnh, ñể ñưa vào sản xuất
và do thực hiện ñầu tư thâm canh cao, bón quá nhiềuñạm dẫn ñến mất cân ñối là
ñiều kiện thuận lợi cho bệnh phát sinh phát triển mạnh. Hiện nay ở miền Bắc Việt
Nam bệnh trở nên nghiêm trọng và phá hại nặng hơn trong cả hai vụ.
ðể hạn chế sự gây hại của bệnh, hiện nay biện pháp phòng trừ chính vẫn là
sử dụng các kỹ thuật canh tác và vệ sinh ñồng ruộng. Biện pháp phòng trừ bằng hóa
học không những có hiệu quả không cao ñối với bệnh bạc lá lúa, mà còn tác ñộng
xấu ñến môi trường sống của con người và sinh vật. Hiện nay việc ứng dụng và phát
triển khoa học tiến bộ mang tính bền vững, ñi theo hướng chọn tạo giống chống
bệnh là hướng ñược ñánh giá có hiệu quả nhiều mặt. Sử dụng giống chống bệnh sẽ
giảm bớt chi phí sản xuất, giảm lượng thuốc hóa họcgây ô nhiễm môi trường và tạo
ra sản phẩm nông nghiệp sạch.
ðể chọn tạo giống kháng bệnh bạc lá cần phải nghiêncứu, xác ñịnh chủng
vi khuẩn gây bệnh bạc lá và các gen kháng bệnh. ðánh giá mức ñộ gây hại của
bệnh bạc lá, cũng như khả năng chống chịu của các giống lúa ñối với bệnh này,
là nội dung quan trọng ñể làm cơ sở chọn tạo giống kháng bệnh. Trước thực
trạng ñó chúng tôi tiến hành ñề tài “ðánh giá khả năng chống chịu của một số
giống lúa ñối với bệnh Bạc lá (Xanthomonas oryzae pv. oryzae)ở tỉnh Vĩnh
Phúc” nhằm góp phần tuyển chọn ñược một số giống lúa có triển vọng cao về
năng suất, chất lượng và có ưu ñiểm tốt về chống chịu bệnh bạc lá, ñể cung cấp
cho sản xuất lúa ñại trà tại ñịa phương và xác ñịnhñược mức ñộ gây hại của
bệnh ñối với sản xuất lúa.
2. Mục tiêu của ñề tài
Xác ñịnh ñược một số giống lúa có khả năng chống chịu bệnh bạc lá ở tỉnh
Vĩnh Phúc ñể làm cơ sở phát triển trong sản xuất.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài
a. Ý nghĩa khoa học của ñề tài
- Xác ñịnh ñược khả năng kháng bệnh của một số giống lúa làm cơ sở nghiên
cứu, tuyển chọn giống kháng bệnh.
- ðề tài xác ñịnh ñược mức ñộ gây hại của bệnh bạc lá ở các ñiệu kiện canh
tác khác nhau, nhằm cung cấp cơ sở khoa học về quy luật phát sinh gây hại của
bệnh trên lúa ở Vĩnh Phúc.
b. Ý nghĩa thực tiễn của ñề tài:
- Kết quả ñề tài góp phần giải quyết ñược vấn ñề khó khăn trong công tác
phòng trừ bệnh bạc lá lúa trong sản xuất, bằng con ñường sử dụng giống chống chịu
bệnh. ðây là giải pháp có hiệu quả về kinh tế và antoàn với môi trường, sử dụng
giống chống chịu bệnh sẽ giảm bớt chi phí sản xuất,giảm lượng thuốc hóa học gây
ô nhiễm môi trường và tạo ra sản phẩm nông nghiệp có chất lượng cao, an toàn ñối
với người sử dụng.
- Thu ñược kết quả ñánh giá mức ñộ bệnh bạc lá ở các ñiều kiện canh tác và
trên các giống lúa khác nhau ở tỉnh Vĩnh Phúc, làm cơ sở xây dựng quy trình phòng
trừ bệnh có hiệu quả trong sản xuất.
4. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñề tài
a. ðối tượng nghiên cứu
- Cây trồng: Các giống lúa ñang ñược trồng phổ biếnở Vĩnh Phúc. Một số
giống lúa thuần, lúa lai ñược chọn tạo trong nước và lúa lai nhập nội từ Trung
Quốc, giống ñối chứng nhiễm với bệnh (TN1).
- Vi khuẩn: các mẫu vi khuẩn gây bệnh bạc lá ở một số vùng trồng lúa tỉnh
Vĩnh Phúc.
b. Phạm vi nghiên cứu
- ðiều tra thu thập mẫu tại các vùng trồng lúa phổ biến ở Vĩnh Phúc.
- Phân lập, xác ñịnh vi khuẩn gây bệnh bạc lá.
- Xác ñịnh một số giống lúa thuần và lúa lai chống chịu bệnh bạc lá.
- Các thí nghiệm lây bệnh nhân tạo ñược thực hiện tại nhà lưới và trên ñồng
ruộng ở tỉnh Vĩnh Phúc.

CHƯƠNG I
TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ðỀ TÀI
1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu
Lúa là cây trồng chủ lực của nông nghiệp Việt Nam nhưng song song với
sự phát triển của cây lúa, các ñối tượng dịch hại cũng ñồng thời phát triển theo.
Trong số dịch hại, bệnh bạc lá là ñối tượng gây hạikhá nghiêm trọng, ảnh hưởng
trực tiếp ñến năng suất lúa. Do vậy cần phải xác ñịnh và phát hiện kịp thời khi
bệnh mới phát sinh ñể có biện pháp phòng trừ hiệu quả nhất, hạn chế ñược thiệt
hại mà bệnh gây ra. Trong các biện pháp phòng trừ, biện pháp sử dụng giống
chống chịu có ưu ñiểm tốt vì bản thân trong cây lúacó gen kháng bệnh, hạn chế
ñược việc sử dụng thuốc Bảo vệ thực vật trong phòngtrừ bệnh, tránh ñược sự ô
nhiễm môi trường do thuốc hóa học gây ra. Hiện nay các cơ sở chọn tạo giống ñã
chọn tạo thành công rất nhiều giống lúa, nhưng mỗi giống lại có mức ñộ chống
chịu khác nhau với bệnh. Do ñó ñể xác ñịnh ñược giống có khả năng chống chịu
bệnh cao, cần phải tuyển chọn ñánh giá chính xác bằng các thí nghiệm lây bệnh
nhân tạo trong nhà lưới và ngoài ñồng ruộng.
1.2. Một số kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước
1.2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ngoài nước
1.2.1.1. Tính phổ biến và tác hại của bệnh bạc lá lúa
Bệnh bạc lá gây hại nghiêm trọng ñối với cây lúa. Bệnh xuất hiện trên phạm
vi ñịa lý rất rộng và gây hại rất nặng ở khắp các vùng trồng lúa trên thế giới. ðã có
rất nhiều các công trình ghi nhận về thiệt hại do bệnh bạc lá gây ra. Theo Mew và
CTV (1987) [47] bệnh gây hại tới 60% năng suất mỗi năm.
Ở các nước Châu Á nhiệt ñới, bệnh bạc lá ñược xem một trong những bệnh
hại lúa quan trọng nhất. ðặc biệt, trong những năm 1960 và ñầu những năm 1970,
với việc mở rộng diện tích giống IR8 cùng các giốngthấp cây năng suất cao khác,
bệnh ñã phát sinh thành dịch lớn ở Ấn ðộ, Philippines và nhiều nước khác.
5
Mức ñộ gây hại của bệnh bạc lá còn tuỳ thuộc vào giai ñoạn nhiễm bệnh. Khi
theo dõi hai giai ñoạn làm ñòng và chín sữa của giống lúa RD1 tại trại lúa Bang
Khen, Bang Kok – Thái Lan các nhà khoa học ñã kết luận rằng nếu lúa bị bệnh ở
giai ñoạn làm ñòng bệnh không ảnh hưởng nhiều ñến trọng lượng hạt và tỷ lệ lép
của hạt, nếu bệnh xuất hiện ở giai ñoạn chín sữa tỷlệ lép tăng lên một cách rõ rệt
theo mức ñộ nhiễm bệnh. Ở Ấn ðộ ñã ñánh giá mức ñộ thiệt hại do bệnh bạc lá gây
ra và cho rằng năng suất lúa giảm theo tỷ lệ thuận với mức ñộ nhiễm bệnh.
Bệnh bạc lá là một trong những ñối tượng gây hại chủ yếu của cây lúa nước có
phạm vi phân bố rộng ở châu Á, châu ðại Dương, châuPhi, Bắc Mỹ và vùng
Caribe, xuất hiện gây hại ở hầu hết các quốc gia sản xuất lúa nước có khí hậu nhiệt
ñới, á nhiệt ñới từ 23
0
vĩ ñộ Bắc ñến 23
0
vĩ ñộ Nam (Ezuka 2000 [32]). Bệnh bạc lá
lúa ñược phát hiện và ghi nhận lần ñầu tiên ở Nhật Bản vào năm 1884 – 1885 tại
tỉnh Fukuoka thuộc ñảo Kyushu, bệnh gây ra hiện tượng bạc trắng lá, gây khô héo,
làm giảm ñáng kể năng suất, sản lượng lúa. Ban ñầu người ta cho rằng nguyên nhân
gây ra hiện tượng trên là do ñất chua, ñất bị nhiễmñộc bởi các kim loại, do ñất hẩu,
trũng có chứa nhiều khí ñộc, tuy nhiên. Các biện pháp bón vôi khử chua, khử ñộc
ñất không mang lại hiệu quả thực tế, bệnh bạc lá không bị dập tắt mà còn lây lan
trên diện rộng hơn. Về nguyên nhân gây bệnh năm 1922, lần ñầu tiên Yshiyama
phân lập, xác ñịnh ñược vi khuẩn gây bệnh bạc lá lúa ñặt tên là Pseudomonas
oryzae Uyeda & Ishimura 1922. Năm 1938, Dowson xác ñịnh ñổi tên là
Xanthomonas oryzae Dowson. Sau lại ñược ñổi thành Bacterium oryzaevà tiếp ñó
ñổi thành Xanthomonas oryzae. Năm 1990 ñược ñổi lại theo Hội bệnh học thực vật
quốc tế là Xanthomonas campestris pv. oryzae Dye. Năm 1999 bệnh ñược ñặt tên
theo loài và chuyển thành Xanthomonas oryzaepv. oryzae. Nhiều công trình nghiên
cứu về bệnh bạc lá lúa ñược công bố ở Nhật Bản, như: Matsuda 1928, Wakimoto
1955, 1960, Yamamoto 1966, Yoshimura 1966, Ogawa 1990 (Ogawa 1998 [50],
Ezuka 2000 [32]). Bệnh bạc lá lúa ñược Takeuchi phát hiện và nghiên cứu ở Triều
Tiên từ những năm 1930 và những năm gần ñây (Choi 1976 [22], 1977 [23], 1980a
[24], 1996 [25]). Theo Schaad 2000 [55] ngay từ năm1950, Reitsman & Schure ñã
phát hiện và có công trình nghiên cứu ñầu tiên về bệnh bạc lá lúa ở Indonesia, mô tả

TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT
1. Nguyễn Huy Chung và Nguyễn Văn Viết (1999), “Kếtquả ñánh giá khả năng
chống chịu bệnh bạc lá lúa vi khuẩn Xanthomonas oryzaepv. oryzaecủa một số
dòng giống lúa từ 1996 – 1999”. Kết quả nghiên cứu Khoa học Nông nghiệp
năm 1999 - Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam, Nxb Nông nghiệp
Hà Nội (2000), tr.175-181.
2. ðường Hồng Dật (1988), “Lời giới thiệu, hướng dẫn nghiên cứu bệnh vi khuẩn
thực vật”, Nxb Hà Nội, Nxb Mir Matxcơva 1988, tr.5-6.
3. Phạm Văn Dư, Nguyễn Bé Sáu, Phạm Văn Kim, Trần Thị Ngọc Bích & Hans J.
Lyngs Jorgensen (2001), “Nghiên cứu ứng dụng chất kích thích kháng và kích
thích sinh trưởng trong công tác quản lý bệnh hại lúa ở ñồng bằng sông Cửu
Long”, Kết quả nghiên cứu khoa học năm 2000-2001. Viện lúa DDBSCL tr. 72
– 84.
4. Phạm Văn Kim & Viggo Peterson Smedegaard et al (2003), “ứng dụng nguyên lý
kích thích tính kháng lưu dẫn như biện pháp sinh học ñối phó với bệnh ñạo ôn
trên lúa tại ñồng bằng sông Cửu Long”, Tạp chí Hội thảo quốc gia Bệnh cây và
sinh học phân tử, số 2/2003.
5. Phạm Văn Kim (2006), “Khía cạnh khoa học trong nghiên cứu kích thích tính
kháng bệnh của cây trồng”, Tạp chí Hội thảo quốc gia về Bệnh cây và Sinh học
phân tử lần thứ 2, NXBNN. Tr.35-42
6. Vũ Triệu Mân (2001), Giáo trình Bệnh cây Nông nghiệp, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.
7. ðặng Thị Phương Lan (2006), Nghiên cứu một số chủng vi khuẩn Xanthomonas
oryzae pv.oryzae phổ biến gây bệnh bạc lá lúa ở miền Bắc Việt Nam và xác
ñịnh giống lúa mang gen kháng bằng phân tích AND. Luận văn Thạc sỹ Khoa
học Nông nghiệp, 109tr.
8. ðinh Thị Phòng, Lê Trần Bình, Lê Thị Muội, Nguyễn Thị Hải Hà, Lê Duy Thành &
Nguyễn Văn Viết (2004), “Nghiên cứu ña dạng tập ñoàn giống lúa có tính kháng
74
khác nhau với bệnh bạc lá vi khuẩn Xanthomonas oryzae bằng kỹ thuật RAPD”.
Những vấn ñề nghiên cứu cơ bản trong khoa học sự sống, Nxb Khoa học và kỹ thuật
Hà Nội. Tr. 571-574
9. Mai Văn Quyền, “Ảnh hưởng của các loại phân vô cơ ñến sự phát sinh, phát triển
bệnh bạc lá vi khuẩn”, Kỷ yếu kết quả nghiên cứu khoa học Nông nghiệp, Nxb
Nông nghiệp 1969-1970, tr.69-70.
10. Tạ Minh Sơn (1987), Bệnh bạc lá vi khuẩn (Xanthomonas oryzae ) và tạo giống
chống bệnh, Luận án PTS khoa học, Viện Khoa học Kỹ thuật Nôngnghiệp Việt
Nam, 186tr.
11. Lê Lương Tề (1980), “Nhận xét về nguồn bệnh và dự tính xu thế phát triển bệnh
bạc lá lúa (Xanthomonas oryzae Dowson) trong vùng thâm canh hai vụ lúa”.
Tuyển tập Báo cáo KHKTNN 1980, Nxb NN, tr.60-67
12. Lê Lương Tề (1980), “Bệnh bạc lá ở vùng ñồng bằng sông Hồng”, Tuyển tập
các công trình nghiên cứu Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp, Nxb Nông nghiệp,
Hà Nội, tr.184-197.
13. Lê Lương Tề (1986), “Thành tựu nghiên cứu bệnh hại lúa ở trường ðHNN 1 Hà
Nội”, Kỷ yếu nghiên cứu khoa học kĩ thuật nông nghiệp, nxbNN, Hà Nội 1986, tr.
43-49
14. Lê Lương Tề (1998), “Các chủng sinh lý (race) của Xanthomonas oryzaegây bệnh
bạc lá lúa ở vùng ðông Nam Á”, Tạp chí Bảo vệ thực vật, tháng 6/1998, tr.39-42.
15. Lê Minh Thi và Hà Minh Trung (1992), Giáo trình Cao học Nông nghiệp, Viện
Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội, 102tr.
16. Bùi Trọng Thủy, Phan Hữu Tôn (2004), “Khả năng kháng bệnh bạc lá của
dòng lúa chỉ thị (Differentials) chứa ña gen kháng với một số chủng vi khuẩn
Xanthomonas oryzae gây bệnh bạc lá lúa phổ biến ở miền Bắc Việt Nam”, Tạp
chí KHKTNN số 2 năm 2004.
17. Nguyễn Bá Trịnh (1973), “Bệnh bạc lá vi khuẩn trên các giống lúa mới ở Nam Hà”.
Thông tin BVTV tháng 5/1973. tr.6-7
18. Nguyễn Văn Viết, Nguyễn Huy Chung, Nguyễn Xuân Hồng, Lưu Ngọc Trình,
75
Lưu Văn Quyết (1999), “Nghiên cứu thành phần nhóm nòi sinh lý vi khuẩn
Xanthomonas oryzaepv. oryzaeở vùng ñồng bằng sông Hồng”, Kết quả nghiên
cứu Khoa học Nông nghiệp năm 1999- Viện Khoa học Kỹthuật Nông nghiệp
Việt Nam, Nxb Nông nghiệp Hà Nội 2000, tr.170-174.
19. Nguyễn Văn Viết, Nguyễn Huy Chung, Nguyễn Thị Gái, ðặng Thị Phương Lan,
Vũ Văn Ba, Phan Cao Cường (2001), “Một số kết quả nghiên cứu thành phầm
nhóm nòi sinh lý vi khuẩn Xanthomonas oryzaepv. oryzaeở phía Bắc hiện nay và
xác ñịnh nguồn gen kháng bệnh giai ñoạn 1999-2001”, Kỷ yếu Hội thảo Quốc gia
về Khoa học và Công nghệ Bảo vệ thực vật, Nxb Nông nghiệp Hà Nội 2002,
tr.104-110.
B. TÀI LIỆU TIẾNG ANH
20. Angadi, C. V. (1978b), “In vivo production of slime toxin in bacterial blight
infected rice plants”.Phytopathol. Z. 92, p.193-201
21. Awederu, V. A., Bangura, N. & John, V. T. (1991), “Incidence, distribution and
severity of bacterial diseases on rice in west Africa”
22. Choi, Y.C., Sato, T. & Watanabe. (1976), “Races of Xanthomonas oryzae in
Korea”.Ann. Phytopathol. Soc. Jpn. 42, p.357-358
23. Choi. Y.C. et al (1977), “Kresek disease in Korea. I. The grouping of the
pathogens and reproduction of “Kresek””.Kor. J. Plant Prot. 16(1), p.1-6
24. Choi. J. E., Matsuyama, N. & Wakimoto, S. (1980a), “Serovars of
Xanthomonas campestris pv. Oryzae collected from Asian coutries”.Ann.
Phytopathol. Soc. Jpn. 46, p.209-215
25. Choi, J.H., Hee, K.K. & Doo, G.L. (1996). “Classification of Korean isolates of
Xanthomonas oryzae pv. oryzae on the basis of theirvirulence to Korean, Japan
and IRRI diffirential varities”.Kor. J. Plant Pathol. 12(2), p.202-208
26. Chu, C.L. & Chien, C.C. (1975), “Leersia hexandra- a host plant of bacterial
leaf blight”. J. Agric. Res. China 24, p.20-23
27. Das, B.C., & Dey, S. C. (1990), “Effect of Polysaccharidal toxin from
Xanthomonas campestris pv. oryzae on isolated chloroplasts of resistant and
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp .
76
susceptible cuhivars of rice”.Indian J. Mycol, Plant Pathol. 20(1), p.21-25
28. Devadath, S & Dath, A. P. (1970), “Mechanism of wilt (kresek phase) in
bacterial blight of rice”.Oryza 7(2), p.5-12
29. Devadath S. (1985), Management of bacterial blight and bacterial leaf streak of
rice”, Central Raise Research Institute, Cuttack, Orrisa, India.
30. Duan, Y. J, Wang, Y. X & Lu, X. D. (1979), “Advence concerning the studies
on weed carriers of bacterial leaf blight of rice in China”.J. Yunnan Agri.
Univ. 1(1), p.117-124
31. Egawa, H., Yoshii, K. & Ueyama, A. (1968), “Phenylacetic acid, a metabolite
of Xanthomonas oryzae (Uyeda & Ishiyama) Dowson in culture affecting upon
the depressive growth of young roots of rice seedlings”.Ann. Phytopathol. Soc.
Jpn. 34, p.46-50
32. Ezuka, A. & Kaku, H. (2000), “A historical review of Bacterial Blight of Rice”.
Bull. Natl. Isnt. Agribiol. Resour. No. 15, p.1-207.
33. Fang, C.D., Xu, Z.G., Guo, C.J., Yin, S.Z., Xu,X.M. & Zang, Q. (1990),
“Studies on pathotypes of Xanthomonas campestris pv. oryzae in china”.Acta
Phytopathol. Sin. 20(2), p.81-88
34. Fang C.T., Lin C.F., Chu C.L., Shu T.K. (1963),Studies on the disease
resistance of rice, Ibid 6, pp.107-112.
35. Furuya, N.; Taura, S. ; Bui Trong Thuy; Phan Huu Ton; Nguyen Van Hoan &
Yoshimura, A. (2003), “Experimental technique for Bacterial Blight of Rice”.
HAU-JICA ERCB Project, Hanoi, 2003, 42 pages
36. Isaka, M. (1974), “Overwintering of Xanthomonas oryzae on various wild
plants”.Shokubutsu Boeki (Plant Prot.) 28, p.143-146
37. IRRI (1974), “Annual Report for 1973”, Ros Banos, Laguna, Philippines,
P.121-127
38. IRRI (1998), “Standar Evaluation Systems for rice”, Ros Banos, Laguna,
Philippines, p.184-188
39. Jennings P.R., W.R. Coffman, and H.E. Kauffman.(1979), Rice Improvement,
77
International Rice Research Institute, 186p.
40. Gonzales, C. F., Xu, G. W., Li, H. L & Cosper, J. F. (1991), “Leersia hexandra,
an alternative host for Xanthomonas campestris pv. oryzae in Texas”.Plant Dis.
75, p.159-162
41. George, M.L.C., Bustamam, M., Cruz, W.T., Leach, J.E. & Nelson, R.J. (1996),
“Movement of Xanthomonas oryzae pv. oryzae in Southeast Asia detected using
PCR-Based DNA fingerprinting”,APS, Pgytopatologe, Vol. 87, No. 7, p.761-765
42. Khush G.S. (1976), Breeding methods and procedures employed at IRRI for
developing rice germplasm with multiple resistance to deseases an insects,
Tropical Agriculture Research Series, No 11, Tropical Agriculture Research
Centrer, Ministry of Agriculture and Forestry, Japan, pp.69-76.
43. Khush G.S. (1977), Disease and insect resistance in rice, Adv, Agron 29,pp.268-341.
44. Khush G.S. (1980) Breeding rice for multiple disease and insect resistance, Rice
Improvement in China and Other Asia Countries, International Rice Research
Instiute and Chinese Academy of Agricultural sciences, pp.219-238
45. Khush, G.S., Mackill, D.J & Sidhu, G.S. (1989), “Breeding rice for resistance
to bacterial blight”.Proceedings of the International Workshop on Bacterial
Blight of Rice, 14-18 March 1988. IRRI, P.O. Box 933, Manila, Philippines.
P.207-217
46. Nguyen Van Hoan, Vu Hong Quan and Bui Trong Thuy (2005), “Use of nearly
isogenic lines for bacterid leaf blight resistance in hybrid rice breeding
program”. Bull. Inst. Trop. Agric. Kyushu Univ. 28-1 (special issue), p.9-13
47. Mew, T.W (1987), Annu. Rev, Phytopathol 25, pp.259-382.
48. Murty, V.S.T & Devadath, S (1981b), “Studies on epiphytic survival of
Xanthomonas campestris pv. oryzae on some Graminaceous weeds”.Indian
Phytopathol. 34, p.279-281
49. Noda, T., Sato, Z. Iwazaki, S., Okuda, S. & Ohuchi, A. (1989), “Isolation and
structural elucidation of phytotoxic substance produced by Xanthomonas