Tiến Sĩ Đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
PHẦN MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU . 1
TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN . 7
CHƯƠNG 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ - XÃ HỘI Ở VIỆT NAM 28
1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 28
1.1.1. Khái niệm cơ bản về kế hoạch 28
1.1.2. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 29
1.1.3. Kết cấu của báo cáo Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 32
1.1.4. Quy trình kế hoạch hoá Kế hoạch PTKTXH ở Việt Nam . 34
1.2. Đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 36
1.2.1. Tổng quan về đánh giá . 36
1.2.2. Đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 46
1.3. Kinh nghiệm về đánh giá kế hoạch của một số nước và bài
học cho Việt Nam . 65
1.3.1. Kinh nghiệm từ các nước trong khu vực 65
1.3.2. Kinh nghiệm từ một số nước phát triển . 73
1.3.3. Kinh nghiệm từ một số nền kinh tế mới nổi . 78
1.3.4. Kinh nghiệm từ các nước Bắc Âu . 80
1.3.5. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam 83
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 . 85
CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG VỀ ĐÁNH GIÁKẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH
TẾ - XÃ HỘI Ở VIỆT NAM 86
2.1. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hiện nay và những cản
trở đối với việc áp dụng hệ thống đánh giá dựa trên kết quả 87 2.1.1. Thiếu tính lựa chọn 87
2.1.2. Mục tiêu đề ra chưa cụ thể, thiếu sự gắn kết giữa mục tiêu
kế hoạch và nguồn lực 88
2.1.3. Hệ thống chỉ tiêu kế hoạch còn nhiều bất cập 91
2.2. Thực trạng phân cấp quản lý của hệ thống kế hoạch hoá 95
2.2.1. Sự phân cấp quản lý của hệ thống kế hoạch hoá hiện nay 95
2.2.2. Những bất cập của sự phân cấp quản lý hệ thống kế hoạch
hoá hiện nay 96
2.3. Thực trạng hệ thống đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế -
xã hội hiện nay . 98
2.3.1. Thực trạng về thể chế đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế
- xã hội hiện nay . 98
2.3.2. Thực trạng báo cáo đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế -
xã hội hiện nay . 100
2.3.3. Thực trạng kỹ thuật thu thập dự liệu, phối hợp thông tin
đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong phương pháp
đánh giá hiện nay 104
2.3.4. Thực trạng năng lực đội ngũ cán bộ thực hiện đánh giá Kế
hoạch triển kinh tế - xã hội hiện nay 113
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 . 116
CHƯƠNG 3:PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ KẾ
HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở VIỆT NAM . 119
3.1. Quan điểm đổi mới đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội ở Việt Nam . 119
3.2. Đề xuất đổi mới đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội ở Việt Nam theo phương pháp đánh giá dựa trên kết quả . 120
3.2.1. Hoàn thiện cấu trúc bản Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội 120
3.2.2. Đổi mới các bước đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 123
3.2.3. Đánh giá và báo cáo kết quả đánh giá 138
3.3. Điều kiện cần thiết đổi mới đánh giá Kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội 145
3.3.1. Hoàn thiện thể chế cho công tác kế hoạch hoá 145
3.3.2. Xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia phục vụ cho đánh giá 146
3.3.3. Nâng cao năng lực đánh giá . 147
3.3.4. Huy động và phân bổ nguồn lực cho đánh giá . 149
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 . 150
KẾT LUẬN . . 151
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN . 155
TÀI LIỆU THAM KHẢO 157
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài:
Hiện nay ở hầu hết các nước, lập kế hoạch được xem là công cụ quản lý
then chốt trong quá trình thực hiện chính sách công, nhằm thúc đẩy phát triển
bền vững và quản lý các thành tựu phát triển. Kế hoạch là một công cụ quản
lý và điều hành vĩ mô nền kinh tế quốc dân.Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội được xây dựng dựa trên những dự báo về bối cảnh tương lai, những giả
định chủ quan và ý chí của người làm kế hoạch. Tuy nhiên, trên thực tế kế
hoạch thường được triển khai với những điều kiện không hoàn toàn giống như
các dự báo và giả định đưa ra lúc ban đầu. Do đó, khi kế hoạch được triển
khai thực hiện cần tiến hành đánh giá để đảm bảo rằng kế hoạch sẽ được điều
hành, điều chỉnh nhằmhướng tới các mục tiêu một cách tốt nhất. Đồng thời,
đánh giá cũng là căn cứ quan trọng để xây dựng kế hoạch kỳ tiếp theo. Vì
vậy, đánh giálà một khâu rất quan trọng trong quy trình kế hoạch hoá và việc
tăng cường năng lực đánh giá Kế hoạch là rất cần thiết.
Hiện nay, cơ chế kế hoạch hoá đã được đổi mới từ kế hoạch hoá tập
trung với các chỉ tiêu hiện vật sang kế hoạch hoá định hướng. Tuy nhiên,
trọng tâm của các báo cáo đánh giá hiện nay vẫn chủ yếu là quá trình triển
khai thực hiện kế hoạch. Những thông tin được cung cấp bởi các báo cáo này
chưa đáp ứng được yêu cầu về việc xác định liệu những đầu ra của chính sách
hoặc kế hoạch đó có đem lại kết quả và tác động mong muốn hay không vì
không có mối liên hệ logic giữa đầu ra với kết quả và tác động. Để phù hợp
với sự đổi mới kế hoạch hoá đòi hỏi phải tiến hành đổi mới đánh giá thực hiện
sang đánh giá kết quả.
Bên cạnh đó, các cử tri và đại biểu Quốc hội cũng quan tâm ngày càng
nhiều hơn đến các hoạt động của Chính phủ. Quốc hội đã có nhiều phiên chất
vấn về các hoạt động của bộ máy nhà nước, đặc biệt là về hiệu quả của việc phân bổ các nguồn lực công, về kết quả, tác động của việc thực hiện các chính
sách và các mục tiêu kế hoạch đề ra.Do đó, việc nâng cao tính dân chủ, minh
bạch trong đánh giá Kế hoạch là đòi hỏi cấp thiết. Các nhà tài trợ quốc tế, các
đối tác phát triển ngày càng yêu cầu về tính minh bạch, đòi hỏi cao hơn về hiệu
quả của các dự án do họ tài trợ, hợp tác qua hệ thống đánh giá dựa trên kết quả.
Bởi vậy, việc đổi mới phương phápđánh giá kế hoạch theo hướng xây
dựng một hệ thống, phương pháp đánh giá có khả năng phản ánh được những
kết quả, tác động dự kiến của việc thực hiện kế hoạch thông qua mối liên hệ
lôgic giữa các chỉ số đầu vào, đầu ra với kết quả và tác động là rất có ý nghĩa
và phù hợp với giai đoạn phát triển hiện nay.
Xuất phát từ những đòi hỏi bức thiết như vậy, tác giả lựa chọn đề tài
“Xây dựng phương pháp Đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của ở
Việt Nam hiện nay" làm luận án tiến sĩ với mong muốn trên cơ sở hiện trạng về
đánh giá tình hình triển khai kế hoạch hiện nay ở nước ta, cùng các cơ sở lý
luận và các kinh nghiệm cụ thể, sẽ đề xuất các giải pháp, cách thức triển khai
thực hiện nhằm từng bước hoàn thiện công tác đổi mới nhằm xây dựng được
một phương pháp đánh giá thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, phù
hợp với giai đoạn phát triển mới của đất nước.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án:
Mục đích của Luận án là phân tích thực trạng công tácđánh giá của Việt
Nam về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.Từ đó đề xuất một số kiến nghị
để đổi mới, hoàn thiện công tác đánh giá Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
theo hướng tiếp cận dựa trên kết quả.