Thạc Sĩ Đánh giá hiệu quả và định hướng dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên

Luận văn thạc sĩ
Đề tài: Đánh giá hiệu quả và định hướng dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên
Mô tả bị lỗi font vài chữ, tài liệu thì bình thường

MỤC LỤC
Lời cam ñoan . i
Lời cảm ơn . ii
Mục lục .iii
Danh mục các chữviết tắt v
Danh mục bảng .vi
Danh mục biểu ñồ vii
1. MỞ ðẦU 1
1.1 Tính cấp thiết của ñềtài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu 3
1.3 Yêu cầu .4
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 5
2.1. Tình hình nghiên cứu về ñất nông nghiệp và hiện trạng sửdụng ñất
nông nghiệp trên thếgiới .5
2.1.1. ðất nông nghiệp và quan ñiểm sửdụng ñất nông nghiệp .5
2.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng ñến hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp .8
2.1.3. Tình hình sửdụng ñất nông nghiệp trên thếgiới .14
2.2. Tình hình nghiên cứu nâng cao hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp ở
Việt Nam .17
2.2.1. Tình hình sửdụng ñất nông nghiệp ởViệt Nam 17
2.2.2. Những nghiên cứu nâng cao hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp ở
Việt Nam .19
2.3 Các vấn ñề ñánh giá hiệu quảsửdụng ñất .23
2.3.1 Hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp 23
2.3.2 Các chỉtiêu ñánh giá hiệu quảsửdụng ñất 24
3. ðỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 27
3.1 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu .27
3.1.1 ðối tượng nghiên cứu ñềtài .27
3.1.2 Phạm vi nghiên cứu .27
3.2 Nội dung nghiên cứu .27
3.2.1 ðánh giá ñiều kiện tựnhiên, kinh tế- xã hội có liên quan ñến sửdụng
ñất nông nghiệp của huyện Phù Cừ . 27
3.2.2 ðánh giá hiện trạng sửdụng ñất nông nghiệp của huyện Phù Cừ 27
3.2.3 ðịnh hướng sửdụng ñất nông nghiệp huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên28
3.3 Phương pháp nghiên cứu .28
3.3.1 Phương pháp thu thập sốliệu, tài liệu 28
3.3.2 Phương pháp ñiều tra 28
3.3.3 Phương pháp chuyên gia .28
3.3.4 Phương pháp thống kê, xửlý sốliệu .28
3.3.5 Phương pháp minh họa bằng bản ñồ, biểu ñồ 28
4. KẾT QUẢNGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .30
4.1 ðiều kiện tựnhiên, kinh tế, xã hội .30
4.1.1 ðiều kiện tựnhiên .30
4.1.2. ðiều kiện kinh tế- xã hội 36
4.1.3. ðánh giá chung về ñiều kiện tựnhiên, kinh tế- xã hội huy ện
Phù Cừ 45
4.2. ðánh giá hiện trạng sửdụng ñất nông nghiệp huyện Phù Cừ .46
4.2.1 Cơcấu diện tích các loại ñất 46
4.2.2. Các loại hình sửdụng ñất nông nghiệp 48
4.2.3. Hiệu quảkinh tếtrong sửdụng ñất nông nghiệp .50
4.2.4. ðánh giá hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp của một sốloại hình sử
dụng ñất chính .53
4.2.5. ðánh giá khảnăng thích hợp và lựa chọn các LUT có triển vọng 64
4.3. ðịnh hướng sửdụng ñất nông nghiệp huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên67
4.3.1. Quan ñiểm sửdụng ñất nông nghiệp .67
4.3.2. Tiềm năng sản xuất nông nghiệp .68
4.3.3 ðịnh hướng sửdụng ñất và phát triển nông nghiệp .70
4.3.4 Những giải pháp thực hiện ñịnh hướng sửdụng ñất nông nghiệp 79
5. KẾT LUẬN VÀ ðỀNGHỊ .82
5.1 Kết luận .82
5.2 ðềnghị .83
TÀI LIỆU THAM KHẢO 84
PHỤLỤC . 89

1. MỞ ðẦU
1.1 Tính cấp thiết của ñềtài
ðất là tài sản quốc gia, là tưliệu sản xuất chủ y ếu, là ñối tượng lao
ñộng ñồng thời cũng là sản phẩm lao ñộng. ðất còn là vật mang của các hệ
sinh thái tựnhiên và các hệsinh thái canh tác, ñất là mặt bằng ñểphát triển
nền kinh tếquốc dân. Trong lĩnh vực nông nghiệp, ñất ñai là tưliệu sản xuất
ñặc biệt ñồng thời cũng là môi trường sản xuất ra lương thực, thực phẩm với
giá thành thấp nhất, là một nhân tốquan trọng của môi trường sống và trong
nhiều trường hợp lại chi phối sựphát triển hay huỷdiệt các nhân tốkhác của
môi trường. Vì vậy, chiến lược sửdụng ñất hợp lý là một phần của chiến lược
nông nghiệp sinh thái bền vững của tất cảcác nước trên thếgiới cũng nhưcủa
nước ta hiện nay.
Theo FAO (1995), các chức năng của ñất ñai ñối với hoạt ñộng sản
xuất và sinh tồn của xã hội loài người ñược thểhiện qua các mặt sau: sản xuất,
môi trường sựsống, ñiều chỉnh khí hậu, cân bằng sinh thái, tồn trữvà cung cấp
nguồn nước, dựtrữ(nguyên liệu khoáng sản trong lòng ñất); không gian sự
sống; bảo tồn, lịch sử; vật mang sựsống; phân dịlãnh thổ. Ðất ñai là ñiều kiện
vật chất chung nhất ñối với m ọi ngành sản xuất và hoạt ñộng của con người, vừa
là ñối tượng lao ñộng (cho môi trường ñểtác ñộng như: xây dựng nhà xưởng,
bố trí máy móc, làm ñất , vừa là phương tiện lao ñộng (cho công nhân nơi
ñứng, dùng ñểgieo trồng, nuôi gia súc . Ðất là ñiều kiện vật chất cần thiết
ñểtồn tại và tái sản xuất các thếhệtiếp nhau của loài người. Vì vậy, trong sử
dụng cần làm cho ñất tốt hơn cho các thếhệmai sau.
Nhu cầu tăng trưởng kinh tếxã hội phát triển mạnh, cùng với sựbùng
nổdân số ñã làm cho mối quan hệgiữa con người và ñất ngày càng căng
thẳng, những sai lầm liên tục của con người trong quá trình sửdụng ñất (có ý
thức hoặc vô ý thức) dẫn ñến hủy hoại môi trường ñất, m ột sốchức năng
nào ñó của ñất bị y ếu ñi. Vấn ñềsửdụng ñất ñai ngày càng trởnên quan
trọng và mang tính toàn cầu. Với sự phát triển không ngừng của sức sản
xuất, chức năng của ñất ñai cần ñược nâng cao theo hướng ña dạng nhiều
tầng nấc, ñểtruy ền lại lâu dài cho các thếhệsau.
Thực tế, trong những năm qua, ñã có nhiều biện pháp nhằm nâng cao
hiệu quảsửdụng ñất ñai như: giao quy ền sửdụng lâu dài, ổn ñịnh cho người
sửdụng ñất, hoàn thiện hệthống thuỷlợi, chuy ển ñổi cơcấu cây trồng, ña dạng
hoá các giống cây trồng có năng suất cao ñưa vào sản xuất, nhờ ñó mà hiệu quả
sửdụng ñất tăng lên rõ rệt. Trong ñó, việc thay ñổi cơcấu cây trồng, sửdụng
giống mới với năng suất và chất lượng cao, áp dụng các tiến bộkhoa học kỹ
thuật nhằm nâng cao hiệu quảsửdụng ñất. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả
ñạt ñược thì vẫn có những hạn chếtrong việc khai thác và sửdụng ñất ñai. Vì
vậy ñểsửdụng ñất có hiệu quảcao nhất là việc làm hết sức quan trọng và cần
thiết, ñảm bảo cho sựphát triển của sản xuất nông nghiệp cũng nhưsựphát
triển chung của nền kinh tế. Cần phải có nghiên cứu khoa học, ñánh giá thực
trạng hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp, nhằm phát hiện ra các yếu tốtích cực
và hạn chế, từ ñó làm cơsở ñể ñịnh hướng phát triển sản xuất nông nghiệp,
thiết lập các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp.
Huyện Phù Cừlà huy ện cực ñông của tỉnh Hưng Yên, nằm trong ñồng
bằng sông Hồng. Trong những năm qua cùng với sựphát triển của nền kinh tế
thịtrường là quá trình ñô thịhóa, công nghiệp hóa diễn ra mạnh mẽdẫn ñến
ñất ñai ngày càng thu hẹp, ñất nông nghiệp bịchuyển dần sang các mục ñích
khác. Mặc dù vậy, nông nghiệp vẫn là ngành sản xuất chủyếu của huyện. Vì
vậy ñòi hỏi cần phải có hướng sản xuất mới, áp dụng các tiến bộkhoa học kỹ
thuật vào sản xuất ñểtăng giá trịthu nhập trên ñơn vịdiện tích canh tác gắn
với bảo vệvà cải tạo ñất và tạo ra các sản phẩm nông nghiệp ñạt tiêu chuẩn cả
vềchất lượng và sốlượng, ñáp ứng ñược nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu.
Nhìn chung, kinh tếnông nghiệp, nông thôn của huyện Phù Cừtrong
những năm gần ñây ñã có những bước phát triển mới song vẫn còn lạc hậu,
sản xuất nông nghiệp manh mún, nhỏlẻthiếu ñồng bộ, công cụsản xuất ña
phần là thủcông, cơcấu cây trồng chưa hợp lý, năng suất lao ñộng và hiệu
quảkinh tếchưa cao. Nhận thức của nhân dân vềsản xuất hàng hoá trong cơ
chếthịtrường còn rất hạn chế. Trong khi ñó, những chính sách vềphát triển
nông nghiệp nông thôn, ñặc biệt là những chính sách cụ thể ñể phát triển
ngành nông nghiệp chưa có hiệu quả. Vì vậy, rất cần có ñịnh hướng chỉ ñạo
và có cơ chế chính sách của các cấp, các ngành ñể có hướng ñi ñúng ñắn
trong phát triển nền kinh tếnông nghiệp bền vững, giúp người dân lựa chọn
ñược phương thức sản xuất phù hợp với ñiều kiện cụthểcủa huyện, nâng cao
hiệu quả sử dụng ñất nông nghiệp, ñáp ứng yêu cầu phát triển nền nông
nghiệp bền vững là việc làm hết sức quan trọng và cần thiết.
ðểgóp phần vào việc giải quy ết những vấn ñềtrên, chúng tôi thực hiện
ñềtài: “ðánh giá hiệu quảvà ñịnh hướng dụng ñất nông nghiệp trên ñịa
bàn huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên”.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
- Nghiên cứu, ñánh giá thực trạng và hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp
từ ñó xác ñịnh các yếu tố ảnh hưởng ñến hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp
trên ñịa bàn huyện Phù Cừ.
- ðịnh hướng sử dụng ñất nông nghiệp và ñề xuất giải pháp hợp lý
nhằm sử dụng ñất nông nghiệp hiệu quả ñáp ứng yêu cầu sản xuất nông
nghiệp hàng hóa theo hướng công nghiệp hoá, hiện ñại hoá và phát triển nông
nghiệp, nông thôn bền vững.
1.3 Yêu cầu
- Nghiên cứu các ñiều kiện tựnhiên, KT-XH ñầy ñủvà chính xác, các
chỉtiêu phải ñảm bảo tính thống nhất và tính hệthống.
- ðánh giá hiệu quảsửdụng ñất nông nghiệp
- Lựa chọn các loại hình sửdụng ñất phù hợp và ñềxuất các giải pháp sử
dụng ñất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa.

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
2.1. Tình hình nghiên cứu về ñất nông nghiệp và hiện trạng sửdụng ñất
nông nghiệp trên thếgiới
2.1.1. ðất nông nghiệp và quan ñiểm sửdụng ñất nông nghiệp
2.1.1.1. Khái niệm về ñất và ñất sản xuất nông nghiệp
ðã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan ñến những khái niệm, ñịnh
nghĩa về ñất. Khái niệm ñầu tiên của học giảngười Nga Docutraiep năm 1987
cho rằng: “ðất là một vật thểthiên nhiên cấu tạo ñộc lập lâu ñời do kết quả
quá trình hoạt ñộng tổng hợp của 5 yếu tốhình thành ñất ñó là: sinh vật, ñá
mẹ, khí hậu, ñịa hình và thời gian”. Tuy vậy, khái niệm này chưa ñềcập ñến
khảnăng sửdụng và sựtác ñộng của các yếu tốkhác tồn tại trong môi trường
xung quanh. Do ñó sau này một sốhọc giảkhác ñã bổsung các yếu tố: nước
của ñất, nước ngầm và ñặc biệt là vai trò của con người ñểhoàn chỉnh khái
niệm về ñất nêu trên. Ngoài ra, còn có một sốhọc giảkhác cũng có những
khái niệm về ñất nhưsau:
- Học giảngười Anh V.R Viliam ñã ñưa ra khái niệm “ðất là l ớp
mặt t ơi xốp của lục ñịa có khảnăng tạo ra sản phẩm cho cây trồng”.
- Học giả E.Mitscherlich (1923) cho r ằng “ðất chỉ là cái giá ñỡ,
cái kho cung cấp chất dinh d ưỡng” và “ðất là cái khối hỗn hợp gồm các
phân tửnhỏ, cứng rắn, nước, không khí cần thiết cho th ực vật”. Các Mác
cho rằng: “ðất ñai là tưli ệu sản xuất cơbản và phổbiến quý báu nhất
của sản xuất nông nghi ệp, ñiều kiện không thểthi ếu ñược của sựtồn tại
và tái sinh của hàng loạt thếhệngười kếtiếp nhau”.
Theo quan niệm của các nhà thổnhưỡng và quy hoạch Việt Nam cho
rằng “ðất là phần trên mặt của vỏtrái ñất mà ở ñó cây cối có thểmọc ñược”
[6] và ñất ñai ñược hiểu theo nghĩa rộng: “ðất ñai là một diện tích cụthểcủa
bềmặt trái ñất, bao gồm tất cảcác yếu tốcấu thành của môi trường sinh thái
ngay trên và dưới bềmặt bao gồm: khí hậu, thời tiết, thổnhưỡng, ñịa hình,
mặt nước, các lớp trầm tích sát bềmặt cùng với nước ngầm và khoáng sản
trong lũng ñất, ñộng thực vật, trạng thái ñịnh cưcủa con người, những kết quả
của con người trong quá khứvà hiện tại ñểlại ” [6].
Với ý nghĩa ñó, ñất nông nghiệp là ñất ñược sửdụng chủyếu vào sản
xuất của các ngành nông nghiệp nhưtrồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản
hoặc sửdụng vào mục ñích nghiên cứu thí nghiệm vềnông nghiệp. Khi nói ñất
nông nghiệp người ta nói ñất sửdụng chủyếu vào sản xuất của các ngành nông
nghiệp, bởi vì thực tếcó trường hợp ñất ñai ñược sửdụng vào mục ñích khác
nhau của các ngành. Trong trường hợp ñó, ñất ñai dược sửdụng chủyếu cho
hoạt ñộng sản xuất nông nghiệp mới ñược coi là ñất nông nghiệp, nếu không sẽ
là các loại ñất khác (tùy theo việc sửdụng vào mục ñích nào là chính).
Tuy nhiên, ñểsửdụng ñầy ñủhợp lý ruộng ñất, trên thực tếngười ta
coi ñất ñai có thểtham gia vào hoạt ñộng sản xuất nông nghiệp mà không cần
có ñầu tưlớn nào cả. Vì vậy, Luật ñất ñai năm 2003 nêu rõ: “ðất nông nghiệp
là ñất sửdụng vào mục ñích sản xuất, nghiên cứu, thí nghiệm vềnông nghiệp,
lâm nghiệp và nuôi trồng thủy sản, làm muối và mục ñích bảo vệ, phát triển
rừng, bao gồm ñất sản xuất nông nghiệp, ñất sản xuất lâm nghiệp, ñất nuôi
trồng thủy sản, ñất làm muối và ñất nông nghiệp khác”.
2.2.1.2. Quan ñiểm sửdụng ñất nông nghiệp
ðất ñai là nguồn tài nguyên có hạn trong khi ñó nhu cầu sửdụng ñất
ngày càng gia tăng, ñặc biệt ñất nông nghiệp có xu hướng ngày càng giảm do
bịtrưng dụng sang các mục ñích phi nông nghiệp. Vì vậy, sửdụng ñất nông
nghiệp ởnước ta với mục tiêu nâng cao hiệu quảkinh tếxã hội trên cơsởbảo
ñảm an ninh lương thực, thực phẩm, bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng,
tăng cường nguyên liệu cho công nghiệp, ñảm bảo khảnăng phòng hộmôi

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu tiếng Việt
1. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2000), Chiến lược phát triển
nông nghiệp - nông thôn ñến năm 2010, Hà Hội.
2. BộTài nguyên và Môi trường (2006), Kếhoạch sửdụng ñất 5 năm 2006 –
2010 của cảnước, Hà Nội.
3. Hà ThịThanh Bình (2002), Trồng trọt ñại cương, NXB Nông nghiệp I, Hà
Nội, trang 28, 43.
4. VũThịBình (1993), "Hiệu quảkinh tếsửdụng ñất canh tác trên ñất phù
sa sông Hồng huyện Mỹ Văn - Hải Hưng", Tạp chí nông nghiệp và
công nghiệp thực phẩm, (10), trang 391 - 392.
5. Nguyễn Duy Bột (2001), Tiêu thụnông sản - thực trạng và giải pháp, Tạp
chí kinh tếvà phát triển, số1/2001.
6. Trần Thị Minh Châu (2007), Về chính sách ñất nông nghiệp ởnước ta
hiện nay, Nhà xuất bản Chính trịQuốc gia, Hà Nội.
7. ðỗKim Chung (1999), Công nghiệp hoá, hiện ñại hoá nông nghiệp và
phát triển nông thôn ởcác vùng kinh tếlãnh thổViệt Nam, nghiên cứu
kinh tếsố253, trang 43.
8. Nguyễn Huy Cường (1997), Tổ chức sản xuất dưa chuột xuất khẩu vụ
ñông ở huyện Nam Thanh, tỉnh Hải Hưng, Kết quả nghiên cứu khoa
học, Kinh tếnông nghiệp (1995 - 1996), NXBNN, Hà Nội.
9. Ngô Thế Dân (2001), Một số vấn ñề khoa học công nghệ nông nghiệp
trong thời kỳ công nghiệp hoá - hiện ñại hoá nông nghiệp, Tạp chí
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn số1.
10. ðường Hồng Dật và cộng sự(1994), Lịch sửnông nghiệp Việt Nam.
11. Phạm ThịMỹDung (1996), Phân tích kinh tếnông nghiệp, NXB Nông
nghiệp, Hà Nội, trang 126.
12. VũNăng Dũng, Quy hoạch nông thôn Việt Nam những năm ñầu thếkỷ
21, Nông dân nông nghiệp nông thôn Việt Nam trang 301 - 302.
13. VũNăng Dũng, Lê Hồng Sơn, Lê Hùng Tuấn và cộng sự, (1996), ða dạng
hoá sản phẩm nông nghiệp vùng ðBSH, Viện Quy hoạch và Thiết kế
nông nghiệp, BộNông nghiệp và Phát triển nông thôn. ðềtài cấp bộ.
14. Viện chiến lược, chính sách và tài nguyên và môi trường (1994), Dựán
quy hoạch tổng thể ðồng Bằng sông Hồng, Báo cáo nền số9, Hà Nội.
15. Nguyễn NhưHà (2000), Phân bón cho lúa ngắn ngày trên ñất phù sa
sông Hồng,Luận án Tiến sĩNông nghiệp trường ðHNNI - Hà Nội.
16. Quy ền ðình Hà (1993), ðánh giá kinh tế ñất lúa vùng ðồng bằng sông
Hồng, Luận án tiến sĩnông nghiệp, Trường ðại học Nông nghiệp I, Hà
Nội.
17. Quyền ðình Hà (2005), Bài giảng kinh tế ñất, Trường ðH Nông Nghiệp
1 Hà Nội.
18. Tô ðức Hạnh, Phạm Văn Linh (2000), Phát triển kinh tế hàng hoá
trong nông thôn các tỉnh vùng núi phía Bắc Việt Nam, thực trạng và
giải pháp, Nhà xuất bản Chính trịquốc gia, Hà Nội, trang 139 - 140.
19. ðỗNguyên Hải (2000), ðánh giá ñất và hướng sửdụng ñất bền vững
trong sản xuất nông nghiệp của huyện Tiên Sơn tỉnh Bắc Ninh, Luận án
Tiến sĩNông nghiệp, Trường ðHNNI - Hà Nội.
20. Hoàng Văn Hoa (1995), Chính sách nông nghiệp ởcác nước ASEAN và
ñịnh hướng tiếp tục hoàn thiện chính sách phát triển kinh tế nông
nghiệp hàng hoá ởBắc Bộ, Kỷyếu khoa học, ñềtài KX.03.21A
21. Nguyễn ðình Hợi (1993), Kinh tếtổchức và quản lý sản xuất kinh doanh
nông nghiệp, NXB Thống kê, Hà Nội.
22. Nguyễn Hải Hữu (2000), ðào tạo nghề ñáp ứng với chuyển ñổi cơcấu
kinh tế nông nghiệp và nông thôn theo hướng công nghiệp hoá, hiện
ñại hoá, Hội