Luận Văn Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nước tại mô hình Nông nghiệp sinh thái Khe Soong - Hương Sơn - Hà Tĩ

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nước là cội nguồn của sự sống, là nguồn tài nguyên có khả năng tái tạo vô cùng quý giá đối với sinh vật, với sự tồn tại và phát triển của con người. Nước quyết định ít nhiều đến sự phát triển của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Trong phát triển nông nghiệp, nước đóng vai trò quan trọng nhất, quyết định đến năng suất cây trồng và vật nuôi. Đặc biệt đối với các quốc gia nghèo, ngành sản xuất nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân thì nước lại càng có ý nghĩa sống còn. Việt Nam có nguồn tài nguyên nước dồi dào, có điều kiện phát triển mạnh về nông nghiệp và nước dùng cho nông nghiệp chiếm một tỷ trọng lớn gấp 6 – 7 lần tổng lượng nước dùng cho các ngành kinh tế quốc dân. Nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam vẫn là một nước nông nghiệp. Năm 2009, giá trị sản lượng của nông nghiệp đạt 71.473 nghìn tỷ đồng, tăng 1,32% so với năm 2008 và chiếm 13,85% tổng sản lượng trong nước. Tỷ trọng của nông nghiệp trong nền kinh tế bị sụt giảm trong những năm gần đây, trong khi các lĩnh vực kinh tế khác gia tăng. Đóng góp của nông nghiệp vào tạo việc làm còn lớn hơn cả đóng góp của ngành này vào GDP. Trong năm 2005, có khoảng 60% lao động làm việc trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản. Sản lượng nông nghiệp xuất khẩu chiếm khoảng 30% trong năm 2005 [18].
Tuy nhiên, nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp hiện nay đang bị ô nhiễm và ngày càng cạn kiệt. Trước đây, chúng ta chủ yếu tập trung vào việc tìm kiếm nguồn nước, còn việc sử dụng nước thế nào cho hiệu quả chưa được coi trọng. Trong thực tế, do tập quán canh tác, sự hiểu biết còn hạn chế về kỹ thuật nông nghiệp, kỹ thuật tưới, tiêu theo yêu cầu của cây trồng trong từng giai đoạn sinh trưởng đã dẫn đến việc sử dụng nước rất lãng phí. Vì vậy, đã đến lúc cần phải đặt vấn đề sử dụng nước làm sao cho hiệu quả, đặc biệt là sử
Khóa luận tốt nghiệp Nguyễn Thị Tươi MT52A
2
dụng nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, thay cho quan điểm trước đây cho rằng nước là nguồn tài nguyên vô hạn. Khe Soong là một mô hình mang tầm chiến lược của FFS - HEPA theo hướng nông nghiệp sinh thái. Chức năng chính của Khe Soong là mô hình đào tạo, khảo nghiệm, ứng xử, ngoài ra còn có chức năng nhỏ là cung cấp sản phẩm cho FFS - HEPA. Từ năm 2006 đến nay mô hình đã và đang xây dựng, học hỏi các khuôn mẫu vận hành của tự nhiên từ đó thiết kế các hệ thống gần giống hoặc nguyên tắc hoạt động tương tự với hệ thống tự nhiên như hệ thống thu trữ nước. Hiện tại Khe Soong đang tiến hành xây dựng theo hướng nông nghiệp sinh thái nhằm tối ưu hóa các nguồn năng lượng từ tự nhiên, trong đó có nguồn nước. Vì thế tôi đã tiến hành đề tài nghiên cứu “Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nước tại mô hình nông nghiệp sinh thái Khe Soong- Hương Sơn- Hà Tĩnh”

MỤC LỤC
Phần 1. MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục đích và yêu cầu của đề tài . 2
2.1. Mục đích nghiên cứu 2
2.2.Yêu cầu của đề tài nghiên cứu 2
Phần 2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 3
2.1. Hệ sinh thái nông nghiệp và mô hình nông nghiệp sinh thái . 3
2.1.1. Hệ sinh thái nông nghiệp 3
2.1.2. Mô hình nông nghiệp sinh thái . 5
2.2. Vai trò của nguồn nước trong nông nghiệp . 7
2.3. Một số mô hình nông nghiệp sử dụng nguồn nước có hiệu quả ở trên thế giới và Việt Nam . 9
2.3.1. Ở trên thế giới . 9
2.3.2. Ở Việt Nam . 11
2.4. Phương pháp nghiên cứu và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nước trong hệ thống nông nghiệp sinh thái . 14
2.4.1. Các phương pháp tiếp cận . 14
2.4.2. Tiêu chí đánh giá hiệu quả môi trường, xã hội, kinh tế 14
2.5. Lịch sử hình thành và phát triển trung tâm FFS – HEPA 15
2.5.1. Lịch sử hình thành trung tâm FFS – HEPA 15
2.5.2. Tiến trình phát triển trung tâm HEPA . 16
Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 19
3.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu 19
3.2. Nội dung nghiên cứu 19
3.3. Phương pháp nghiên cứu 19
Phần 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 21
4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của địa phương . 21
Khóa luận tốt nghiệp Nguyễn Thị Tươi MT52A
v
4.1.1. Điều kiện tự nhiên . 21
4.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội . 23
4.2. Quá trình hình thành và phát triển của mô hình nông nghiệp sinh thái Khe Soong . 26
4.2.1. Quá trình hình thành của mô hình Khe Soong 26
4.2.2. Tiến trình phát triển mô hình 27
4.3. Hiện trạng quản lý và sử dụng nguồn nước tại mô hình nông nghiệp sinh thái Khe Soong 31
4.3.1. Nguyên tắc thiết kế mô hình nông nghiệp sinh thái Khe Soong 31
4.3.2. Hiện trạng mô hình nông nghiệp sinh thái Khe Soong . 36
4.3.3. Hiện trạng quản lý và sử dụng nguồn nước tại mô hình nông nghiệp sinh thái Khe Soong 44
4.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nước tại mô hình nông nghiệp sinh thái Khe Soong . 68
4.4.1. Hiệu quả sử dụng nguồn nước của mô hình . 68
4.4.2. Những trở ngại và hạn chế trong việc sử dụng nguồn nước có hiệu quả 77
4.4.3. Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức trong phát triển bền vững mô hình Khe Soong . 78
4.5. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nước tiết kiệm, hợp lý trong mô hình Khe Soong 79
Phần 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ . 81
5.1. Kết luận 81
5.2. Kiến nghị 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 84