Thạc Sĩ Đánh giá hiệu quả của xạ trị kết hợp Capecitabine trước mổ trong ung thư trực tràng thấp tiến triển

Luận án tiến sĩ năm 2013
Đề tài: Đánh giá hiệu quả của xạ trị kết hợp Capecitabine trước mổ trong ung thư trực tràng thấp tiến triển tại chỗ


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. GIẢI PHẪU TRỰC TRÀNG 3
1.1.1. Cấu tạo trực tràng 3
1.1.2. Liên quan định khu 4
1.2. CHẨN ĐOÁN UNG THƯTRỰC TRÀNG . 4
1.2.1. Triệu chứng lâm sàng 4
1.2.2. Triệu chứng cận lâm sàng 5
1.2.3. Chẩn đoán giai đoạn bệnh . 14
1.3. ĐIỀU TRỊUNG THƯTRỰC TRÀNG 16
1.3.1. Phẫu thuật ung thưtrực tràng 16
1.3.2. Xạtrịung thưtrực tràng 19
1.3.3. Hóa trịung thưtrực tràng 26
1.4. HÓA CHẤT SỬDỤNG TRONG NGHIÊN CỨU 29
1.4.1. Chỉ định điều trịbệnh UTĐTT: . 29
1.4.2. Chống chỉ định 29
1.4.3. Liều lượng khi sửdụng với xạtrịvà cách sửdụng . 29
1.4.4. Cơchếhoạt động . 29
1.4.5. Dược động học 30
1.4.6. Tác dụng không mong muốn . 30
1.4.7 Đặc tính dược phẩm . 31
1.5. MỘT SỐNGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC VỀHOÁ
XẠTRƯỚC MỔBỆNH UNG THƯTRỰC TRÀNG . 31
1.5.1. Một sốnghiên cứu trên thếgiới vềhoá-xạtrịtrước mổbệnh
ung thưtrực tràng . 31
1.5.2. Một sốnghiên cứu vềxạtrịung thưtrực tràng tại Việt nam 33
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 35
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU . 35
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân . 35
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừbệnh nhân . 35
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 36
2.2.1. Thiết kếnghiên cứu . 36
2.2.2. Các bước tiến hành 36
2.3. XỬLÝ SỐLIỆU 50
2.4. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU 51
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢNGHIÊN CỨU . 53
3.1. ĐẶC ĐIỂM NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU . 53
3.1.1.Tuổi và giới 53
3.1.2. Lý do vào viện . 54
3.1.3. Thời gian từlúc có triệu chứng đầu tiên đến khi vào viện 54
3.1.4. Phẫu thuật làm làm hậu môn nhân tạo trên u trước điều trị 55
3.1.5. Vịtrí khối u trước điều trịso với rìa hậu môn 55
3.1.6. Đặc điểm mô bệnh học của khối u trước điều trị 56
3.1.7. Liều thuốc Capecitabine và trường chiếu xạtrị 56
3.2. ĐÁNH GIÁ ĐÁP ỨNG 57
3.2.1. Đáp ứng cơnăng 57
3.2.2. Đánh giá đáp ứng sau điều trịqua thăm khám trực tràng và nội
soi trực tràng 59
3.2.3. Đánh giá đáp ứng bằng cộng hưởng từtiểu khung 1.5 Tesla . 62
3.2.4. Đánh giá đáp ứng thông qua sựthay đổi nồng độCEA 64
3.2.5. Đánh giá đáp ứng dựa vào tỷlệbệnh nhân được phẫu thuật 67
3.2.6. Đánh giá đáp ứng dựa vào mô bệnh học sau phẫu thuật . 72
3.3. CÁC TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN TRONG VÀ SAU ĐIỀU
TRỊ 78
3.3.1. Độc tính trên hệhuyết học 78
3.3.2. Độc tính trên gan, thận 82
3.3.3. Các tác dụng không mong muốn . 83
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 86
4.1. ĐẶC ĐIỂM NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU . 86
4.1.1. Tuổi và giới . 86
4.1.2. Lý do vào viện . 86
4.1.3. Thời gian từlúc có triệu chứng đầu tiên đến khi vào viện 87
4.1.4. Phẫu thuật làm làm hậu môn nhân tạo trên u trước điều trị 87
4.1.5. Đặc điểm mô bệnh học trước điều trị 88
4.1.6. Liều thuốc Capecitabine và trường chiếu xạtrị 89
4.2. ĐÁP ỨNG SAU ĐIỀU TRỊ . 89
4.2.1. Đáp ứng cơnăng sau điều trị . 89
4.2.2. Đánh giá đáp ứng bằng cộng hưởng từtiểu khung 1.5 Tesla . 93
4.2.3. Đánh giá đáp ứng thông qua sựthay đổi nồng độCEA 97
4.2.4. Đánh giá đáp ứng dựa vào tỷlệbệnh nhân được phẫu thuật 100
4.2.5. Đánh giá đáp ứng thông qua mô bệnh học sau phẫu thuật 106
4.3. CÁC TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN TRONG VÀ SAU
ĐIỀU TRỊ . 109
4.3.1. Độc tính trên hệhuyết học 109
4.3.2. Độc tính trên gan, thận 111
4.3.3. Các tác dụng không mong muốn khác 112
KẾT LUẬN 119
KIẾN NGHỊ . 121
DANH MỤC CÁC BÀI BÁO ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐCÓ LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤLỤC


ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thưtrực tràng (UTTT) là một trong những bệnh ung thưphổbiến
ởnước ta và các nước trên thếgiới. Tỷlệmắc UTTT trên thếgiới ngày càng
tăng. Ởnhững nước phát triển, ung thư đại trực tràng (UTĐTT) đứng hàng
thứ2 trong sốcác bệnh ung thư ởcả2 giới, chỉsau ung thưphổi ởnam giới
và ung thưvú ởnữgiới. Tại Pháp, hàng năm có khoảng 34.500 ca ung thư đại
trực tràng mới và khoảng 16.800 ca tửvong. Tại Mỹhàng năm có khoảng
41.000 trường hợp UTTT mới mắc trong đó có khoảng 6-13% bệnh nhân ở
giai đoạn T4; khoảng 5-30% bệnh nhân UTTT được PT trước đó sẽtái phát
tại chỗ[45], [59], [67].
Tại Việt Nam, UTĐTT nằm trong sốcác bệnh ung thưhay gặp và đứng
vịtrí thứ6 trong các bệnh ung thưvới tỷlệmắc là 9,2/100.000 dân và tỷlệtử
vong là 5,0/100.000 dân [51].
Hiện nay, bệnh nhân UTTT đến khám bệnh ởgiai đoạn muộn, khi tổn
thương đã xâm lấn tổchức xung quanh còn cao, nên tỷlệcác bệnh nhân được
điều trịphẫu thuật triệt căn và phẫu thuật bảo tồn cơtròn hậu môn thấp, đặc
biệt khó khăn khi khối u xâm lấn vào mặt trước xương cùng (T4). Chính vì
vậy, thời gian sống thêm và chất lượng sống không cao. Trong vài năm gần
đây, ởmột sốcơsở điều trịung thưvới những bệnh nhân UTTT giai đoạn
tiến triển tại chỗ, không thểphẫu thuật triệt căn ngay từ đầu thì đang được
điều trịxạtrịtrước mổ. Tuy nhiên vẫn còn các trường hợp kháng tia, đáp ứng
kém (theo Võ Văn Xuân (2012) tỷlệ đáp ứng hoàn toàn sau xạtrịtrước mổ
(8,9%) [30]) từ đó dẫn đến tỷlệbệnh nhân UTTT không thể điều trịphẫu
thuật triệt căn mà chỉ điều trịtriệu chứng thăm dò làm hậu môn nhân tạo cao
(theo nghiên cứu của tác giảVõ Quốc Hưng (2004) là 21,5%) [18].
Hiện nay, trên thếgiới đang có những thay đổi và tiến bộlớn trong điều
2
trịUTTT: nhiều tác giả đang tiến hành nghiên cứu ứng dụng các kỹthuật mới,
các thuốc mới, phối hợp nhiều phương pháp đểnâng cao hiệu quả điều trịvà
cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân. Một trong những hướng nghiên cứu
đó là điều trịphối hợp hoá xạtrịtrước mổ. Đã có nhiều nghiên cứu điều trị
kết hợp đồng thời Capecitabine với xạtrịtrước mổliều 45-50,4Gy cho bệnh
nhân UTTT giai đoạn tiến triển tại chỗcho thấy có kết quảkhảquan: giúp hạ
thấp giai đoạn bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho phẫu thuật và tăng tỷlệbảo
tồn cơthắt hậu môn. Tác giảElwanis và cs 2009: tỷlệhạthấp giai đoạn bệnh
sau hóa xạtrịlà 74,4% [44].
Ởnước ta cho đến nay chưa có nghiên cứu nào vềvấn đềnày đặc biệt
đánh giá hiệu quảcủa điều trịphối hợp hoá xạtrịtrước mổcho bệnh nhân
UTTT thấp ởgiai đoạn tiến triển tại chỗ(T3, T4). Chính vì vậy chúng tôi tiến
hành đềtài “Đánh giá hiệu quảcủa xạtrịkết hợp Capecitabine trước mổ
trong ung thưtrực tràng thấp tiến triển tại chỗ” nhằm mục tiêu:
1. Đánh giá hiệu quảcủa phác đồxạtrịkết hợp Capecitabine
trước mổtrong ung thưtrực tràng thấp tiến triển tại chỗ
2. Đánh giá một sốtác dụng không mong muốn của phác đồ


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt:
1. Phạm Văn Bình, Nguyễn Văn Hiếu, Nguyễn Văn Xuyên, (2012),
''Nạo vét hạch của phẫu thuật nội soi cắt cụt trực tràng điều trịung thư
trực tràng thấp tại Bệnh viện K'',Tạp chí Ung thưhọc Việt nam, số2-2012, Hội phòng chống Ung thưViệt Nam, 109-112.
2. ĐỗThịPhương Chung, Đoàn Ngọc Giao, Trịnh Viết Thông, (2012),
''Phẫu thuật nội soi đại-trực tràng: kết quảvới 50 trường hợp'',Tạp chí
Y học Việt nam, tháng 7, số1, Tổng hội y học Việt Nam, 97-100.
3. Nguyễn Xuân Cử, (2003), ''Cơsởvật lý- sinh học trong xạtrịung
thư'',Thực hành xạtrịbệnh ung thư, Nhà xuất bản y học, 19-108.
4. Nguyễn Xuân Cử, (2003), ''Mô phỏng trong xạtrị'',Thực hành xạtrị
bệnh ung thư, Nhà xuất bản y học, 139-152.
5. Lê Văn Cường, (2011), ''Giải phẫu học sau đại học'', Đại học Y dược
Thành phốHồChí Minh Bộmôn Giải phẫu học, Nhà Xuất bản Y học.
6. Lê Chính Đại, (1999), ''Điều trịtia xạung thư'',Bài giảng ung thưhọc,
Nhà xuất bản y học, 74-81.
7. Phạm Quốc Đạt, (2002), ''Đánh giá kết quả điều trịtia xạkết hợp
phẫu thuật trong ung thưbiểu mô tuyến trực tràng'',Luận văn thạc sỹy
học, Trường Đại học Y hà nội.
8. Nguyễn Bá Đức, (2000), ''Các tác dụng phụcủa thuốc chống ung thư
và cách xửtrí'',Hóa chất điều trịbệnh ung thư, Nhà xuất bản Y học,
288-317.
9. Nguyễn Bá Đức, Trần Văn Thuấn, Nguyễn Tuyết Mai, (2010), ''Ung
thư đại trực tràng'', Điều trịnội khoa bệnh Ung thư, Nhà xuất bản y
học, 153-161.
10. Nguyễn Hoàng Gia, (2012), ''Nhận xét một số đặc điểm lâm sàng, cận
lâm sàng của ung thưtrực tràng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội từ
tháng 1/2010 đến tháng 3/2012'',Khóa luận tốt nghiệp bác sỹ, Trường
Đại học Y Hà nội.
11. Nguyễn Văn Hiếu, (2002), ''Nghiên cứu độxâm lấn của ung thưtrực
tràng qua lâm sàng, nội soi và siêu âm nội trực tràng'',Luận văn Tiến
sỹy học, Trường Đại học y Hà nội.
12. Nguyễn Văn Hiếu, (2010), ''Ung thư đại trực tràng'', Điều trịphẫu
thuật bệnh ung thư, Nhà xuất bản y học 269-283.
13. Nguyễn Văn Hiếu, Đinh Văn Trực, (2005), ''Đánh giá kết quảchụp
CT Scan trong chẩn đoán mức xâm lấn và di căn hạch vùng tiểu khung
trên 35 bệnh nhân ung thưtrực tràng tại Bệnh viện K'', Đặc san Ung
thưhọc, Quý III, 2005, Hội phòng chống Ung thưViệt nam, 141-143.
14. Nguyễn Văn Hiếu, Võ Văn Xuân, (2007), ''Ung thư đại trực tràng và
ống hậu môn'',Chẩn đoán và điều trịbệnh ung thư, Nhà xuất bản y học,
223-235.
15. Nguyễn Công Hoàng, (2008), ''Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, chất
chỉ điểm u CEA và sựbộc lộP53, Her-2/Neu của ung thưtrực tràng
phẫu thuật triệt căn tại bệnh viên K. '',Luận văn thạc sỹY học, Đại học
Y Hà Nội.
16. ĐỗXuân Hợp, (1968), ''Giải phẫu bụng'', Nhà xuất bản y học và thể
dục thểthao.
17. Nguyễn Duy Huề, (2001), ''Chẩn đoán hình ảnh hệtiêu hóa'',Bài
giảng chẩn đoán hình ảnh, Nhà xuất bản y học, 88-136.
18. Võ Quốc Hưng, (2004), ''Nhận xét một số đặc điểm lâm sàng, mô bệnh
học và đánh giá kết quả đáp ứng xạtrịtrước mổcủa ung thưtrực tràng
tại Bệnh viện K'',Luận văn thạc sỹY học, Trường Đại học Y Hà nội.