Tài liệu Đánh giá của anh (chị ) về các phương thức bồi thường khi nhà nước thu hồi đất.

MỞ ĐẦU

Cùng với việc giao, cho thuê đất , các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ tiến hành các biện pháp thu hồi đất đai . Đây là biện pháp pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ quyền sở hữu toàn dân về đất đai mà Nhà nước là đại diện chủ sở hữu. Khoản 1 điều 5 luật đất đai 2003 khẳng định : “ Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất và quản lý.”
Thu hồi đất nhằm vào những mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội ,quốc phòng , an ninh .công cộng,hay xử lý những vi phạm pháp luật đất đai hoặc thu hồi do hết thời hạn giao, cho thuê Tuy nhiên đi cùng với việc thu hồi đất của những chủ thể có quyền và lợi ích hợp pháp gắn liền với đất thì vấn hỗ trợ, tái định cư đặc biệt là bồi thường lại trở thành vấn đề vô cùng nóng bỏng,rất đáng phải quan tâm.Chính vì vậy em đã chọn đề tài: Đánh giá của anh (chị ) về các phương thức bồi thường khi nhà nước thu hồi đất.

NỘI DUNG
I/ Khái niệm thu hồi đất, bồi thường đất và mục đích ý nghĩa của việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, các phương thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
1. Khái niệm thu hồi đất, bồi thường đất và mục đích ý nghĩa của việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
· Khái niệm thu hồi đất
Theo khoản 5 Điều 4 Luật Đất đai 2003: thu hồi đất là việc Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất đã giao cho tổ chức, Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn quản lý theo quy định của Luật Đất đai.

· Bồi thường khi thu hồi đất
Theo khoản 6 Điều 4 của Luật đất đai năm 2003 :Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất: là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho người bị thu hồi đất.
· Mục đích, ý nghĩa của việc bồi thường đất khi Nhà nước thu hồi .
Trước tiên ta hiểu việc bồi thường của Nhà nước khi thu hồi đất chỉ áp dụng khi các chủ thể bị thu hồi có quyền và lợi ích hợp pháp gắn liền với đất bị thu hồi.
Nhằm phục vụ yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa –hiện đại hóa đất nước, những mục tiêu kinh tế, chính trị, quốc phòng an ninh, lợi ích cộng đồng Nhà nước phải tiến hành hoạt động thu hồi đất như 1 tất yếu.Quá trình thu hồi đất đặt ra nhiều vấn đề kinh tế-xã hội cần được giải quyết thỏa đáng.
Việc bồi thường nhằm bù đắp những tổn thất mà người sử dụng đất phải gánh chịu và những hậu quả trong quá trình thu hồi đất, giải quyết hài hòa giữa việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng đất.
1. Các phương thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
Theo quy định của pháp luật hiện hành thì các phương thức bồi thường khi nhà nước thu hồi đất bao gồm:
- Bồi thường bằng tiền.
- Bồi thường bằng việc thực hiện chính sách tái định cư
- Bồi thường bằng việc giao đất mới.
- Các phương thức bồi thường khác: Hỗ trợ di chuyển và hỗ trợ tái định cư, hỗ trợ chuyển đổi nghề tạo việc làm hỗ trợ ổn định cược sống và sản xuất .
II/ Đánh giá các phương thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
Việc đa dạng hóa các hình thức bồi thường nhằm tạo điều kiện cho các chủ thể tiếp cận đến hình thức bồi thường phù hợp nhất đối với mình để có thể nhanh chóng ổn định cuộc sống sau khi đã bị thu hồi đất. Trên thực tế hoạt động thu hồi, bồi thường đất bằng những phương thức trên đã được thực thi. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện các phương thức bồi thường lại gặp không ít các khó khăn vướng mắc. Điều đó thể hiện rõ qua những bất cập dưới đây.
· Phương thức bồi thường bằng tiền.
Đây là phương thức bồi thường phổ biến và chiếm ưu thế nhất hiện nay.Bồi thường bằng tiền được áp dụng khi Nhà nước thu hồi đất nhưng lại không có quỹ đất khác phù hợp với cùng mục đích để bồi thường hoặc người dân không có nhu cầu nhận đất mà muốn nhận tiền bồi thường.So với các phương pháp khác thì đây là phương pháp tiến hành khá nhanh gọn nhưng trên thực tế lại gặp phải những vấn đề cần phải khắc phục :
Đầu tiên : Nhà nước chưa có chính sách nhất quán trong việc thực hiện chính sách bồi thường .Nhà nước ban hành và quyết định chính sách bồi thường đối với những dự án quốc phòng,an ninh, mục đích công cộng .Tuy nhiên đối với các dự án đầu tư thì lại cho phép thực hiện cơ chế thỏa thuận về giá đất ,chính điều này tạo ra một sự chênh lệch giá bồi thường lớn mặc dù trong cùng một phạm vi lãnh thổ .
Thứ hai : Khoản 1 Điều 9 Nghị định 197/2004/NĐ-CP quy định “Giá đất để tính bồi thường là giá đất theo mục đích đang sử dụng tại thời điểm có quyết định thu hồi đất do ủy ban nhân dân cấp tỉnh công bố theo quy định của Chính phủ; không bồi thường theo giá đất sẽ được chuyển mục đích sử dụng.”Giá đất được UBND tỉnh công bố ngày 01 tháng 01 hàng năm theo quy định của Chính phủ.Theo đó giá đất bồi thường không theo kịp giá chuyển nhượng trên thị trường, mặc dù ở hai thời điểm khác nhau trong năm nhưng giá bồi thường lại như nhau.Sự ra đời của Nghị định 17 NĐ-CP ngày 27/01/2006 có sửa đổi bổ sung quy định về bồi thường đất sau thu hồi với quy định “ Tại thời điểm có quyết định bồi thường đất mà giá đất bồi thường chưa sát với thực tế thì UBND tỉnh điều chỉnh cho phù hợp.” Tuy vậy, không quy định “ sát” ở đây là như nào nên gây ra sự tùy tiện trong thực hiện pháp luật gây bức xúc cho người dân. Điều đó lý giải vì sao trong các vụ khiếu kiện về đền bù giải phóng mặt bằng thì có đến 70% trong số đó liên quan đến giá đất đền bù quá thấp.Một điều đáng nói ở đây là một khi đất bị thu hồi đó quy hoạch thành đất đô thị, đất kinh doanh thì người dân muốn sử dụng thì phải bỏ ra mua với giá rất cao gấp nhiều lần so với giá đền bù.Không những bị thu hồi đất mà người dân còn bị thiệt đơn thiệt kép .
· Bồi thường bằng việc giao đất mới.
Điều 42 Luật Đất đai 2003 và điều 6 nghị định 197/2004/NĐ-CP quy định: Người bị thu hồi loại đất nào thì được bồi thường bằng việc giao đất mới có cùng mục đích sử dụng đất.
Giao đất mới là hình thức Nhà nước sau khi thu hồi đất sẽ tiến hành bồi thường cho chủ thể bị thu hồi một phần đất khác cùng loại cùng mục đích canh tác để người bị thu hồi có thể tiếp tục đảm bảo cuộc sống. Trên thực tế thì hình thức này lại bộc lộ nhiều hạn chế và thiếu tính khả thi.
Trước hết phải khẳng định rằng loại đất bị thu hồi nhiều nhất là đất nông nghiệp,Thời kỳ 2001 - 2010 bình quân mỗi năm diện tích đất cho phát triển công nghiệp tăng 77.000ha, diện tích đất đô thị tăng thêm khoảng 53.000ha, diện tích đất phục vụ cho phát triển cơ sở hạ tầng khoảng 41.500ha trong khi đó diện tích đát nông nghiệp lai liên tục giảm.Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới năm 2009, mỗi năm khoảng 10.000ha đất nông nghiệp chuyển đổi sang mục đích sử dụng khác, tương ứng với 100.000 người mất đất. Cho đến nay, có khoảng 3 triệu hộ nông dân cả nước bị ảnh hưởng tới đời sống do thu hồi đất.
Đối với đất nông nghiệp thì việc bồi thường bằng hình thức này xem ra rất thiếu khả thi vì nước ta là một nước nông nghiệp khoảng 2/3 dân số hoạt động nông nghiệp, quỹ đất nông nghiệp đã được giao hoặc cho thuê tới hàu hết các hộ nông dân trong thời hạn 20 đến 50 năm và khi hết hạn nếu có nhu cầu thì vẫn được xem xét gia hạn tiếp như vậy có thể thấy gần như đã không còn quỹ đất nông nghiệp để bồi thường cho chủ thể có nhu cầu.
Việc bồi thường bằng việc giao đất mới cũng không đem lại hài lòng cho người bị thu hồi vì đa phần đất được bồi thường là đất xấu khó canh tác,hiệu quả không cao và có vị trí địa lý không thuận lợi .
Việc bồi thường bằng diện tích đất để kinh doanh, dịch vụ . là giải pháp hữu hiệu trong tình trạng quỹ đất nông nghiệp ngày càng hạn chế, tạo điều kiện rộng rãi cho các chủ thể có thể chuyển đổi nghề nghiệp, ổn định kinh tế ,nó còn thể hiện sự quan tâm tạo điều kiện cho người dân của Nhà nước .tuy nhiên cũng cần có những quy định chặt chẽ và linh hoạt hơn để người dân tiếp cận dễ dàng hiệu quả
· Bồi thường bằng việc thực hiện chính sách tái định cư .
Thực hiện chính sách tái định cư trong những năm qua cho thấy : việc xây dựng các khu tái định cư còn rất bị động,thiếu đồng bộ nhất là các dự án có nguồn vốn trung ương ,trong đó tồn tại lớn nhất là cơ sở hạ tầng khu tái định cư không được đầu tư theo quy hoạc hoặc quy hoạch nửa vời .
Các khu tái định cư khi xây dựng xong chất lượng kém, việc quản lý, bảo trì còn nhiều hạn chế dẫn đến nhanh xuống cấp. Việc cung cấp các dịch vụ môi trường, dịch vụ phục vụ sinh hoạt, vui chơi, giải trí và học tập của cộng đồng dân cư ở nhiều khu TĐC còn rất thiếu. Thậm chí, nhiều nơi do chưa đầu tư trường học, nên hằng ngày học sinh phải về nơi ở cũ để học . Bên cạnh đó, việc giải quyết các vấn đề dân sinh tại nơi TĐC như cấp sổ đỏ, cấp điện, cấp nước và các vấn đề liên quan đến việc quản lý dân cư, quản lý nhà chung cư, quản lý trật tự xây dựng . còn chưa đáp ứng kịp các yêu cầu chính đáng của nhân dân.Khiến nhiều hộ gia đình phải bỏ các khu tái định cư đi nơi khác.
· Các phương thức bồi thường khác.
Hỗ trợ học nghề và chuyển đổi nghề nghiệp, ổn định cuộc sống cho các đối tượng bị thu hồi đất hiện nay đã nảy sinh rất nhiều vấn đề: Nhà nước cũng đã có những quy định về vấn đề này nhưng còn mang tính chung chung thiếu khả thi,việc tiến hành mở nhiều lớp đào tạo nghề cho người dân mất đất được chuyển đổi việc làm nhưng thực tế nó lại không hiệu quả vì :
- Hình thức đào tạo không phù hợp không chuyên sâu, mang tính chất hình thức.
- Đào tạo nghề được tiến hành nhưng lại không hỗ trợ tìm việc làm cho người dân sau khi đào tạo . Các doanh nghiệp địa phương thì từ chối nhận lao động vì lý do lao động chất lượng thấp.
- Mặc dù có việc làm nhưng thu nhập lại rất ít ỏi vì đa phần người theo học là nông dân nên khả năng tiếp thu không cao ,năng lực trình độ kém .
- Hỗ trợ ổn định cuộc sống cho người dân cũng chưa được quan tâm đúng mức chưa làm cho người dân yên tâm
- Chính sách hỗ trợ không thực sự đảm bảo quyền lợi và không bù đắp được những thiệt hại mà người dân phải đối mặt .
KẾT LUẬN
Như vậy qua những đánh giá trên có thể thấy được bên cạnh những điểm sáng những mặt tích cực thì vẫn còn tồn tại rất nhiều hạn chế trong các phương thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất hiện nay , điều đó làm ảnh hưởng không nhỏ đến lợi ích chính đáng hợp pháp của nhân dân,gây nên những hâụ quả không nhỏ cho người bị thu hồi đất và những kẽ hở cho hành vi quan liêu tham nhũng “việc không có cơ chế rõ ràng nên rất dễ xảy ra tình trạng tham nhũng tiêu cực và làm giàu bất chính.”( PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến ).
Dự thảo luật đất đai 2013 mang nhiều hi vọng ở các nhà làm luật để đảm bảo việc hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân trong quá trình thu hồi và bồi thường đất nói riêng, các vấn đề đất đai nói chung.



DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


1/ Giáo trình Luật Đất đai ,Trường Đại học Luật Hà Nội , NXB Tư Pháp.

2/ Luật Đất đai 2003 ( sửa đổi bổ sung 2009) NXB Lao Động ,Hà Nội 2012.

3/ Những tồn tại, vướng mắc phát sinh trong quá trình áp dụng các phương thưc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, TS. Nguyễn Thị Nga,Tạp chí Luật Học Số 5/2011, Trường Đại Học Luật Hà Nội.

4/ http://cafef.vn/chinh-sach-quy-hoach/gia-dat-boi-thuong-mo-ho-ai-huong-loi-HYPERLINK http://cafef.vn/chinh-sach-quy-hoach/gia-dat-boi-thuong-mo-ho-ai-huong-loi-201303291348474873ca44.chn201303291348474873HYPERLINK http://cafef.vn/chinh-sach-quy-hoach/gia-dat-boi-thuong-mo-ho-ai-huong-loi-201303291348474873ca44.chncaHYPERLINK http://cafef.vn/chinh-sach-quy-hoach/gia-dat-boi-thuong-mo-ho-ai-huong-loi-201303291348474873ca44.chn44HYPERLINK http://cafef.vn/chinh-sach-quy-hoach/gia-dat-boi-thuong-mo-ho-ai-huong-loi-201303291348474873ca44.chn.chn

5/ http://luanvan.co/luan-van/nhung-han-che-trong-ap-dung-phap-luat-dat-dai-vao-cong-tac-giai-toa-den-bu-ve-dat-dai-cho-nguoi-dan-nhung-van-de-dat-ra-HYPERLINK http://luanvan.co/luan-van/nhung-han-che-trong-ap-dung-phap-luat-dat-dai-vao-cong-tac-giai-toa-den-bu-ve-dat-dai-cho-nguoi-dan-nhung-van-de-dat-ra-6073/6073HYPERLINK http://luanvan.co/luan-van/nhung-han-che-trong-ap-dung-phap-luat-dat-dai-vao-cong-tac-giai-toa-den-bu-ve-dat-dai-cho-nguoi-dan-nhung-van-de-dat-ra-6073//

7/ Những quy định về giá đất tiền sử dụng đất và bòi thường, Hội luật gia Việt Nam – trung tâm thông tin tư vấn pháp luật Tân Việt, NXB LĐ – XH. Hà Nội 2005