Tiến Sĩ Đánh giá công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng dự án đầu tư xây dựng hạ tầng khu tái định cư xã

1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài sản quốc gia có giá trị lớn, có vị trí đặc biệt quan trọng đối
với đời sống của từng hộ gia đình, cá nhân, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là điều
kiện tối thiểu đảm bảo cho quá trình tái sản xuất giúp xã hội không ngừng
phát triển. Trong quá trình đổi mới nền kinh tế - xã hội ở nước ta, cơ chế kinh
tế thị trường đã từng bước được hình thành, các thành phần kinh tế phát triển
mạnh mẽ và một xu hướng tất yếu về nguồn lực đầu vào cho sản xuất và sản
phẩm đầu ra đều phải trở thành hàng hoá, trong đó đất đai cũng không phải là
ngoại lệ.
Nước ta đang trong thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước, nhiều dự án như các khu công nghiệp, nhà máy, các khu đô thị mới,
khu dân cư .đang được triển khai xây dựng một cách mạnh mẽ. Trong điều
kiện quỹ đất có hạn, giá đất ngày càng cao và nền kinh tế thị trường ngày
càng phát triển thì lợi ích của người sử dụng đất khi nhà nước giao đất và thu
hồi đất vẫn đang là một vấn đề hết sức nóng bỏng và cấp bách. Việc bồi
thường đất đai, giải phóng mặt bằng, tái định cư là một vấn đề hết sức nhạy
cảm, phức tạp tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế - chính trị - xã hội.
Ngày 19/8/2009, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch chung
xây dựng Khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 và tầm nhìn
đến năm 2030. Theo đó, Vân Đồn sẽ được xây dựng để trở thành Khu kinh tế
năng động, đầu mối giao thương, tạo động lực phát triển kinh tế cho tỉnh
Quảng Ninh, Vùng duyên hải Bắc Bộ và Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
Hình thành các khu du lịch biển, đảo bền vững và chất lượng cao, tạo điểm
đến du lịch giải trí vui chơi cao cấp, đồng thời tạo môi trường an sinh bền
vững, sinh động và chất lượng cao cho người dân trong vùng.

2
Để thực hiện các dự án phát triển Khu kinh tế Vân Đồn, xây dựng các công
trình kết cấu hạ tầng, phát triển các ngành kinh tế, công nghiệp, giao thông, xây
dựng, thương mại dịch vụ, giáo dục, y tế, v.v. Nhà nước phải thu hồi đất của
người sử dụng đất và bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người bị thu hồi. Việc
bố trí tái định cư cho các hộ dân bị thu hồi đất ở giữ vị trí hết sức quan trọng là
yếu tố có tính quyết định trong toàn bộ quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng.
Hiện nay, có rất nhiều dự án lớn đang được triển khai đồng loạt trong Khu
kinh tế nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc mặt bằng vì chưa có khu tái định cư. Đặc
biệt với tốc độ đô thị hoá mạnh mẽ thì nhu cầu về quỹ đất sạch là hết sức quan
trọng để tạo đà cho việc kêu gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào
trong địa bàn nhằm thúc đẩy nền kinh tế. Tuy nhiên tiến độ thực hiện công tác bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn Khu kinh tế Vân Đồn hiện nay còn có
nhiều khó khăn vướng mắc cả về mặt chủ quan và khách quan.
Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá công
tác bồi thường và giải phóng mặt bằng dự án đầu tư xây dựng hạ tầng khu tái
định cư xã Hạ Long, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh”
2. Mục đích và yêu cầu của đề tài
2.1. Mục đích
Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c båi th-êng,
hç trî GPMB tại Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng khu tái định cư xã Hạ Long,
huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
Rút ra những ưu điểm và vấn đề còn tồn tại trong việc thực hiện chính sách
bồi thường, hỗ trợ và bố trí tái định cư.
Đề xuất các giải pháp góp phần thực hiện tốt chính sách đền bù, giải phóng
mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất, bố trí tái định cư.
2.2. Yêu cầu của đề tài
Nắm vững Luật Đất đai hiện hành, các Nghị định, Thông tư có liên quan
đến công tác thu hồi đất, BT&GPMB, hỗ trợ tái định cư cho người dân sau
khi GPMB.

3
Nắm vững các Quyết định, Tờ trình và các văn bản khác có liên quan
đến công tác BT&GPMB của Nhà nước và của địa phương.
Các số liệu điều tra, thu thập phải đảm bảo đầy đủ, chính xác, trung thực,
khách quan.
Phải biết phân tích, đánh giá các số liệu điều tra, thu thập.
Tổ chức trao đổi, toạ đàm về tình hình thực hiện công tác bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư với một số cơ quan trực tiếp thực hiện, đề xuất các giải pháp
cụ thể mang tính khả thi cao dựa trên các kết quả nghiên cứu.
Nghiên cứu các đối tượng, mục đích và phạm vi cần nghiên cứu từ đó
đánh giá được những tồn tại, khó khăn do nguyên nhân từ đâu để đưa ra
những giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn và đẩy nhanh tiến độ thực
hiện công tác giải phóng mặt bằng ở một số dự án trong KKT Vân Đồn.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
3.1. Ý nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần làm sáng tỏ mối quan hệ tương hỗ
giữa công tác quản lý đất đai và công tác giải phóng mặt bằng cũng như những
tác động, những ảnh hưởng chúng tới những đối tượng thuộc diện giải phóng
mặt bằng trước và sau khi dự án được triển khai trên địa bàn nghiên cứu.
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất và lựa chọn những giải pháp phù hợp với thực tiễn của công
tác giải phóng mặt bằng cũng như nâng cao hiệu quả của công tác quản lý nhà
nước về đất đai song song với việc tổng kết rút kinh nghiệm, làm nguồn tham
khảo cho những trường hợp tương tự trên địa bàn nghiên cứu. Với mục tiêu
giúp cho các đối tượng thuộc diện giải phóng mặt bằng an cư lạc nghiệp.








iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC . iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT . vi
DANH MỤC CÁC BẢNG vii
DANH MỤC CÁC HÌNH ix
DANH MỤC CÁC HÌNH ix
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục đích và yêu cầu của đề tài . 2
2.1. Mục đích . 2
2.2. Yêu cầu của đề tài 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3
3.1. Ý nghĩa khoa học . 3
3.2. Ý nghĩa thực tiễn 3
Chương 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 4
1.1. Cơ sở lý luận và các căn cứ pháp lý về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư . 4
1.1.1. Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và chính sách bồi thường 4
1.1.2. Đặc điểm và các yếu tố ảnh hưởng tới quá trình thu hồi đất và bồi
thường, hỗ trợ GPMB 6
1.1.3. Các căn cứ pháp lý của việc thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ GPMB
trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh . 7
1.2. Chính sách bồi thường thiệt hại khi thu hồi đất đai của một số nước
trên thế giới và các nước trong khu vực 9



iv
1.2.1. Chính sách bồi thường thiệt hại và tái định cư của các tổ chức tài trợ
(WB và ADB) . 9
1.2.2 Chính sách bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng của một số nước
trên thế giới . 11
1.3. Thực tiễn công tác bồi thường giải phóng mặt bằng ở Việt Nam . 15
1.3.1. Phương án bồi thường 15
1.3.2. Chính sách hỗ trợ và việc làm . 16
1.3.3. Diện tích đất bồi thường, giá đất bồi thường 16
1.3.4. Bồi thường về tài sản, cây cối, hoa màu gắn liền với đất bị thu hồi . 17
1.3.5. Tái định cư và cơ sở hạ tầng khu tái định cư 17
1.3.6. Trình độ hiểu biết pháp luật đất đai trong công tác bồi thường giải phóng
mặt bằng 18
1.4. Thực tiễn công tác bồi thường giải phóng mặt bằng trên địa bàn tỉnh
Quảng Ninh . 18
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 22
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 22
2.2. Địa điểm nghiên cứu 22
2.3. Nội dung nghiên cứu 22
2.4. Phương pháp nghiên cứu 22
2.4.1. Phương pháp thu thập và kế thừa số liệu, tài liệu (số liệu thứ cấp) . 22
2.4.2. Phương pháp chuyên gia . 23
2.4.3. Phương pháp điều tra người dân thông qua phiếu điều tra (số liệu sơ
cấp) 23
2.4.4. Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu . 24
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 25
3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Vân Đồn 25
3.1.1. Điều kiện tự nhiên tại huyện Vân Đồn . 25



v
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội . 28
3.2. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại xã Hạ Long, huyện Vân Đồn . 34
3.3. Thực trạng quản lý đất đai trên địa bàn huyện trong năm 2013 35
3.3.1. Kết quả thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn
huyện . 35
3.4. Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án nghiên cứu37
3.4.1. Quy mô của dự án 37
3.4.2. Công tác bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất tại dự án . 39
3.4.3 Ảnh hưởng của công tác GPMB đến đời sống của người dân qua phiếu
điều tra . 55
3.4.4. Đánh giá chung về quá trình thực hiện công tác GPMB . 63
3.5. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác GPMB . 68
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO 72