Thạc Sĩ Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tại một số dự án trên địa bàn thành phố Bắc Giang

1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:
Đất đai là tài sản quốc gia có giá trị lớn (Điều 17, 18 Hiến pháp năm 1992)
[18], có vị trí đặc biệt quan trọng đối với đời sống của từng hộ gia đình, cá nhân, là
tư liệu sản xuất đặc biệt, là điều kiện tối thiểu đảm bảo cho quá trình tái sản xuất
giúp xã hội không ngừng phát triển. Trong quá trình đổi mới nền kinh tế - xã hội ở
nước ta, cơ chế kinh tế thị trường, hội nhập kinh tế Quốc tế đã từng bước được hình
thành, các thành phần kinh tế phát triển mạnh mẽ và một xu hướng tất yếu về nguồn
lực đầu vào cho sản xuất và sản phẩm đầu ra đều phải trở thành hàng hoá, trong đó
đất đai cũng không phải là ngoại lệ.
Nước ta đang trong thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước, nhiều dự án như các khu công nghiệp, nhà máy, các khu đô thị mới, khu dân
cư .đang được triển khai xây dựng một cách mạnh mẽ. Để thực hiện được các
nhiệm vụ trên và mang tính khả thi thì mặt bằng đất đai là một trong những nhân tố
quan trọng, nó quyết định đến hiệu quả trong công tác đầu tư của các nhà đầu tư
trong và ngoài nước và ảnh hưởng đến cả tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá
của đất nước.
Thực hiện đường lối đổi mới do Đảng ta khởi xướng, trong các năm gần đây
kinh tế tiếp tục tăng trưởng với tốc độ ổn định, các lĩnh vực văn hoá, giáo giục,
khoa học, xã hội . ngày càng được cải thiện. Sự phát triển chung của nền kinh tế xã
hội cũng như của đất nước, trước hết đặt ra phải xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng
kĩ thuật, hệ thống giao thông đường bộ, hệ thống thuỷ lợi, hệ thống lưới điện quốc
gia . là điều kiện rất cơ bản để phát triển nông nghiệp, công nghiệp, thương mại,
dịch vụ, du lịch . Đến nay cả nước ta đã có nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất,
khu công nghệ cao, khu kinh tế, nhiều công trình công cộng phục vụ lợi ích quốc
gia. Để xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng, phát triển các nghành kinh tế, công
nghiệp, giao thông, xây dựng, thương mại dịch vụ, giáo dục, y tế, xã hội, đào
tạo.v.v. Nhà nước phải thu hồi đất của người sử dụng đất và phải bồi thường cho
người bị thu hồi. Việc thực hiện bồi thường giữ vị trí hết sức quan trọng là yếu tố có 2
tính quyết định trong toàn bộ quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng. Trong
những năm qua công tác GPMB gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình
triển khai thực hiện. Để khắc phục những tồn tại đó trong những năm gần đây Nhà
nước đã từng bước hoàn thiện pháp luật về đất đai và ban hành các văn bản pháp lý
hướng dẫn thực hiện về công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB và tái định cư thực hiện
một cách có hiệu quả.
Thành phố Bắc Giang là tâm kinh tế, văn hóa và chính trị của tỉnh Bắc
Giang, được sự quan tâm, tạo điều kiện của tỉnh cùng với sự nỗ lực phát triển kinh
tế - xã hội của thành phố nhằm mục tiêu đưa thành phố trở thành Đô thị loại 2 vào năm
2015. Trong quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng, phát thiển mở rộng đô thị, phát triển
công nghiệp, dịch vụ, việc hu hồi đất diễn ra thường xuyên, liên tục là điều tất yếu,
tuy nhiên, do cơ chế chính sách thường xuyên thay đổi đã gây không ít khó khăn
cho việc bồi thường, hỗ trợ cho người có đất Nhà nước thu hồi, giải phóng mặt bằng
trên địa bàn thành phố.
Tuy nhiên, để thực hiện tốt công tác hỗ trợ cho người có đất Nhà nước thu
hồi, tạo diều kiện cho người dân ổn định đời sống, đồng thời bàn giao mặt bằng cho
nhà nước, hạn chế tối đa đơn thư, khiếu nại của công dân khi Nhà nước thực hiện
chính sách thu hồi đất, ngoài việc thực hiện đúng trình tự thủ tục quy định của pháp
luật, thành phố Bắc Giang còn kiến nghị nhiều giải pháp đối với UBND tỉnh nhằm
tạo cơ chế hỗ trợ thuận lợi hơn cho người dân trên địa bàn thành phố, để đánh giá
thực trạng, nhứng khó khăn vướng mắc trong công tác bồi thường GPMB trên địa
bàn thành phố Bắc Giang là hết sức cần thiết, dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn
Thị Lợi tôi tiến hành thực hiện đề tài: "Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng
mặt bằng tại một số dự án trên địa bàn thành phố Bắc Giang giai đoạn từ 2005
đến 2013”.
2. Mục đích, yêu cầu của đề tài
2.1. Mục đích của đề tài
- Nghiên cứu, lựa chọn đánh giá thực trạng công tác bồi thường, giải phóng
mặt bằng tại một số dự án trên địa bàn thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang trong
giai đoạn 2005 – 2013; 3
- Đánh giá các tác động của việc thu hồi đất đến đời sồng và việc làm của
người dân bị thu hồi đất.
- Đề xuất giải pháp cho việc thực hiện ổn định, nâng cao đời sống cho người
có đất sau khi Nhà nước thu hồi đất.
2.2. Yêu cầu của đề tài
- Nắm vững chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng cũng như các
văn bản pháp lý có liên quan.
- Các số liệu, tài liệu, khảo sát, điều tra phải đảm bảo tính trung thực, chính
xác, phản ánh đúng hiện trạng và tình hình thực tế của các dự án đã lựa chọn để
nghiên cứu.
- Các đề xuất, định hướng đảm bảo lợi ích của người dân khi Nhà nước thu
hồi đất.
2.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đánh giá những thuận lợi, khó khăn khi thực hiện việc thu hồi đất giữa dự án
do Nhà nước làm chủ đầu tư (đường tỉnh lộ 293) và dự án do Doanh nghiệp làm chủ
đầu tư (Chợ Song Mai), kinh nghiệm được rút ra, giúp cơ quan quản lý Nhà nước có
những điều chỉnh phù hợp với thực tiễn trong việc thực hiện công tác bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư, phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế bền vững, giải quyết
được việc làm và nâng cao đời sống của người dân.
Hoàn thiện cơ chế chính sách bồi thường, hỗ trợ thực hiện công tác bồi
thường trên địa bàn thành phố Bắc Giang giai đoạn 2005-2013 về chế độ, chính
sách, trình tự thủ tục và triển khai thực hiện, sự ảnh hưởng của người sử dụng đất
khi Nhà nước thu hồi đất (điều kiện sống, việc làm .), ảnh hưởng của dự án đến môi
trường.




MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài: 1
2. Mục đích, yêu cầu của đề tài 2
2.1. Mục đích của đề tài .2
2.2. Yêu cầu của đề tài .3
2.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .3
CHƯƠNG I. TỔNG QUAN VỀ CÔNG TÁC BỔI THƯỜNG, HỖ TRỢ
GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG 4
1.1. Cơ sở lý luận về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư .4
1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư .4
1.1.2. Các quan điểm chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư 5
1.1.3. Đặc điểm của công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư 7
1.2. Chính sách bồi thường, hỗ trợ của một số nước trên thế giới .8
1.2.1. Trung Quốc .8
1.2.2. Hàn Quốc .10
1.2.3. Ấn Độ 11
1.2.4. Nhận xét, đánh giá .12
1.3. Một số quy định của Nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và
TĐC ở Việt Nam .13
1.3.1. Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam 1992 13
1.3.2. Các quy định về bồi thường, hỗ trợ tại Luật đất đai năm 2003 .13
1.3.3. Các quy định tại Bộ Luật dân sự 2005 .15
1.3.4. Các quy định tại Nghị định số 197/2004/NĐ-CP 16
1.3.5. Quy định tại Nghị định số 84/2007/NĐ-CP 17
1.3.6. Các quy định tại Nghị định số 69/2009/NĐ-CP 18
1.4. Thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi
đất tại Việt Nam 20 1.4.1 Thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC khi nhà nước
thu hồi đất tại Việt Nam 20
1.4.2 Những ưu nhược điểm trong quá trình thực hiện bồi thường,
hỗ trợ và TĐC thời gian qua 22
CHƯƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .25
2.1. Đối tượng và địa bàn nghiên cứu 25
2.2. Nội dung nghiên cứu 25
3.3 Phương pháp nghiên cứu .25
3.3.1 Phương pháp thu thập thông tin, số liệu, tài liệu 25
3.3.2 Phương pháp điều tra thực tế .26
3.3.3 Phương pháp phân tích, thống kê, tổng hợp, so sánh và
xử lý số liệu 26
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 27
3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên - xã hội và hiện trạng quản lý sử dụng
đất thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. .27
3.1.1. Điều kiện tự nhiên .27
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .32
3.1.3. Đánh giá về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường
của thành phố Bắc Giang .34
3.2. Tình hình quản lý đất đai và hiện trạng sử dụng đất trên địa bàn
thành phố Bắc Giang 37
3.2.1. Tình hình quản lý đất đai 37
3.2.2. Hiện trạng sử dụng đất .40
3.3. Thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn
thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn 2005-2013 .42
3.3.1. Tổng hợp số dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ GPMB .42
3.3.2. Những tồn tại vướng mắc và nguyên nhân .43
3.4. Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tại 2 dự án. .46
3.4.1. Đánh giá kết quả công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của dự
án Đường tỉnh lộ 293 do Nhà nước là chủ đầu tư: 46 3.4.2. Kết quả đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của dự án Chợ
Song Mai, thành phố Bắc Giang (do Doanh nghiệp làm chủ đầu tư) .53
3.5. Đánh giá những thuận lợi, khó khăn trong công tác thực hiện bồi thường giải
phóng mặt bằng giữa 2 dự án Đường tỉnh lộ 293 (do Nhà nước là chủ đầu tư) và dự
án Chợ Song Mai (do Doanh nghiệp là chủ đầu tư) 60
3.5.1.Tổ chức thực hiện: 60
3.5.2. Những thuận lợi, khó khăn, kết quả đạt được và giải pháp trong công tác thực
hiện bồi thường giải phóng mặt bằng giữa 2 dự án 62
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .75
1. Kết luận .75
2. Kiến nghị 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO .76