Thạc Sĩ Đánh giá chẩn đoán và điều trị tổn thương động mạch ngoại vi trong chấn thương xương khớp tại bệnh v

LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ . 1
Chương 1: TỔNG QUAN . 3
1.1. Vài nét lịch sử trong điều trị tổn thương động mạch . 3
1.1.1. Giai đoạn cầm máu tạm thời và thắt mạch . 3
1.1.2. Giai đoạn phẫu thuật phục hồi lưu thông dòng máu 3
1.2. Tình hình điều trị TTĐM trong chấn thương xương khớp trên thế giới
và ở Việt Nam. . 4
1.2.1. Trên thế giới . 4
1.2.2. Ở Việt Nam 6
1.3. Cơ sở của việc chẩn đoán và điều trị sớm TTĐM ngoại vi trong chấn
thương xương khớp 7
1.3.1. Giải phẫu bệnh và những hậu quả của TTĐM 7
1.3.2. Các tổn thương phối hợp 13
1.3.3. Các dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng của TTĐM ngoại vi trong
chấn thương xương khớp . 16
1.4. Những nguyên tắc cơ bản trong điều trị 25
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26
2.1. Đối tượng nghiên cứu 26
2.2. Phương pháp nghiên cứu . 26
2.2.1. Các bước tiến hành nghiên cứu . 27
2.2.2. Các chỉ tiêu nghiên cứu . 28
2.2.3. Lập bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố 34
2.2.4. Một số khái niệm . 34
2.2.5. Các công thức và thuật toán sử dụng. . 35
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU . 36
3.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và chẩn đoán . 36
3.1.1. Tuổi 36
3.1.2. Giới 36
3.1.3. Nguyên nhân 37
3.1.4. Cơ chế 37
3.1.5. Thời gian 38
3.1.6. Dấu hiệu lâm sàng . 39
3.1.7. Các thăm dò cận lâm sàng . 40
3.1.8. Khả năng chẩn đoán TTĐM 41
3.2. Quá trình điều trị . 43
3.2.1. Các hình thái tổn thương giải phẫu động mạch – xử trí 43
3.2.2. Tổn thương tĩnh mạch và xử trí . 45
3.2.3. Tổn thương xương và điều trị 46
3.2.4. Tổn thương phần mềm 47
3.2.5. Hội chứng khoang . 47
3.2.6. Các biến chứng sớm sau mổ . 48
3.2.7. Các yếu tố liên quan đến cắt cụt 50
Chương 4: BÀN LUẬN 51
4.1. TUỔI – GIỚI: 51
4.1.1. Tuổi 51
4.1.2. Giới 51
4.2. NGUYÊN NHÂN – CƠ CHẾ . 51
4.2.1. Nguyên nhân 51
4.2.2. Cơ chế 52
4.3. THỜI GIAN 52
4.3.1. Thời gian từ khi tai nạn tới lúc vào viện . 52
4.3.2. Thời gian từ khi tai nạn và thời gian từ khi vào viện đến lúc mổ . 53
4.4. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG, CHẨN ĐOÁN . 55
4.4.1. Lâm sàng . 55
4.4.2. Cận lâm sàng . 59
4.4.3. Hội chứng khoang . 65
4.4.4. Chẩn đoán TTĐM trong chấn thương xương khớp, những khó khăn
và biện pháp khắc phục 68
4.5. CÁC TỔN THƯƠNG VÀ ĐIỀU TRỊ 71
4.5.1. Sơ cứu ban đầu 71
4.5.2. Tổn thương động mạch và điều trị 72
4.5.3. Tổn thương tĩnh mạch và điều trị 76
4.5.4. Tổn thương xương khớp và điều trị 77
4.5.5. Tổn thương phần mềm và điều trị . 80
4.5.6. Tổn thương thần kinh 81
4.5.7. Hội chứng khoang: các yếu tố liên quan và điều trị 82
4.6. BIẾN CHỨNG SỚM SAU MỔ - BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC 87
4.6.1. Tắc mạch sớm sau mổ . 87
4.6.2. Nhiễm trùng vết mổ . 87
4.6.3. Các biến chứng khác . 88
4.7. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN CẮT CỤT VÀ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ 89
KẾT LUẬN . 90
KIẾN NGHỊ 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ
Khái niệm tổn thương động mạch ngoại vi trong chấn thương xương khớp dùng để chỉ các tổn thương động mạch (TTĐM) ở chi do nguyên nhân chấn thương xương khớp gây ra không tính đến các vết thương mạch máu do hỏa khí và bạch khí.
Theo xu hướng phát triển của xã hội, các phương tiện giao thông ngày càng nhiều, tốc độ phát triển lớn, nhất là trong giai đoạn hiện nay đất nước đang công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì tai nạn xảy ra trong giao thông, lao động và sinh hoạt ngày một tăng và trầm trọng hơn. Tổn thương động mạch trong chấn thương xương khớp cũng không nằm ngoài đặc điểm này, từ đây đặt ra nhiều vấn đề trong trong chẩn đoán và điều trị.
Việc chẩn đoán và thái độ xử trí vết thương động mạch khá rõ ràng, kết quả thường tốt, trong khi TTĐM trong chấn thương xương khớp còn nhiều tồn tại cần giải quyết vì:
+ Hình thái tổn thương đa dạng: động mạch (ĐM) co thắt, tổn thương lớp nội mạc, đụng giập (tổn thương lớp áo ngoài) hoặc đứt rời mạch máu Từ đó tiến triển gây huyết khối, thiếu máu ngoại vi khác nhau làm khó khăn cho việc chẩn đoán sớm để có thể xử trí kịp thời mà trong TTĐM thời gian là yếu tố quyết định sự thành bại của điều trị.
+ Bệnh nhân thường có các tổn thương toàn thân (sọ, ngực, bụng ) và tại chỗ (xương, phần mềm ) phức tạp. Các tổn thương này gây mất máu, sốc, thay đổi tri giác, co mạch ngoại vi, thay đổi màu sắc da, phù nề, nhiễm trùng làm sai lạc các triệu chứng của TTĐM, dễ bỏ sót chẩn đoán.
Chẩn đoán muộn, tổn thương phức tạp, xử trí không hợp lý dẫn đến mất chức năng chi và tỷ lệ cắt cụt rất cao, từ 10 - 45% tùy từng tác giả, thậm chí tử vong [14], [17], [27], [32], [39]. Đây thực sự là một thách thức đối với các phẫu thuật viên mạch máu và chấn thương chỉnh hình.
Tại các nước tiên tiến, việc chẩn đoán và điều trị TTĐM trong chấn thương xương khớp có rất nhiều tiến bộ nhờ phương tiện vận chuyển tốt, các thăm dò cận lâm sàng như siêu âm Doppler, chụp động mạch trước, trong và sau mổ, nội soi mạch máu có thể áp dụng ngay khi nghi ngờ tổn thương động mạch cũng như có đủ các trang thiết bị hiện đại khác trong điều trị.
Ở Việt nam hiện nay, giao thông và phương tiện vận chuyển đã được cải thiện, thời gian tới viện được rút ngắn thì vấn đề quan trọng là chẩn đoán và xử trí sớm, đúng, nhằm tránh các hậu quả đáng tiếc: Mất chức năng và cắt cụt chi, thậm chí tử vong.
Xuất phát từ thực tế trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá chẩn đoán và điều trị tổn thương động mạch ngoại vi trong chấn thương xương khớp” nhằm mục đích:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng tổn thương động mạch ngoại vi trong chấn thương xương khớp.
2. Đánh giá kết quả sớm điều trị tổn thương động mạch ngoại vi trong chấn thương xương khớp tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức giai đoạn 2007 - 2010