Tài liệu Đánh giá các vấn đề môi trường trong dự án thí điểm quy hoạch sử dụng đất có lồng ghép các yếu tố bả

ĐỀ TÀI: Đánh giá các vấn đề môi trường trong dự án thí điểm quy hoạch sử dụng đất có lồng ghép các yếu tố bảo vệ môi trường ở huyện Nhơn Trạch tỉnh Đồng Nai

Đề tài : Đánh giá các vấn đề môi trường trong dự án thí điểm quy hoạch sử dụng đất có lồng ghép các yếu tố bảo vệ môi trường ở huyện Nhơn Trạch tỉnh Đồng Nai. Đề xuất các biện pháp
Chương I.Cơ sở lư luận về việc lồng ghép các yếu tố bảo vệ môi trường trong quy hoạch sử dụng đất
I. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội và lồng ghép các yếu tố bảo vệ môi trường vào quy hoạch tổng thể.
QHTTPTKTXH
Đối tượng quy hoạch :
- Các ngành, lĩnh vực ( công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, dịch vụ, thương mại, du lịch, mạng lưới gaio thông, thông tin liên lạc, thủy lợi, mạng lưới cung cấp điện, mạng lưới cung cấp nước, )
- Lănh thổ : các vùng kinh tế, tỉnh, quận huyện,
- Toàn bộ nền kinh tế, xă hội của đất nước
1. Khái quát về quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội
2. Các thành phần của quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội
- Quy hoạch phát triển xă hội
- Quy hoạch sử dụng đất
- Quy hoạch phát triển đô thị
- Quy hoạch phát triển và sử dụng năng lượng
- Quy hoạch và sử dụng tài nguyên nước
- Quy hoạch phát triển công nghiệp
- Quy hoạch phát triển nông nghiệp
- Quy hoạch phát triển giao thông vận tải
- Quy hoạch phát triển du lịch
- Quy hoạch phát triển thương mại và dịch vụ
3. Vai tṛ của các yếu tố tài nguyên môi trường trong quy hoạch tổng thể
3.1. Là nguồn nguyên liệu để tạo ra sản phẩm đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người. Nó là yếu tố đầu vào của các hệ thống kinh tế xă hội. Do đó sẽ tạo điều kiện tốt trong quá tŕnh phát triển
3.2. Là môi trường tồn tại và duy tŕ hoạt động của các quá tŕnh sản xuất và đời sống. Mọi hoạt động sản xuất đều diễn ra trong môi trường tự nhiên và xă hội nhất định.Và hoạt động sản xuất bị phá vỡ khi mà môi trường không đảm bảo được chức năng của ḿnh.
3.3. Các yếu tố tài nguyên môi trường thúc đẩy các hoạt động kinh tế xă hội
Trong quá tŕnh phát triển kinh tế xă hội các yếu tố tài nguyên môi trường mà thuận lợi th́ nó góp phần vào việc tăng hiệu quả các hoạt động kinh tế xă hội. Ngược lại th́ nó cũng chính là yếu tố ḱm hăm sự phát triển
3.4. Các hoạt động kinh tế xă hội thúc đẩy các yếu tố tài nguyên môi trường
Bản thân các hoạt động kinh tế xă hội tạo ra nguồn lực trong đó có một mặt tạo ra tiền đề nội lực bên trong để duy tŕ và phát triển tài nguyên môi trường. Ở các nước công nghiệp phát triển có một nền kinh tế tăng trưởng cao, v́ vậy mà họ có vốn cũng như nguồn lực để duy tŕ được các tài nguyên, các hệ sinh thái vốn có. C̣n ở các nước kém phát triển đời sống nhân dân c̣n nghèo đói nên nạn chặt phá rừng bừa băi, tài nguyên bị tàn phá môi trường bị hủy hoại.
Các hoạt động kinh tế xă hội là yếu tố kích thích để tài nguyên môi trường có cơ hội phát triển tốt hơn. Có nguồn lực tài chính và kiến thức về môi trường nên một nền kinh tế phát triển sẽ chú ư nhiều hơn tới vấn đề môi trường v́ liên quan trực tiếp tới cuộc sống của họ.
4. Tổng quan về lồng ghép các yếu tố môi trường vào quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội
Hiện nay trong quá tŕnh phát triển kinh tế xă hội để hướng tới phát triển bền vững th́ không thể thiếu yếu tố môi trường. Tài nguyên môi trường là yếu tố đầu vào của các hoạt động kinh tế xă hội.Ở các nước phát triển th́ việc lồng ghép các yếu tố tài nguyên môi trường vào trong quy hoạch tổng thể đă thục hiện từ rất sớm.Việc lồng ghép các yếu tố tài nguyên môi trường vào trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội có một quá tŕnh lịch sử phát triển lâu dài mà khởi đầu là từ nhà xă hội học người pháp Leplay (1877)
Sau hội nghị về môi trường và phát triển bền vững được tổ chức tại Rio De(1992) th́ môi trường được quan tâm trên toàn thế giới trong đó vấn đề kết hợp chính sách môi trường và các chính sách kinh tế xă hội được quan tâm.Dựa vào việc tham khảo, thu thập số liệu, kết quae của những nghiên cứu đă có, từ đánh giá của các cơ quan quản lư môi trường về quy hoạch. Quá tŕnh nghiên cứu đánh giá tuân thủ các nguyên tắn sau :
- Tận dụng các số liệu tư liệu đă có. Kế thừa các công tŕnh nghiên cứu đă thực hiện trước đó
- Thông qua việc tập hợp số liệu, phân tích xử lư số liệu, kết hợp lhaor sát bổ sung số liệu khi cần thiết
5. Các nguyên tắc và các bước kết hợp các yếu tố môi trường vào quy hoạch tổng thể
5.1 Để kết hợp các yếu tố tài nguyên và môi trường vào quy hoạch tổng thể phải dựa trên các nguyên tắc cơ bản sau :
· Phải đảm bảo các yếu tố tài nguyên và môi trường là cơ sở tiền đề cho phát triển kinh tế xă hội
· Đảm bảo hài ḥa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường
· Đảm bảo tính ưu tiên : ưu tiên nhấn mạnh vào một số điểm chủ yếu trong quy hoạch mà những vấn đề đó bảo đảm là cḥa khóa để mở các vấn đề khác
· Đảm bảo tính hiệu quả về kinh tế, xă hội và môi trường quan trọng nhất là hiệu quả về kinh tế
· Tăng cường sự tham gia của quần chúng khi thực hiện quy hoạch
· Giải quyết được các mâu thuẫn xung đột nảy sinh trong quá tŕnh thực hiện quy hoạch
· Đảm bảo đánh giá độc lập báo cáo về môi trường thường xuyên
· Phân tích đầy đủ về chi phí môi trường đặc biệt là những chi phí cần thiết để phục hồi môi trường
· Quy hoạch phải dựa trên các căn cứ pháp lư
5.2 Các bước kết hợp các yếu tố môi trường vào quy hoạch tổng thể
Bước 1 : Đánh giá hiện trạng tạo lập cơ sở dữ liệu về tài nguyên và môi trường của khu vực cần quy hoạch. Đây là bước tiền đề cho quy hoạch
Ở bước này cần xác định và tŕnh bày đầy đủ thông tin về số liệu và hiện trạng môi trường vùng. Nêu rơ các tấc động tích cực và tiêu cực giữa môi trường và các lĩnh vực phát triển chủ yếu về kinh tế xă hội.
Phân tích các vấn đề về môi trường, xác định các điểm nóng về môi trường và các khu vực nhạy cảm về môi trường, xác định tiềm năng và sức ép môi trường cho quy hoạch chung toàn vùng.
Bước 2 : Xác định các mục tiêu cần đạt được và các hướng trọng điểm ưu tiên
- Xác định các mục tiêu kinh tế xă hội cần ưu tiên tập trung, các yếu tố tài nguyên môi trường cần tập trung.
- Xác định các mục tiêu môi trường và phát triển bền vững cần đạt được
- Xây dựng quy hoạch cụ thể và các chương tŕnh hướng vào các mục tiêu ưu tiên
Bước 3 : Dự thảo ưu tiên phát triển, xây dựng các phương án thay thế
- Kết hợp trọn vẹn và đầy đủ các mục tiêu và hướng ưu tiên của môi trường vào QHTTPTKTXH
- Xây dựng các phương án nhằm đạt các mục tiêu về phát triển cũng như các mục tiêu về môi trường
- Tiến hành đánh giá chi phí lợi ích và nhu cầu đầu tư các dự án quy hoạch.
Bước 4 : Dự thảo quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội và đánh giá các ảnh hưởng tới môi trường
Trong bước này về cơ bản chúng ta phải xây dựng cho được quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội nhưng phải nh́n trước được các vấn đề môi trường
- Đánh giá phạm vi các yếu tố cần kết hợp các yếu tố tài nguyên môi trường vào các mục tiêu ưu tiên trong quy hoạch tổng thể.
- Tiến hành xây dựng QHTTPTKTXH có kết hợp các yếu tố tài nguyên môi trường
- Thực hiện việc kiểm tra khả năng gây ra tác động bổ sung lên các yếu tố môi trường của các chiến lược quy hoạch phát triển đảm bảo phát triển bền vững.
- Xem xét dự thảo môi trường trên các phương diện phù hợp với khung thể chế và chính sách pháp luật của nhà nước.
Bước 5 : Xây dựng các hệ thống chỉ tiêu môi trường
- Nghiên cứu và xây dựng hệ thống các chỉ tiêu môi trường nhằm đơn giản hóa thông tin
- Mở rộng việc sử dụng lượng hóa thông tin để xác định và t́n hiểu nguyên nhân biến động theo thời gian.
Bước 6 : Kết hợp các kết quả đánh giá môi trường vào dự thảo cuối cùng của quy hoạch tổng thể kinh tế xă hội được lựa chọn
- Xây dựng bản thảo cuối cùng của QHTTPTKTXH có kết hợp đầy đủ các yếu tố môi trường.
- Xây dưng bản thảo quy hoạch môi trường như một bộ phận không thể thiếu được của QHTTPTKTXH.
Bước 7 : Xem xét bản dự thảo lần cuối của quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xă hội để xác nhận nội dung môi trường đă đáp ứng theo những yêu cầu trong luật bảo vệ môi trường đề ra hay chưa.
Cơ quan quản lư môi trường rà soát các báo cáo nghiên cứu môi trường và các kế hoạch hành động môi trường xác định là đă đạt yêu cầu và đă được lồng ghép vào bản thảo quy hoạch.
Bước 8 : Thẩm định và phê duyệt
- Các cơ quan chức năng thẩm định QHTTPTKTXH trong đó có quy hoạch môi trường và xác nhận nghĩa vụ thực thi các nội dung trông quy hoạch tổng thể.
- Nhà nước phê duyệt quy hoạch tổng thể và quy hoạch trở thành văn bản pháp lư có giá trị thi hành trong các cấp các ngành.
II. Quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch môi trường
1. Sự cần thiết phải gắn kết quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch môi trường
Quy hoạch sử dụng đất (QHSDĐ) trước hết được hiểu là việc tổ chức, sắp xếp các đối tượng không gian phù hợp với chức năng và mục tiêu sử dụng trong một thời gian xác định. Như vậy, khi nói đến quy hoạch có nghĩa là phải trả lời được những câu hỏi sau: Làm ǵ ?, ở đâu?, Làm như thế nào? và Trong thời gian bao lâu?.
Khi tiến hành lập quy hoạch môi trường (QHMT) cho một vùng, trước tiên phải trả lời những câu hỏi nêu trên. Tuy nhiên, QHMT là một dạng quy hoạch đặc biệt có nhiệm vụ điều hoà mối quan hệ kinh tế - xă hội - môi trường hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Để thực hiện được nhiệm vụ này, người làm quy hoạch phải xem xét, đánh giá tác động bất lợi tới môi trường của việc sử dụng từng đơn vị đất đai, từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm ngăn ngừa, giảm thiểu các tác động bất lợi đó.
Từ phân tích trên cho thấy, giữa QHMT và QHSDĐ có mối quan hệ mật thiết hữu cơ với nhau.
Như vậy, QHMT gắn với QHSDĐ là sự hoạch định, tổ chức, sắp xếp các giải pháp bảo vệ môi trường nhằm ngăn ngừa và giảm thiểu ô nhiễm từ quá tŕnh sử dụng đất đai bảo đảm mục tiêu phát triển bền vững KT - XH của vùng quy hoạch.
2. Nội dung của quy hoạch môi trường gắn với quy hoạch sử dụng đất
Để tiến hành QHMT gắn với QHSDĐ th́ qui tŕnh và nội dung thực hiện như sau


H́nh 1. Qui tŕnh và nội dung QHSDĐ gắn với QHMT
2.1 Thu thập thông tin
Để thực hiện nội dung này cần kế thừa tổng hợp có chọn lọc tất các nghiên cứu có liên quan từ các cơ quan và các chuyên gia trong và ngoài nước. Các tài liệu thường mang tính riêng lẻ và thiếu đồng bộ gây nhiều khó khăn trong xử lư thông tin. V́ vậy phải kiểm tra chỉnh sửa thông tin bằng công tác điều tra khảo sát theo một hệ thống tiêu chí nhất định.
2.2 Đánh giá hiện trạng môi trường
Đối với quy hoạch môi trường trước hết cần quan tâm đánh giá quy hoạch không gian đặc biệt là QHSDĐ. Do vậy, các dữ liệu môi trường được thu thập và những khuyến nghị đưa ra đều dựa trên cơ sở là các đơn vị không gian đă được xác định. Cách tiếp cận này sẽ dẫn đến xem xét việc sử dụng các đơn vị đất đai và môi trường mà thông qua đó sẽ liên kết được các chỉ tiêu kinh tế và môi trường với nhau.
2.3 Dự báo diễn biến môi trường
Dự báo diễn biến môi trường nhằm phân tích xác định các ảnh hưởng trong tương lai của QHSDĐ đối với môi trường. Từ đó có các biện pháp đề xuất các biện pháp giảm nhẹ các tác động môi trường trong tương lai
2.4 Đề xuất QHMT
Căn cứ vào các phân tích đánh giá về môi trường để đưa ra các đề xuất về môi trường. Các đề xuất chỉ tiêu cụ thể và thời gian đạt được : chỉ tiêu cấp nước sạch và tỉ lệ số người cấp nước sạch, diện tích cây xanh. Từ các chỉ tiêu trên các chuyên gia quy hoạch sẽ tính toán nhu cầu sử dụng đất cho từng giải pháp quy hoạch nhằm đạt các chỉ tiêu đề ra đồng thời sắp xếp thứ tự ưu tiên thực hiện từng biện pháp trên cơ sở nhu cầu thực tế tại nơi quy hoạch.
2.5 Thuyết minh QHMT
Bằng văn bản : Tổng hợp toàn bộ các nội dung đă thực hiện
Bằng bản đồ : Tŕnh bày một cách trực quan không gian quy hoạch và các giải pháp bảo vệ môi trường.
III. Lồng ghép đất đai và môi trường
1.Khái niệm