Tài liệu Đặng Huy Trứ với "Từ Thụ Hiếu Quy"

Đặng Huy Trứ (tự Hoàng Trung) quê làng Thanh Lương (nay thuộc xã Hương Xuân), huyện Hương Điền, tỉnh Thừa Thiên, sinh năm 1825 và mất năm 1874, thọ 49 tuổi. Ông xuất thân từ một gia đình có truyền thống học vấn và yêu nước. Thông minh từ nhỏ, ông đi học, thi Hương đỗ Cử nhân khi mới 18 tuổi (1843), thi Hội năm 1847 đỗ Tiến sĩ, nhưng vì bài văn phạm húy nên đã bị cách Tiến sĩ và mất luôn cả chức Cử nhân. Sau đó đi thi Hương lại, ông đỗ thủ khoa (Giải nguyên), nhưng mãi tới năm 1856 mới ra làm quan. Vì có tài, ông được cử đi nhiều chức vụ quan trọng tại nhiều địa phương trong nước, còn được vua Tự Đức cử đi làm ngoại giao với nhiều nơi ở nước ngoài (Lưỡng Quảng, Hương Cảng, Ma Cao .). Đặng Huy Trứ văn chương học thuật đều giỏi, có đầu óc đổi mới. Nhà yêu nước Phan Bội Châu đã có đầy đủ cơ sở để khẳng định Đặng Huy Trứ “là một trong những người trồng mầm khai hóa đầu tiên ở Việt Nam”.

Tác giả Nhà nghiên cứu Đinh Xuân Lâm