Báo Cáo đặc điểm hứng thú đối với các môn học của học sinh thpt

1. Lý do lựa chọn đề tài
Các nhà tâm lí học nghiên cứu và chỉ ra rằng hứng thú có một vai trò quan trọng trong quá trình hoạt động của con người. Nó là động cơ thúc đẩy con người tham gia tích cực vào hoạt động đó. Khi được làm việc phù hợp với hứng thú dù phải khó khăn con người cũng vẫn cảm thấy thoải mái và đạt được hiệu quả cao. Trong hoạt động học tập, hứng thú có vai trò hết sức quan trọng, thực tế cho thấy hứng thú đối với các bộ môn của học sinh tỉ lệ thuận với kết quả học tập của các em.
Bàn về thực trạng học tập của học sinh Trung học phổ thông (THPT) hiện nay, bên cạnh những học sinh vui thích, đam mê với việc học tập thì cũng có một bộ phận không nhỏ các em không thích học, chán học, nguyên nhân là do mất hứng thú học tập. Tình trạng chán học, không thích học do mất hứng thú học này đã ảnh hưởng không nhỏ tới kết quả học tập của các em nói riêng và chất lượng giáo dục ở bậc THPT nói chung. Và đặc biết đối với lứa tuổi THPT –lứa tuổi đang chuẩn bị bước vào bước ngoặt lớn nhất của cuộc đời là thi đại học thì việc mất hứng thú học tập làm cho các em mất động lực học tập, điều này có có ảnh hưởng lớn tới tương lai của các
em.


Với tất cả những lí do trên chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu khoa học “Hứng thú học tập đối với các môn học của học sinh THPT”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng hứng thú học tập của học sinh THPT đối với các môn học. Từ đó, tìm ra mối quan hệ giữa hứng thú, động cơ, thái độ học tập và kết quả học tập của học sinh THPT; góp phần xây dựng những phương pháp gây hứng thú học tập đối với các môn học cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng học tập của học sinh THPT.
3. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đối tượng nghiên cứu: Đặc điểm hứng thú học tập đối với các môn học của học sinh THPT.
- Khách thể nghiên cứu: Học sinh trong trường THPT chuyên ở Hà Nội và trường THPT không chuyên ở Nam Định.
- Phạm vi nghiên cứu: Học sinh trường THPT Phạm Văn Nghị (Yên Cường - Ý Yên - Nam Định) và học sinh trường THPT Chuyên Khoa học Tự Nhiên (182 Lương Thế Vinh - Thanh Xuân - Hà Nội).
4. Khái niệm cơ bản
4.1. Khái niệm hứng thú và hứng thú học tập

Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, nó có ý nghĩa đối với cuộc sống và có khả năng mang lại khoái cảm trong quá trình hoạt động.
Hứng thú biểu hiện ở sự tập trung cao độ, ở sự say mê, hấp dẫn bởi nội dung hoạt động, ở bề
rộng và chiều sâu của hứng thú.
Hứng thú làm nảy sinh khát vọng hành động, làm tăng hiệu quả của hoạt động nhận thức, tăng sức làm việc. [1]
Từ khái niệm về hứng thú ta có thể suy ra được định nghĩa của hứng thú học tập: hứng thú học tập là thái độ đặc biệt của chủ thể đối với đối tượng của hoạt động học tập, vì sự cuốn hút về mặt tình cảm và ý nghĩa thiết thực của nó trong đời sống cá nhân.
4.2. Tầm quan trọng của hứng thú đối với các hoạt động sống và hoạt động học
Sự hứng thú thể hiện trước hết ở sự tập trung chú ý cao độ, sự say mê của chủ thể hoạt động. Sự hứng thú gắn liền với tình cảm của con người, nó là động cơ thúc đẩy con người tham gia tích cực vào hoạt động đó. Trong bất cứ công việc gì, nếu có hứng thú làm việc con người sẽ có cảm giác dễ chịu với hoạt động, nó là động cơ thúc đẩy con người tham gia tích cực và sáng tạo hơn vào hành động đó. Ngược lại nếu không có hứng thú, dù là hành động gì cũng sẽ không đem lại kết quả cao. Đối với các hoạt động nhận thức, sáng tạo, hoạt động học tập, khi không có hứng thú sẽ làm mất đi động cơ học, kết quả học tập sẽ không cao, thậm chí xuất hiện cảm xúc tiêu cực[2].
4.3. Khái niệm động cơ
Trong tâm lý học có nhiều cách lý giải khác nhau về động cơ.
- Theo thuyết phân tâm học: Động lực thúc đẩy hoạt động của con người là vô thức. Nguồn gốc vô thức là những bản năng nguyên thủy mang tính sinh vật và nhấn mạnh vai trò của các xung năng tính dục.
- Theo thuyết hành vi: Đưa ra mô hình “kính thích - phản ứng”, coi kích thích là nguồn gốc tạo ra phản ứng - là động cơ.
- Theo J. Piaget: Động cơ là tất cả các yếu tố thúc đẩy cá thể hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu và định hướng cho hoạt động đó.
- Theo thuyết tâm lý hoạt động: Những đối tượng nào được phản ánh vào óc ta mà có tác dụng thúc đẩy hoạt động, xác định phương hướng hoạt động để thỏa mãn nhu cầu nhất định thì được gọi là động cơ hoạt động.
Một hoạt động của con người có thể chịu sự chi phối của nhiều động cơ khác nhau, trong đó có những động cơ chủ đạo và những động cơ thứ yếu. Những động cơ này nằm trong những mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong một hoàn cảnh hoạt động cụ thể tạo thành một hệ thống gọi là hệ thống động cơ. Động cơ có thể được phân thành nhiều nhóm theo các tiêu chí khác nhau là phân theo nhu cầu, phân ra động cơ tự nhiên và động cơ cao cấp, phân chia theo chức năng: động cơ tạo ý, động cơ kích thích




4.4. Khái niệm động cơ học tập
Khi con người có nhu cầu học tập, xác định được đối tượng cần đạt thì xuất hiện động cơ học tập. Động cơ học tập được thể hiện ở đối tượng của hoạt động học, tức là những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo mà giáo dục đem lại.

Nghiên cứu về động cơ học tập, ta tìm thấy các lý luận nghiên cứu từ các nhà tâm lý học Nga như L.I.Bozovik, A.N.Leonchiep, A.K.Markova Nhiều nhà tâm lý học đều khẳng định: hoạt động học tập của học sinh được thúc đẩy bởi nhiều động cơ. Các động cơ này tạo thành cấu trúc xác định có thứ bậc của các kích thích, trong đó có một số động cơ là chủ đạo, cơ bản, một số động cơ khác là phụ, là thứ yếu.
Động cơ học tập của học sinh theo L.I.Bozovick có một số biểu hiện: trẻ học vì cái gì, cái gì thúc đẩy trẻ học tập và tất cả những kích thích đối với hoạt động học tập của các em. Theo A.N.Leonchiev hiểu động cơ học tập của trẻ như là sự định hướng của các em đối với việc lĩnh hội tri thức, với việc dành điểm tốt và sự ngợi khen của cha mẹ, giáo viên
5. Thực trạng động cơ học tập của học sinh THPT hiện nay ở một số trường 5.1.Tầm quan trọng của việc học đối với học sinh THPT
Để điều tra tầm quan trọng của việc học đối với học sinh THPT, chúng tôi đã đưa ra 2 câu hỏi: “Bạn có thích học không?” và “Theo bạn mức độ quan trọng của việc học tập đối với học sinh?” và thu được kết quả như sau:
Với câu hỏi “ Bạn có thích học không?” thu được 95 câu trả lời:


Rất thích Thích Bình thường Không thích
THPT Chuyên KHTN 10/44 14/44 20/44 0/44
THPT Phạm Văn Nghị 11/51 20/51 14/51 6/51
Tổng số 21/95
(22,11%) 34/95
(35,79%) 34/95
(35,79%) 6/95
(6,31%)




Nhận xét:
Nhìn chung, ở cả 2 trường, tỷ lệ học sinh thích học gấp khoảng 15 lần tỷ lệ học sinh không thích học nhưng có sự khác biệt giữa 2 trường. Ở trường THPT Chuyên KHTN, tổng tỷ lệ học sinh rất thích, thích, thích học bình thường cao hơn THPT PVN, còn tỷ lệ không thích học là 0% (không có học sinh nào chọn câu trả lời ấy), khác với THPT PVN, tỷ lệ không thích học chiếm 11,76%.
5.2. Mục đích học tập của học sinh THPT
Qua tìm hiểu mục đích và nguyên nhân thúc đẩy học tập của học sinh THPT dưới dạng câu hỏi: “Mục đích học tập của bạn là gì?”, chúng tôi thu được 108 câu trả lời:
Tiếp thu kiến
thức Làm vui lòng
gia đình Vì tương lai Để được kính trọng,
không muốn thua kém ai
THPT
Chuyên KHTN 12/55 2/55 38/55 3/55
THPT
Phạm Văn Nghị 8/53 4/53 37/53 4/53
Tổng số 20/108
(18,52%) 6/108
(5,56%) 75/108
(69,44%) 7/108
(6,48%)

Nhận xét
- Nhìn chung, ở cả 2 trường, mục đích học tập vì tương lai có tỷ lệ cao nhất, tỷ lệ mục
đích làm vui lòng gia đình, được mọi người kính trọng, không thua kém ai thấp hơn.
- Ở cả 2 trường THPT, tỷ lệ học sinh chọn mục đích học tập vì tương lai tương đối bằng nhau, tỷ lệ mục đích học tập là làm vui lòng gia đình và được mọi người kính trọng, không thua kém ai xấp xỷ bằng nhau, sai khác giữa 2 trường là không nhiều. Ở THPT Chuyên KHTN, tỷ lệ mục đích học vì tiếp thu kiến thức cao hơn 6,73% so với trường THPT PVN.
Qua đó chứng tỏ thấy đa số các em nhận thức được mục đích học tập chủ yếu của học sinh THPT hiện nay là để chuẩn bị cho tương lai của chính các em học để thi đỗ ĐH, có việc làm tốt, thỏa mãn ước muốn bản thân, để giúp đỡ gia đình Ở trường THPT chuyên, tỷ lệ học sinh nhận thấy mục đích thực sự của việc học là tiếp thu kiến thức cao hơn so với trường THPT không chuyên.
5. 3. Những nguyên nhân khiến học sinh THPT chán, lười học và nguyên nhân thúc đẩy
các em học tốt hơn