Thạc Sĩ đa dạng địa sinh học vùng hà tiên – kiên lương

1.1. Đặt vấn đề
Đa dạng sinh học khu vực Hà Tiên - Kiên Lương đã được chứng minh qua nhiều tài liệu. Đây là khu vực rất đa dạng về sinh cảnh, vừa có thảm thực vật ven sông rạch, rừng ngập mặn ven biển, đầm lầy dừa nước, đồng cỏ ngập theo mùa vừa có các sinh cảnh trên núi, đồi đất và hang động đá vôi [15]. Tuy nhiên, những yếu tố dẫn đến sự đa dạng sinh học ở đây chưa được luận giải, tại sao trên một diện tích hẹp như vậy lại có sự đa dạng sinh cảnh đến thế. Một câu hỏi lý thú đặt ra là phải chăng đa dạng sinh học xuất phát từ đa dạng địa học?
Khái niệm đa dạng địa học mới được đề cập và phát triển trong những năm gần đây. Các cuộc khảo sát đã cho thấy vùng Hà Tiên - Kiên Lương có mức độ đa dạng địa học rất cao. Tại đây hiện diện nhiều loại địa tầng hình thành vào các thời kỳ khác nhau, từ Paleozoi đến Kainozoi; cũng như có đầy đủ các loại đá magma (xâm nhập, phun trào), trầm tích thuộc nhiều nguồn gốc và các dạng địa hình hình thành trong các môi trường địa chất khác nhau (sông, biển, đầm lầy ) như xâm thực, bóc mòn, karst hóa.
Như vậy, “ nếu chúng ta chấp nhận giá trị đa dạng địa học đối với các quá trình sinh thái thì chúng ta cần xác định nhân tố cụ thể nào của đa dạng địa học đóng vai trò chi phối quan trọng. Từ đó chứng minh được sự suy thoái hay phá hoại của một hiện tượng địa học có dẫn đến tai biến nặng nề với môi trường tự nhiên và quá trình sinh thái hay không. Nếu có thì việc bảo tồn địa học mang ý nghĩa quan trọng, cần được quản lý tốt nhằm tránh các hậu quả xảy ra ” (theo Gray M., 2004) [3].
Nhằm làm sáng tỏ vấn đề, đề tài nghiên cứu đã được tiến hành theo hướng tiếp cận tổng hợp sinh-địa học, dùng cơ sở dữ liệu thực tế biện giải cho mối quan hệ giữa đa dạng sinh học và đa dạng địa học tại khu vực nghiên cứu. Từ đó mong muốn đem lại một cái nhìn khách quan hơn, thỏa đáng hơn về vai trò của môi trường phi sinh (môi trường địa học) đối với môi trường hữu sinh. Vì thời gian thực hiện có hạn, nên đề tài giới hạn điều tra về đa dạng thực vật (chủ yếu tập trung vào thực vật bậc cao).
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Làm sáng tỏ mối quan hệ giữa đa dạng địa học và đa dạng sinh học, bằng các tài liệu đã công bố và khảo sát thực tế về đa dạng địa học và đa dạng sinh học khu vực Hà Tiên- Kiên Lương.
1.3. Nội dung nghiên cứu
1) Tổng hợp các tài liệu nghiên cứu về đặc điểm địa chất, địa mạo và đa dạng sinh học của khu vực Hà Tiên – Kiên Lương.
2) Khảo sát và chứng minh tính đa dạng địa học vùng Hà Tiên – Kiên Lương.
3) Kế thừa các nghiên cứu về đặc điểm đa dạng sinh học đất ngập nước, núi đá vôi và núi Sơn Trà,
4) Điều tra lại và bổ sung thành phần loài thực vật đặc trưng trên nhiều địa tầng khác nhau.
5) Xây dựng đặc điểm đa dạng thảm thực vật theo các đơn vị địa học, thiết lập mặt cắt địa-sinh thái và bản đồ địa-sinh thái.
6) Phân tích mối quan hệ của đa dạng địa học và đa dạng sinh học, từ đó xác nhận vai trò ảnh hưởng và rút ra một số quy luật chi phối của đa dạng địa học đối với đa dạng sinh học.
1.4. Phạm vi nghiên cứu
Các vị trí khảo sát được lựa chọn trên năm hệ tầng có thành phần thuộc nhiều nguồn gốc khác nhau:
ã Trầm tích bở rời: Hệ Đệ tứ Holocen (QIV), trầm tích có nhiều nguồn gốc: sông, biển, đầm lầy; vị trí khảo sát: xã Phú Mỹ.
ã Trầm tích gắn kết: Hệ Devon thống trung - thượng: Hệ tầng Hòn Heo (D2-3 hh) ; vị trí khảo sát: núi Bình Trị.
ã Đá vôi Pecmi, hệ tầng Hà Tiên (P ht); vị trí khảo sát: Thạch Động, Hòn Phụ Tử, Chùa Hang, Hang Cá Sấu.
 
ã Phun trào núi lửa:
- Hệ Trias thống trung, bậc anisi: Hệ tầng Núi Cọp (T2a nc); vị trí khảo sát: Mũi Nai, Thạch Động.
- Hệ Creta, thống thượng: Hệ tầng Nha Trang (K2 nt); vị trí khảo sát: Núi Sơn Trà.
1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Ý nghĩa khoa học: Xác minh đa dạng địa học có liên quan với đa dạng sinh học. Đây là vấn đề mang tính mới về mặt khoa học, góp phần đem lại một cách nhìn khách quan hơn, thỏa đáng hơn về vai trò của môi trường phi sinh (môi trường địa học) đối với môi trường hữu sinh.
Ý nghĩa thực tiễn: Trong công tác bảo tồn tự nhiên, cần phải bảo tồn cả tài nguyên địa học vì thiếu sự đa dạng địa học sẽ không có sự đa dạng sinh học.