LỜI NÓI ĐẦU Luật đất đai năm 93, sửa đổi bổ sung năm 1998 và năm 2001 của nước Cộng hoà xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã khẳng định “ Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng. Trải qua nhiều thế hệ, nhân dân ta đã tốn bao công sức, sương máu mới tạo lập, bảo vệ được vốn đất đai như hiện nay”. ở nước ta, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước thống nhất quản lý, Nhà nước giao đất cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân (gọi chung là người sử dụng đất)sử dụng ổn định, lâu dài. Cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước và đặc biệt trong những năm đổi mới các mối quan hệ trong quản lý và sử dụng đất đai cũng luôn biến động. Sự biến động này tác đồng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người sở hữu cũng như người sử dụng đất đai. Điều đó cùng là nguyên nhân gây ra nhiều khiếu kiện vê đất đai. Trong những năm vừa qua, đặc biệt là từ những năm 1997 trở lại đây, tình hình khiếu kiện về đất đai diễn biến ngày càng phức tạp và gay gắt, nhiều địa phương phát sinh khiếu kiện gay gắt và trở thành “điểm nóng” gây ảnh hưởng rất lớn đến an ninh trật tự chính trị và xã hội. Tình hình khiếu kiện đông người vượt cấp lên trên Trung ương mà nội dung khiếu kiện phần lớn là liên quan đến đất đai diễn ra khá phổ biến. Đây đã và đang trở thành vấn đề nhức nhối của xã hội, làm đau đầu các ban ngành chức năng. Trước tình hình trên, Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã thường xuyên quan tâm, đề ra nhiều chủ trương, chính sách, giải pháp chỉ đạo các cấp, các ngành xử lý giải quyết. Hàng năm các bộ, ngành, địa phương đã tâp trung giải quyết trên dưới 80% tổng số vụ khiếu kiện nói chung và khiếu kiện vê đất đai nói riêng, bảo vệ lợi ích chính đáng, hợp pháp của Nhà nước, tập thể và cá nhân; thu hồi cho Ngân sách Nhà nước và trả lại cho công nhân hàng trăm triệu đồng và hàng trăm ha đất; xử lý nghiêm minh nhiều cán bộ vi phạm pháp luật, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả đồng thời giữ vững ổn định chính trị – xã hội, thúc đẩy phát triển sản xuất. Tuy nhiên, trên thực tế công tác giải quyết khiếu kiện về đất đai còn rất nhiều khó khăn và phức tạp. Mặc dù Luật khiếu nại, tố cáo đã ban hành và có hiệu lực; nhiều văn bản về hướng dẫn, chỉ đạo giải quyết khiếu nại được ban hành song vẫn còn rất nhiều hạn chế, vướng mắc trong quá trình thực the, bên cạnh đó còn rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến việc khiếu kiện còn khá nhiều. Vì vậy việc nghiên cứu vấn đề giải quyết khiếu kiện về đất đai là rất cần thiết nhằm hiểu sâu hơn nữa vấn đề này, qua đó nhằm phân tích đánh giá, làm rõ tình hình, nguyên nhân khiếu kiện về đất đai, các chủ trương biện pháp và kết quả giải quyết khiếu kiện về đất đai trong thời gian qua. Từ đó thấy được những tồn tại, khó khăn trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai và đề xuất một vài kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này. Đề tài được nghiên cứu dựa trên các phương pháp thu thập, nguyên cứu, tìm hiểu hệ thống chính sách pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo, kết hợp với tổng hợp phân, phân tích, đánh giá tình hình thực tiễn, kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trong một vài năm vừa qua. Đề tài này nghiên cứu tình hình khiếu kiện về đất đai trong phạm vi cả nước. Nội dung chính của đề tài được chia làm 3 chương: Chương I: cơ sơ lý luận về giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai Chương II: Thực trạng công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai Chương III: Một số kiến nghị giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai Do hạn chế về thời gian, kiến thức hiểu biết về vấn đề còn chưa thật sâu sắc, không tránh khỏi những ý kiến chủ quan và thiếu sót trong quá trình nghiên cứu đề tài. Rất mong được sự góp ý quý báu của thầy, cô và các bạn nhằm hoàn thiện hơn nữa đề tài này. Em xin chân thành cảm ơn Th. S Vũ Thị Thảo và toàn thể cán bộ thuộc Phòng Tổng Hợp trực thuộc Thanh tra Nhà nước đã tận tình giúp đỡ em trong quá trình nghiên cứu đề tài này. MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU 1 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI 3 I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 3 1. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại 3 2. Tố cáo và giải quyết tố cáo 4 3. Các loại khiếu nại, tố cáo về đất đai 4 4. Vai trò của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai 5 II. NHỮNG QUY ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI 6 1. Những quy định pháp lý về khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai 6 2. Các quy định mang tính pháp lý về tố cáo và giải quyết tố cáo 22 CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI TRONG THỜI GIAN VỪA QUA 26 I. TÌNH HÌNH KHIẾU KIỆN CỦA CÔNG DÂN VỀ ĐẤT ĐAI TRONG THỜI GIAN QUAN 26 1.Khái quát tình hình khiếu kiện của công dân về đất đai giai đoạn từ 1999 đến đầu năm 2004 26 2. Một số nội dung khiếu kiện vê đất đai nổi cộm 30 3. Nguyên nhân làm phát sinh tình hình khiếu kiện liên quan đến đất đai trong thời gian qua 36 II. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TRONG THỜI GIAN GẦN ĐÂY 45 1. Công tác chỉ đạo của Trung ương Đảng và Chính phủ về việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai 45 2. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trong thời gian gần đây 49 CHƯƠNG III. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI 66 1. Giải pháp về sự chỉ đạo trong giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai. 66 2. Những giải pháp chung 70 3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu kiện cụ thể về đất đai. 82
