Tiểu Luận Cơ sở lý luận về biện pháp quản lý hoạt động dạy học trường THPT

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1. Trên thế giới.
Ở phương Đông cổ đại, nhất là ở Trung hoa và Ấn độ . đã sớm xuất hiện những tư tưởng về quản lý nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng. Khổng tử (551-479 TCN) cho rằng dạy học là phải "Dùng cách gợi mở, đi từ gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ, đòi hỏi học trò phải luyện tập, phải hình thành về nề nếp, thói quen trong học tập" và phải "Học không biết chán, dạy không biết mỏi". Các học thuyết về quản lý ở phương Đông đã chuyển dần từ quản lý theo học thuyết "Đức trị"(Khổng tử, Mạnh tử) sang học thuyết "Pháp trị"(Hàn Phi Tử, Thương Ưởng) và cuối cùng là sự kết hợp "Đức - Pháp trị"có tính đến các đặc trưng tâm lý xã hội.
Ở phương Tây, nhà triết học nổi tiếng Xôcrat cho rằng: "Những người nào biết cách sử dụng con người thì sẽ điều khiển được công việc, hoặc cá nhân hay tập thể một cách sáng suốt. Những người không biết làm như vậy sẽ mắc sai lầm trong công việc".
Tư tưỏng về quản lý con người và những yêu cầu về người đứng đầu cai trị dân còn tìm thấy trong quan điểm của các nhà triết học như Platon, RoBer Owen (1771-1858), F.Tay Lo (1856-1915) - "cha đẻ của thuyết quản lý theo khoa học" . Đặc biệt đến cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX đã có hàng loạt công trình với nhiều cách tiếp cận khác nhau về quản lý: Tính khoa học và nghệ thuật quản lý, những động cơ để thúc đẩy một tổ chức phát triển, làm thế nào để việc ra quyết định quản lý đạt hiệu quả cao . Chính những điều này đã cho chúng ta thấy rõ xu hướng chuyển từ quản lý hướng vào "giới chủ"tới quản lý hướng vào "chủ và thợ", chuyển sang quản lý hướng vào "khách hàng", theo nhu cầu của khách hàng; xu hướng chuyển từ quản lý theo mục tiêu hướng tới quản lý theo quá trình; từ việc quản lý bằng sự áp đặt, mệnh lệnh, chuyên quyền theo ngẫu hứng của người quản lý hướng tới quản lý bằng khoa học (bằng những phương pháp, nguyên tắc, qui trình . khoa học) và dân chủ .
Trong lĩnh vực giáo dục, khoa học giáo dục đã thực sự biến đổi về lượng và chất. Các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin đã định hướng cho hoạt động giáo dục như các qui luật "Sự hình thành cá nhân con người"về "Tính qui định về kinh tế-xã hội đối với giáo dục" . Các qui luật này đặt ra yêu cầu đối với quản lý giáo dục và tính ưu việt của xã hội đối với việc tạo ra các phương tiện và điều kiện cần thiết cho giáo dục. Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, nhiều nhà khoa học giáo dục đã có những thành tựu khoa học đáng trân trọng về quản lý giáo dục và quản lý dạy học.
1. 2. Ở Việt Nam
Việt Nam là một dân tộc có truyền thống hiếu học. Hoạt động dạy học xuất hiện rất sớm.Thời nhà Trần, thầy giáo Chu Văn An (1292-1370) đã vượt qua ngưỡng cửa làm thầy giáo giỏi của một đời để đạt tới làm thầy giáo của muôn đời.
Thời nhà Lê, người anh hùng dân tộc, nhà tư tưởng, nhà thơ, nhà văn hoá lớn Nguyễn Trãi (1380-1442) đã đưa ra thuyết trị nước: lấy dân làm gốc. Ông đã khuyên nhà vua phải chăn dân thì mới giữ được nước và xây dựng được đất nước. Theo ông quản lý đất nước là "Lo trước điều thiên hạ phải lo, vui sau cái vui của thiên hạ".
Rõ ràng, từ xưa cha ông ta đã biết làm thế nào để quản lý đất nước tốt nhất, quản lý việc học tốt nhất.
Đặc biệt, ở thế kỷ XX Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890-1969) đã để lại cho chúng ta những nền tảng quý báu về vai trò của quản lý và cán bộ quản lý giáo dục, phương pháp lãnh đạo và quản lý .
Gần đây, nhiều công trình nghiên cứu về khoa học quản lý của các nhà nghiên cứu và các giảng viên đại học . được viết dưới dạng giáo trình, sách tham khảo, phổ biến kinh nghiệm . đã được công bố như các tác giả: Phạm Thành Nghị, Trần Quốc Thành, Đặng Bá Lãm, Hà Thế Ngữ, Đặng Hữu Đạo, Nguyễn Bá Dương, Nguyễn Gia Quý, Nguyễn Sinh Huy, Nguyễn Văn Lê . Bằng sự tổng hoà các tri thức về giáo dục học, tâm lý học, xã hội học, kinh tế học . các tác giả đã thể hiện trong công trình nghiên cứu của mình một cách khoa học về khái niệm quản lý, nguyên tắc và phương pháp quản lý, nghệ thuật quản lý nói chung và quản lý giáo dục, quản lý trường học nói riêng.
2. NHỮNG CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG THPT
2.1. Cơ sở lý luận:
2.1.1. Quá trình dạy học là một quá trình hoạt động thống nhất giữa giáo viên và học sinh, dưới tác dụng chủ đạo (tổ chức, điều khiển) của giáo viên, học sinh tực giác, tích cực tổ chức, tự điều khiển hoạt động học nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học đã được đặt ra.
Sơ đồ hoạt động dạy học như sau: