Tiến Sĩ Cơ quan Cảnh sát điều tra trong tố tụng hình sự Việt Nam

MỤC LỤC
Phần 1: MỞ ĐẦU . 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài . 3
3
4. Những điểm mới của luận án 4
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 5
Phần 2: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU . 6
1. Tổng quan tình hình nghiên cứu . 6
1.1. Tình hình nghiên cứu nước ngoài về Cơ quan Cảnh sát điều tra . 6
1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước về Cơ quan Cảnh sát điều tra trong
TTHS Việt Nam 11
1.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về Cơ quan Cảnh sát điều
tra và những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu . 16
2. Cơ của đề tài 19
. 19
21
3. Kết cấu của luận án . 22
Phần 3:NỘI DUNG, KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU . 23
Chương 1: NHẬN THỨC CHUNG VỀ CƠ QUAN CẢNH SÁT ĐIỀU TRA 23
1.1. Khái niệm, vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Cơ quan Cảnh sát điều tra
. 23
1.2. Nguyên tắc hoạt động của Cơ quan Cảnh sát điều tra . 33
1.3. Mối quan hệ giữa Cơ quan Cảnh sát điều tra với Viện kiểm sát, Tòa án
và các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra
trong tố tụng hình sự . 37
1.4. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của Cơ quan Cảnh sát điều
tra . 53
Chương 2: PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ CƠ QUAN CẢNH SÁT ĐIỀU TRA VÀ
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN CẢNH SÁT ĐIỀU TRA . 61
2.1. Pháp luật tố tụng hình sự về Cơ quan Cảnh sát điều tra 61
2.2. Thực trạng hoạt động của Cơ quan Cảnh sát điều tra 90
Chương 3: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CƠ QUAN CẢNH SÁT ĐIỀU TRA VÀ GIẢI PHÁP,
KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN CẢNH SÁT ĐIỀU
TRA . 100
3.1. Đánh giá thực trạng Cơ quan Cơ quan Cảnh sát điều tra 100
3.2. Giải pháp và kiến nghị nâng cao hiệu quả hoạt động của Cơ quan Cảnh
sát điều tra . 116
KẾT LUẬN . 140
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT


1. An ninh nhân dân : ANND
2. Bộ Công an : BCA
3. Cảnh sát điều tra : CSĐT
4. Cảnh sát nhân dân : CSND
5. Công an nhân dân : CAND
6. Cơ quan điều tra : CQĐT
7. Công an : CA
8. Điều tra viên : ĐTV
9. Điều tra hình sự : ĐTHS
10. Thành phố : TP
11. Tố tụng hình sự : TTHS
12. Tòa án : TA
13. Tòa án nhân dân : TAND
14. Trật tự quản lý kinh tế và chức vụ : TTQLKT & CV
15. Trật tự xã hội : TTXH
16. Viện kiểm sát : VKS
17. Viện kiểm sát nhân dân : VKSND





1
Phần 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tố tụng hình sự là một hoạt động rất quan trọng vì nó liên quan, ảnh
hưởng đến các quyền và lợi ích cơ bản của công dân. Chính vì vậy, Đảng và
Nhà nước ta đã có nhiều văn bản, chủ trương về cải cách tư pháp như: văn
kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, X, XI, Nghị quyết số
08/2002/NQ/TW-BCT và Nghị quyết số 49/2005/NQ/TW-BCT của Bộ Chính
trị nhằm từng bước hoàn thiện các cơ quan tư pháp.
Cơ quan CSĐT là một trong những cơ quan tiến hành tố tụng, có nhiệm
vụ phòng ngừa, phát hiện, điều tra các vụ án hình sự thuộc thẩm quyền. Trong
những năm qua, đặc biệt từ khi Bộ luật TTHS và Pháp lệnh tổ chức ĐTHS năm
2004 có hiệu lực, Cơ quan CSĐT trên toàn quốc đã được bố trí sắp xếp lại và
hoàn thiện không ngừng về tổ chức và hoạt động, mọi hoạt động cơ bản đã đi
vào nề nếp. Kết quả công tác điều tra, xử lý tội phạm theo Pháp lệnh tổ chức
ĐTHS được nâng lên rõ rệt và có nhiều tiến bộ. Theo tổng hợp các báo cáo
tổng kết của Văn phòng Cơ quan CSĐT Bộ Công an, tính từ năm 2005 đến hết
năm 2013, Cơ quan CSĐT trên toàn quốc đã điều tra tổng số 741.316 vụ án,
1.161.085 bị can (chiếm 98% tổng số án thụ lý điều tra của CQĐT trong Công
an nhân dân). Trong đó, khởi tố mới 695.428 vụ án (chiếm 93,81 %,),
1.094.787 bị can (chiếm 94,29%). Trong tổng số 741.316 vụ án, 1.161.085 bị
can thì Cơ quan CSĐT các cấp đã kết thúc điều tra được 526.508 vụ án, với
927.555 bị can. Trong đó, kết luận điều tra đề nghị truy tố 512.896 vụ (đạt
97,41%), 897.292 bị can (đạt 96,73%)

[phụ lục, bảng 2]. Mặt khác, do công tác
chuẩn bị tốt ngay từ đầu nên Cơ quan CSĐT cấp huyện được tăng thẩm quyền
đã hoàn thành nhiệm vụ được giao; chất lượng điều tra, khám phá các vụ án
hình sự được đảm bảo và nâng cao hơn trước, số vụ oan sai giảm đáng kể; các
2
trường hợp VKS trả hồ sơ để điều tra bổ sung không đáng kể so với tổng số các
vụ án thuộc thẩm quyền mới đã giải quyết. Bên cạnh đó, việc phối hợp giữa Cơ
quan CSĐT Công an các cấp với các cơ quan tư pháp cùng cấp trong bắt, tạm
giữ, tạm giam, truy tố, xét xử .đã có hiệu quả hơn. Điều đó, chứng tỏ hoạt
động của Cơ quan CSĐT và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành
một số hoạt động điều tra theo Pháp lệnh tổ chức ĐTHS đã có nhiều ưu điểm
và phát huy tác dụng, góp phần hiện thực hóa quan điểm của Đảng và Nhà
nước về cải cách tư pháp.
Tuy nhiên, sau một thời gian thực hiện Nghị quyết 08-NQ/TW ngày
02/1/2002 về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới,
Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải
cách tư pháp đến năm 2020 và đặc biệt sau 10 năm thực hiện mô hình Cơ
quan CSĐT mới theo Pháp lệnh tổ chức ĐTHS và chủ trương tăng thẩm
quyền cho Cơ quan CSĐT Công an cấp huyện thì hoạt động của Cơ quan
CSĐT cũng đã bộc lộ những hạn chế, vướng mắc như: việc phân định thẩm
quyền điều tra giữa các lực lượng điều tra trong Cơ quan CSĐT chưa rõ ràng,
hợp lý; việc thực hiện quyền năng chỉ đạo, kiểm tra các hoạt động điều tra của
Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT hiện nay còn chồng chéo, bất
cập giữa chức năng về quản lý nhà nước trong lĩnh vực được phân công với
quyền năng về tố tụng; quy định và thực tiễn công tác bổ nhiệm Thủ trưởng,
Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT và ĐTV còn nảy sinh một số bất cập và hạn
chế; lực lượng làm công tác điều tra còn thiếu so với yêu cầu của tình hình;
kinh phí, trang thiết bị phục vụ cho công tác điều tra còn thiếu và lạc hậu .
Những hạn chế, vướng mắc trên ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công
tác điều tra tội phạm nói riêng và công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội
phạm nói chung.
Từ những phân tích trên đây cho thấy, việc nghiên cứu một cách đầy đủ
các quy định của pháp luật TTHS về Cơ quan CSĐT là một yêu cầu cần thiết.
3
Trên cơ sở chỉ ra những bất cập, hạn chế trong quy định và thực tiễn hoạt
động của Cơ quan CSĐT; nghiên cứu đề xuất những giải pháp, kiến nghị để
hoàn thiện Cơ quan CSĐT là một công việc có ý nghĩa cả trên phương diện lý
luận và thực tiễn. Chính vì lẽ đó, nghiên cứu sinh chọn nghiên cứu đề tài “Cơ
quan Cảnh sát điều tra trong tố tụng hình sự Việt Nam”
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục đích nghiên cứu
Việc nghiên cứu luận án nhằm chỉ ra những bất cập của pháp luật TTHS
về Cơ quan CSĐT, những hạn chế trong hoạt động của Cơ quan CSĐT trên
toàn quốc và những nguyên nhân của những bất cập, hạn chế đó để làm cơ sở
đề xuất hệ thống các giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật
TTHS và nâng cao hiệu quả hoạt động của Cơ quan Cảnh sát điều tra.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận án có nhiệm vụ giải quyết các vấn đề sau:
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung, các quy định của pháp luật
TTHS về hoạt động của Cơ quan CSĐT. Từ đó, chỉ ra những điểm bất hợp lý
trong quy định của pháp luật TTHS hiện hành về Cơ quan Cảnh sát điều tra.
- Khảo sát thực trạng hoạt động của Cơ quan CSĐT; làm rõ những hạn
chế trong hoạt động của Cơ quan CSĐT và những nguyên nhân của những hạn
chế đó.
- Đưa ra hệ thống giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật TTHS
về Cơ quan CSĐT và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan này.
3.
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là những vấn đề lý luận, quy định của
pháp luật TTHS và thực tiễn áp dụng quy định của pháp luật TTHS về Cơ
quan Cảnh sát điều tra.