Thạc Sĩ Cổ phần hóa các tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam

Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận
đư c sự hướng dẫn, gi p đ và g p nhiệt tình của qu thầy cô Trư ng Đ i
học Kinh tế - Đ i học Qu c gia Hà Nội
Trước hết, tôi xin ch n thành c m ơn đến qu thầy cô trư ng Đ i học
Kinh tế, đã tận tình hướng dẫn, gi p đ cho tôi trong qu trình học tập
Tôi xin gửi l i biết ơn s u sắc đến GS TS. Đinh Văn Tiến đã dành rất
nhiều th i gian và t m huyết hướng dẫn nghiên cứu và gi p tôi hoàn thành
luận văn t t nghiệp
Mặc dù tôi đã c nhiều c gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện
luận văn, tuy nhiên không thể tr nh kh i những thiếu s t, rất mong nhận đư c
những đ ng g p tận tình của qu thầy cô và c c b n
TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tên luận văn: Cổ phần h a c c tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam
Tác giả: Đỗ Văn Long
Chuyên ngành: Qu n l kinh tế
Bảo vệ năm: 2015
Giáo viên hướng dẫn: GS TS Đinh Văn Tiến
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
- Mục đích: Thông qua việc nghiên cứu đề tài này để tìm ra phương
hướng và đề xuất c c gi i ph p về th c đẩy tiến trình cổ phần h a trong qu
trình tái cơ cấu c c tập đoàn, tổng công ty nhà nước trong b i c nh hội nhập
qu c tế
- Nhiệm vụ: Hệ th ng h a cơ sở l luận và thực tiễn về cổ phần h a,
t i cơ cấu Ph n tích, đ nh gi thực tr ng cổ phần h a trong qu trình t i cơ
cấu DNNN trọng t m là c c tập đoàn, tổng công ty nhà nước Qua đ , đề
xuất phương hướng, gi i ph p th c đẩy qu trình cổ phấn h a
Những đóng góp mới của luận văn:
- Cung cấp thêm những kiến thức l luận về cổ phần h a c c tập đoàn
kinh tế nhà nước gắn với qu trình t i cơ cấu c c tập đoàn kinh tế n i chung,
góp phần n ng cao những nhận thức của xã hội đ i với qu trình cổ phần h a
c c tập đoàn kinh tế nhà nước hiện nay.
- Đưa ra những g i cho c c nhà ho ch định chính s ch cũng như c c
nhà qu n l đ i với c c tập đoàn kinh tế về những gi i ph p th c đẩy qu
trình cổ phần hòa trong tiến trình t i cơ cấu c c tập đoàn kinh tế nhà nước ở
Việt Nam trong b i c nh mới
MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT i
DANH MỤC CÁC BẢNG iii
MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN
CỨU 4
1 1 T i cơ cấu cơ cấu và cổ phần h a trong qu trình t i cơ cấu c c tập đoàn kinh tế
nhà nước 4
1.1.1 Tái cơ cấu tập đoàn kinh tế nhà nước 4
1.1.2 Vấn đề cổ phần hóa trong quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước 13
1.1.3. Kinh nghiệm về cải cách và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong nước
và quốc tế 19
1.2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu 24
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU . 27
2.1. Nguồn tài liệu và dữ liệu 27
2 2 Phương ph p nghiên cứu . 27
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu . 27
2.2.2. Phương pháp phân tích – tổng hợp . 28
2.2.3. Phương pháp thống kê mô tả . 29
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CỔ PHẦN HÓA TRONG QUÁ TRÌNH TÁI CƠ
CẤU CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY . 30
3 1 Tổng quan về t i cơ cấu c c tập đoàn, tổng công ty nhà nước 30
3.1.1 Tình hình hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước . 30
3.1.2 Tình hình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước hiện nay 38
3 2 Thực tr ng cổ phần h a trong qu trình t i cơ cấu c c tập đoàn, tổng công ty nhà
nước th i gian qua . 41
3.2.1 Các văn bản pháp lý và chính sách liên quan đến cổ phần hóa trong quá trình
tái cơ cấu TĐKTNN . 41
3.2.2 Thực trạng cổ phấn hóa tại các tập đoàn kinh tế nhà nước . 44
3.2.3 Một số thành tựu của công tác cổ phần hóa các tập đoàn, tổng công ty trong
thời gian qua . 50
3.2.4 Những hạn chế vướng mắc của tiến trình cổ phần hóa các tập đoàn, tổng công
ty nhà nước . 51
3.2.5 Một số nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế vướng mắc của tiến trình cổ
phần hóa các tập đoàn, tổng công ty nhà nước 56
CHƯƠNG 4 : MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY NHANH TIẾN TRÌNH CỔ
PHẦN HÓA TRONG QUÁ TRÌNH TÁI CƠ CẤU TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ
NƯỚC GIAI ĐOẠN 2015 – 2020 . 60
4 1 Dự b o tình hình kinh tế - xã hội trong nước và qu c tế t c động đến qu trình
cổ phần h a, t i cơ cấu c c tập đoàn kinh tế nhà nước trong th i gian tới 60
4.1.1. Tình hình quốc tế . 60
4.1.2 Tình hình trong nước . 61
4.2 Phương hướng, mục tiêu, quan điểm về t i cơ cấu c c tập đoàn kinh tế nhà
nước 66
4.2.1 Quan điểm, mục tiêu của tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam . 66
4.2.2 Mục tiêu của tiến trình cổ phần hóa trong quá trình tái cấu cơ cấu tập đoàn,
tổng công ty nhà nước đến hết năm 2015 định hướng 2020 . 70
4 3 Gi i ph p th c đẩy cổ phần h a trong qu trình t i cơ cấu c c tập đoàn, tổng
công ty nhà nước ở Việt Nam trong giai đo n 2015 – 2020 71
4.3.1. Về tư tưởng quan điểm cổ phần hóa – Nhận thức đúng đắn về cổ phần hóa và
quyết tâm thực hiện cổ phần hóa 71
4.3.2. Về môi trường pháp lí cho cổ phần hóa 71
4.3.3. Cổ phần hóa phải kết hợp với phát triển thị trường chứng khoán . 72
4.3.4. Hoàn thiện việc xác định giá trị doanh nghiệp khi tiến hành cổ phần hóa . 72
4.3.5. Giải quyết nợ của doanh nghiệp trước cổ phần hóa . 73
4.3.6. Hoàn thiện việc bán cổ phần ra bên ngoài . 73
4.3.7. Nâng cao vai trò trách nhiệm của Người đứng đầu doanh nghiệp, Bộ, Ngành
chủ quản trong công tác cổ phần hóa 74
4 4 Kiến nghị, đề xuất x y dựng và ban hành Luật cổ phần h a doanh nghiệp nhà
nước . 74
4.4.1. Lý do đề xuất xây dựng Luật cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước 74
4.4.2. Đối tượng điều chỉnh và nội dung cơ bản của Luật cổ phần hóa DNNN 76
KẾT LUẬN 80
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . 82







i

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa
1. BVH Tập đoàn b o việt
2. CPH Cổ phần h a
3. CPHDNNN Cổ phần h a doanh nghiệp nhà nước
4. DNNN Doanh nghiệp nhà nước
5. EVN Tập đoàn điện lực Việt Nam
6. HUD Tổng Đầu tư ph t triển nhà và đô thị
7. KTV Tập đoàn than, kho ng s n Việt Nam
8. MIE Tổng công ty m y và thiết bị công nghiệp
9. MOBIFONE Tổng công ty viễn thông Mobifone
10. PVN Tập đoàn dầu khí Việt Nam
11. SONG DA Tổng công ty Sông đà
12. TCTNN Tổng công ty nhà nước
13. TĐKTNN Tập đoàn kinh tế nhà nước
14. VICEM Tổng công ty Xi Măng Việt Nam
15. VIETNAMAIRLINES Tổng công ty hàng không qu c gia Việt Nam
16. VIETTEL Tập đoàn viễn thông qu n đội
17. VINACAFE Tổng công ty cà phê Việt Nam
18. VINALINES Tổng công ty Hàng h i Việt Nam ii

19. VINAPACO Tổng công ty giấy Việt Nam
20. VINASHIN Tổng công ty công nghiệp tàu thủy Việt Nam
21. VINATE X Tập đoàn dệt may Việt Nam
22. VNCHEM Tập đoàn h a chất Việt Nam
23. VNPT Tập đoàn bưu chính viễn thông
24. VNR Tổng công ty đư ng sắt Việt Nam
25. VRG Tập đoàn cao su Việt Nam iii

DANH MỤC CÁC BẢNG
STT Bảng Nội dung Trang
1 B ng 3 1
Cơ cấu s hữu và đặc điểm ngành nghề kinh
doanh của c c TĐKTNN
27
2 B ng 3 2
cơ cấu tổ chức, quy mô v n điều lệ công ty mẹ
của c c tập đoàn kinh tế nhà nước
28
3 B ng 3 3
Tỷ lệ đ ng g p vào GDP của c c thành phần
kinh tế (%)
31
4 B ng 3 4
S liệu đầu tư ra ngoài ngành của c c tập đoàn,
tổng công ty nhà nước
32
5 B ng 3.5
Kết qu cổ phần h a t i một s tập đoàn, tổng
công ty nhà nước
43
6 B ng 4 1
Dự b o t c độ tăng trưởng kinh tế thế giới, khu
vực và qu c gia lớn giai đo n 2015- 2020
57
7 B ng 4 2
Dự b o t c độ tăng trưởng d n s , GDP và CPI của
Việt Nam theo c c kịch b n đến năm 2020 (%)
60
8 B ng 4 3
Những t c động tích cực tiềm tàng của việc thực
hiện đầy đủ c c cam kết WTO và gia nhập TPP
đ i với c i c ch DNNN
61

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong b i c nh hội nhập kinh tế khu vực và thế giới diễn ra s u rộng, c c
doanh nghiệp đ i mặt với sự c nh tranh ngày càng kh c liệt của c c tập đoàn
kinh tế hùng m nh trên thế giới Việc x y dựng và ph t triển c c TĐKT Việt
Nam vừa b o đ m phù h p với xu thế ph t triển của kinh tế toàn cầu vừa cho
phép khai thác đư c những l i thế so s nh v n c của qu c gia, th c đẩy tăng
trưởng kinh tế của đất nước Nhận thức rõ vị trí, tầm quan trọng của c c tập
đoàn kinh tế, Đ i hội đ i biểu toàn qu c lần thứ X Đ ng cộng s n Việt Nam
nhấn m nh: th c đẩy việc hình thành một s tập đoàn kinh tế và tổng công ty
nhà nước m nh, ho t động đa ngành, đa lĩnh vực, trong đ c ngành chính, c
nhiều chủ sở hữu, trong đ sở hữu nhà nước chiếm chi ph i Th i gian qua,
bên c nh những doanh nghiệp làm ăn hiệu qu thì cũng c một s doanh
nghiệp làm ăn kém hiệu qu , nguy cơ n tăng cao, qu n trị còn ẩn chứa nhiều
yếu kém thậm chí một s tập đoàn kinh tế nhà nước lớn đã ph i gi i thể t o
nhiều hệ lụy không chỉ về kinh tế mà còn c về xã hội
Trước tình hình đ , để đổi mới n ng cao hiệu qu s n xuất, kinh doanh
của DNNN n i chung, Đ ng và Nhà nước ta đã đề ra và tổ chức thực hiện một
cuộc c ch m ng toàn diện về t i cơ cấu DNNN với trọng t m là c c tập đoàn,
tổng công ty nhà nước trong đ cổ phần h a là một trong những gi i ph p hữu
hiệu, trọng t m đư c ch trọng thực hiện Đ y là nội dung, yêu cầu của sự
ph t triển bền vững vừa là nhiệm vụ cấp b ch, chủ trương c tầm chiến lư c
đặc biệt quan trọng trong giai đo n hiện nay Cổ phần h a c c TĐKTNN gắn
với qu trình t i cơ cấu DNNN ở đ y đư c nhìn nhận từ g c độ chủ trương,
biện ph p của nhà nước nằm trong tổng thể qu trình t i cơ cấu DNNN Th i
gian qua, tiến trình cổ phần h a DNNN đư c tiến hành và th c đẩy r t r o, 2

Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính s ch đẩy m nh qu trình t i cơ
cấu DNNN với trọng t m là cổ phần h a đ t đư c nhiều kết qu tích cực Tuy
nhiên còn nhiều vấn đề tồn t i h n chế: T c độ CPH diễn ra chậm không đ t
kế ho ch đề ra Một s chủ trương, chính s ch còn chưa b m s t với thực tiễn
của từng tập đoàn
Để g p phần th c đẩy tiến trình cổ phần h a trong qu trình t i cơ cấu
TĐKTNN ở Việt Nam, không thể không nghiên cứu, đổi mới công t c cổ
phần h a của Nhà nước đ i với c c TĐKT
Nhằm g p thêm tưởng trong việc hoàn thiện cơ chế cổ phần h a
TĐKTNN trong qu trình t i cơ cấu DNNN, t c gi lựa chọn đề tài ”Cổ phần
hóa các tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam” làm luận văn th c sỹ qu n
l kinh tế
Câu hỏi nghiên cứu của Luận văn: giải pháp nâng cao và thúc đẩy tiến
trình cổ phần hóa trong quá trình tái cơ cấu các tập đoàn kinh tế nhà nước ở
Việt Nam hiện nay?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
+ Mục đích:
Thông qua việc nghiên cứu đề tài này để tìm ra phương hướng và đề xuất
c c gi i ph p về th c đẩy tiến trình cổ phần h a trong qu trình t i cơ cấu c c tập
đoàn, tổng công ty nhà nước trong b i c nh hội nhập qu c tế
+ Nhiệm vụ:
- Hệ th ng h a cơ sở l luận và thực tiễn về cổ phần h a, t i cơ cấu
- Ph n tích, đ nh gi thực tr ng cổ phần h a trong qu trình t i cơ cấu
DNNN trọng t m là c c tập đoàn, tổng công ty nhà nước
- Đề xuất phương hướng, gi i ph p th c đẩy qu trình cổ phấn h a
trong qu trình t i cơ cấu c c tập đoàn kinh tế nhà nước
3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng: Thực tiễn cổ phần h a trong c c tập đoàn kinh tế nhà nước
gắn với qu trình t i cơ cấu, bao gồm: cơ sở ph p l , chủ trương, chính s ch
về cổ phần h a, t i cơ cấu
- Phạm vi nghiên cứu: trên g c độ l thuyết về tập đoàn kinh tế, cổ phần
h a và t i cơ cấu song khi đi s u đ nh gi thực tr ng cổ phần h a trong qu trình
tài cơ cấu đ i với c c tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam, tập trung nghiên cứu
nguyên nh n t c động đến qu trình cổ phần h a và b i c nh mới đặt ra đ i với
c c tập đoàn kinh tế nhà nước th i gian tới Việc nghiên cứu thực tế cổ phần h a
c c tập đoàn kinh tế nhà nước đư c thực hiện từ năm 2010 đến năm 2014
Tuy nhiên, để c thể xem xét, đ nh gi một c ch toàn diện, luận văn c
kh o s t và nghiên cứu những vấn đề c liên quan, kinh nghiệm qu c tế trong
cổ phần h a, t i cơ cấu c c doanh nghiệp nhà nước ở Trung Qu c từ đ c thể
xem xét, vận dụng c chọn lọc và phù h p với điều kiện Việt Nam
- Thời gian khảo sát thực trạng: Luận văn tập trung nghiên cứu ho t động
cổ phần h a trong qu trình t i cơ cấu c c tập đoàn, tổng công ty nhà nước giai
đo n 2008 – 2014, phương hướng và gi i ph p tính đến 2020 tầm nhìn 2030
4. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, luận văn c kết cấu gồm 4 chương:
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN/ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH
NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CỔ PHẦN HÓA TRONG QUÁ TRÌNH
TÁI CƠ CẤU CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM
CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TIẾN TRÌNH CỔ
PHẦN HÓA TRONG QUÁ TRÌNH TÁI CƠ CẤU TẬP ĐOÀN KINH TẾ
NHÀ NƯỚC GIAI ĐOẠN 2015 – 2020