Luận Văn Chuyển giao công nghệ ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

7. Kết cấu của Luận văn


Chương 1: Những vấn đề lý luận chung và kinh nghiệm quốc tế về
chuyển giao công nghệ
-5-Chương 2: Thực trạng hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt Nam
trong thời gian qua
Chương 3: Quan điểm định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm
thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt Namtrong thời gian tới




Phần mở đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bước vào thế kỷ XXI, cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại
tiếp tục phát triển với nhịp độ ngày càng nhanh, tạo ra những thành tựu mang
tính đột phá, làm thay đổi nhanh chóng, sâu sắc mọimặt đời sống x1 hội loài
người. Kinh tế tri thức có vai trò ngày càng lớn trong quá trình phát triển lực
lượng sản xuất. Vì vậy, đối với những nước chậm phát triển, muốn tiến kịp
những nước phát triển phải nhanh chóng nâng cao năng lực khoa học và trình
độ công nghệ, nắm bắt và làm chủ các tri thức mới để rút ngắn quá trình công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, đi tắt vào kinh tế tri thức.
Sau gần 20 năm đổi mới, nước ta đ1 giành được những thành tựu to lớn
và rất quan trọng làm cho thế và lực của đất nước mạnh lên nhiều. Cùng với
quá trình phát triển đất nước, khoa học và công nghệ nước ta đ1 có những
bước tiến tích cực, lực lượng cán bộ khoa học và công nghệ đ1 trưởng thành
một bước và có nhiều cố gắng thích nghi với cơ chế mới, có khả năng tiếp thu,
làm chủ được tri thức, công nghệ hiện đại trên một số ngành và lĩnh vực kinh
tế. Tuy nhiên, đứng trước bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế,
nền khoa học và công nghệ nước ta còn có khoảng cách khá xa so với các
nước phát triển, chưa tạo ra được những năng lực khoa học và công nghệ cần
thiết để thực sự trở thành nền tảng và động lực chotiến trình công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng Cộng sảnViệt Nam đ1 xác
định phương hướng phát triển khoa học và công nghệ của nước ta đến năm
2010 là: “Việc đổi mới công nghệ sẽ hướng vào chuyển giao công nghệ, tiếp
thu, làm chủ công nghệ mới; đặc biệt lựa chọn nhữngcông nghệ cơ bản, có
-2-vai trò quyết định đối với nâng cao trình độ công nghệ của nhiều ngành, tạo
ra bước nhảy vọt về chất lượng và hiệu quả phát triển của nền kinh tế ”.
Chuyển giao công nghệ là một khái niệm mới xuất hiện trong mấy thập
niên gần đây, nhưng đ1 nhanh chóng trở thành vấn đềthời sự, được nhiều nhà
nghiên cứu quan tâm, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế trên
toàn cầu, đặc biệt là đối với những nước đang tiến hành công nghiệp hoá, hiện
đại hoá như Việt Nam. Việc nghiên cứu, hoạch định chính sách, chiến lược
làm như thế nào để nâng cao hiệu quả trong việc tiếp nhận và ứng dụng công
nghệ tiên tiến nước ngoài vào sản xuất trong nước cũng như việc triển khai
đưa công nghệ trong nước vào thực tiễn sản xuất ở từng ngành, từng lĩnh vực
và từng khâu trong quy trình hoạt động sản xuất được coi là khâu then chốt
bảo đảm phát triển nhanh và bền vững.
Với những yêu cầu đặt ra cả về lý luận và thực tiễnnhư trên, việc tìm
hiểu và nghiên cứu về vấn đề: “Chuyển giao công nghệ ở Việt Nam - Thực
trạng và giải pháp” là hết sức cần thiết và tôi chọn đó làm đề tài Luận văn tốt
nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Chuyển giao công nghệ là một vấn đề được nhiều nhàhoạch định chính
sách, nhiều cơ quan và các nhà kinh tế trong nước và quốc tế quan tâm. Trong
những năm gần đây đ1 có một số công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề
chuyển giao công nghệ, cụ thể như:
- Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung tâm Thông tin khoa học và công
nghệ quốc gia: “Khoa học công nghệ thế giới – Xu thế và chính sáchnhững
năm đầu thế kỷ XXI”,Hà Nội, 2003.
- GS.TS. Vũ Đình Cự (chủ biên): “Khoa học và công nghệ hướng tới thế
kỷ XXI - Định hướng và chính sách”,Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000.
- TS. Lê Văn Hoan:“Chuyển giao công nghệ trong nền kinh tế thị
trường vào Việt Nam”,Nxb Thống kê, Hà Nội, 1995.
- PGS.TS. Đàm Văn Nhuệ và TS. Nguyễn Đình Quang: “Lựa chọn công
nghệ thích hợp ở các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam”,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998.
-3-- TS. Đặng Kim Nhung: “Chuyển giao công nghệ trong kinh tế thị
trường và vận dụng vào Việt Nam”, Nxb. Nông nghiệp, 1994.
- TS. Nguyễn Văn Phúc: “Chuyển giao công nghệ và quản lý công
nghệ”, Nxb. Khoa học – Kỹ thuật, Hà Nội, 1998.
- TS. Nguyễn Văn Phúc (chủ biên): “Quản lý đổi mới công nghệ”,
Nxb. Thống kê, Hà Nội, 2002.
Ngoài ra còn có các bài viết đăng trên các báo, tạpchí.
Các công trình nghiên cứu trên đ1 đề cập đến nhiều vấn đề lý luận và
thực tiễn quan trọng về chuyển giao công nghệ ở Việt Nam, nhưng về cơ bản,
các giải pháp đưa ra nhằm thúc đẩy hoạt động chuyểngiao công nghệ ở Việt
Nam được xem xét trong khuôn khổ tiến trình phát triển khoa học và công
nghệ hoặc trong những giải pháp tăng trưởng và pháttriển kinh tế chung của
đất nước. Do mục đích, đối tượng, phạm vi và thời điểm nghiên cứu khác
nhau, đặc biệt là trong quá trình toàn cầu hoá kinhtế và hội nhập của Việt
Nam thì việc nghiên cứu vấn đề chuyển giao công nghệ cả về thực trạng lẫn
giải pháp là rất cần thiết.
Chuyển giao công nghệ luôn là một vấn đề mới cả về lý luận và thực
tiễn. Đó là một ẩn số cho các quốc gia chậm phát triển tiến kịp tới sự phát
triển kinh tế của các quốc gia phát triển khác.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu của Luận văn là đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt
động chuyển giao công nghệ trong thời gian tới. Để thực hiện được mục tiêu
này, tác giả đ1 đề ra nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài là:
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn chuyển giao công nghệ;
- Đánh giá thực trạng hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt Nam từ
năm 1996 đến nay;
- Trên cơ sở các phân tích trên, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm
thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt Namtrong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt Nam
* Phạm vi nghiên cứu:
-4-- Về thời gian:Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động chuyển giao
công nghệ ở Việt Nam từ năm 1996 đến nay, đây được coi là mốc thời gian
mà nhiều chuyên gia đánh giá là mở đầu thời kỳ hoạtđộng chuyển giao công
nghệ có hệ thống.
- Về không gian:Chuyển giao công nghệ ở Việt Nam
- Về nội dung:Vấn đề đặt ra được đề cập từ hai góc độ: Chuyển giao
công nghệ tiên tiến, hiện đại của nước ngoài vào Việt Nam; chuyển giao công
nghệ ngay từ các kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ của Việt Nam
vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm phát triển kinh tế – x1 hội, nâng
cao chất lượng cuộc sống x1 hội cho nhân dân.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để làm rõ những nội dung cơ bản đ1 đặt ra của Luậnvăn, trong quá
trình nghiên cứu tác giả sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử. Ngoài ra còn sử dụng một số phương pháp: phương pháp kết hợp phân
tích với tổng hợp, phương pháp thống kê, so sánh, phân tích dự báo trong
quá trình nghiên cứu.
6. Dự kiến những đóng góp mới của Luận văn
- Hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản về chuyển giao công nghệ.
- Phân tích hoạt động chuyển giao công nghệ của một số nước và rút ra bài
học kinh nghiệm cho Việt Nam.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt
Nam từ năm 1996 đến nay để từ đó thấy được những mặt còn tồn tại, hạn chế
trong quá trình chuyển giao công nghệ trong thời gian qua.
- đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy hoạt động chuyển giao
công nghệ ở Việt Nam trong thời gian tới.
7. Kết cấu của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo,
nội dung chính của Luận văn gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung và kinh nghiệmquốc tế về
chuyển giao công nghệ
-5-Chương 2: Thực trạng hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt Nam
trong thời gian qua
Chương 3: Quan điểm định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm
thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ ở Việt Namtrong thời gian tới
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung và kinh
nghiệm quốc tế về chuyển giao công nghệ
1.1. Lý luận chung về chuyển giao công nghệ
1.1.1. Khái niệm
1.1.1.1. Công nghệ
Cùng với sự phát triển của quá trình chuyển giao công nghệ,Công nghệ
được định nghĩa là tập hợp của tất cả các phương pháp sản xuất, cung cấp
sản phẩm và dịch vụ cũng như những phương tiện kỹ thuật cần thiết để thực
hiện phương pháp đó.Công nghệ được chia thành 4 yếu tố: Phần cứng; phần
mềm; phần tổ chức; và phần con người.
Thị trường công nghệ là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi
công nghệ. Việc mua bán công nghệ thông qua con đường đầu tư nước ngoài
là một trong những kênh phổ biến. Để cho việc chuyển giao công nghệ được
hiệu quả cần nắm được thuộc tính cơ bản của công nghệ đó là: công nghệ có
tính hệ thống, tính sinh thể, tính đặc thù về mục tiêu - địa điểm và công nghệ
có tính thông tin. Các thuộc tính này quy định và ảnh hưởng trực tiếp tới việc
mua, bán, trao đổi và sử dụng công nghệ.
1.1.1.2. Chuyển giao công nghệ
a) Khái niệm
Mặc dù đ1 có những nghiên cứu về chuyển giao côngnghệ nhưng hiện
nay vẫn còn có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm chuyển giao công
nghệ. Các quan niệm tuy khác biệt về nội dung cụ thể và cách tiếp cận nhưng
có những điểm chung sau đây:
- Thứ nhất, Hoạt động chuyển giao công nghệ có hai bên tham gia và
có yếu tố quyết định là công nghệ mới;