Tài liệu Chuẩn mực kế toán việt nam số 14 : Doanh thu và thu nhập khác- những ảnh hưởng đến chế độ kế toán hi

CHUẨN MỰC KẾ TOÁN VIỆT NAM SỐ 14 : DOANH THU VÀ THU NHẬP KHÁC- NHỮNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN HIỆN HÀNH
Trần ThịGiang Tân- Mai Đức Nghĩa
Khoa Kếtoán – Kiểm toán


I. LƯỢC SỬQUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA CHUẨN MỰC KẾTOÁN VỀ
DOANH THU.


1. Trước các chuẩn mực kếtoán quốc tế


Doanh thu là một trong những khoản mục quan trọng và phức tạp trên báo cáo
tài chính của doanh nghiệp. Tính chất phức tạp của khoản mục này không chỉdo sựđa
dạng cuảdoanh thu và sựphức tạp và khó khăn trong việc đo lường doanh thu mà
còn ởviệc xác định thời điểm ghi nhận doanh thu. Trong thời gian đầu, doanh thu
thường được hiểu là tiền thu từnghiệp vụbán hàng hay cung cấp dịch vụvà lấy thời
điểm chuyển giao hàng hóa, dịch vụlàm cơsởghi nhận. Thực tiễn kinh doanh đã làm
nảy sinh nhiều vấn đềảnh hưởng đến việc ghi nhận doanh thu như : tiền thu bán hàng
kéo dài qua nhiều thời kỳ, khoản nợphải thu phát sinh từnghiệp vụbán hàng có khả
năng không thu được, chi phí bảo hành sản phẩm có thểlớn, người mua có quyền trả
lại hàng đã mua, việc trao đổi hàng hóa, dịch vụvà có được xem là giao dịch tạo ra
doanh thu hay không v.v Và nhất là sựphát triển mạnh mẽcủa nhiều loại dịch vụ
trong nền kinh tếđã đặt ra những vấn đềmới mẻcho kếtoán doanh thu. Do vậy, trước
khi chuẩn mực quốc tếvềdoanh thu ra đời, các quốc gia đã xây dựng các chuẩn mực
liên quan đểgiải quyết các vấn đềtrên.


Tại Hoa kỳ, các chuẩn mực liên quan đến doanh thu được ra đời khá sớm. Do
tính phức tạp của doanh thu, việc giải quyết không được trình bày trong một chuẩn
mực riêng mà được tìm thấy ởnhiều chuẩn mực khác nhau.


Vào năm 1939, Accounting Research Bulletin No. 02 đềcập đến cách thức xử
lý chiết khấu và phụtrội của các khoản đầu tưtài chính (chứng khoán). Một trong các
cách xửlý tại thời điểm đó vẫn còn được áp dụng trong chuẩn mực vềdoanh thu hiện
nay – đó là phương pháp khấu hao (phân bổ) khoản chiết khấu hay phụtrội trong thời
gian lưu hành của trái phiếu.


Đến 1957, Trong báo cáo của Uûy ban khái niệm và chuẩn mực kếtoán thuộc
Hội kếtoán Mỹđã định nghĩa doanh thu : “Doanh thu là sựthểhiện bằng tiền của
1
tổng sốhàng hóa hoặc dịch vụđược chuyển giao cho khách hàng trong một thời kỳ” .
Trong ý kiến số10 của Uûy ban nguyên tắc kếtoán cũng xác định : “Doanh thu phải
được hạch toán tại thời điểm nghiệp vụ trao đổi hoàn tất, với một khoản dựphòng
2
thích hợp cho các khoản phải thu khó đòi” .


1 American Accounting Association, Committee on Accounting Concepts and Standards,


Accounitng and Reporting Standards for Corporate Financial Statement and Preceding
Statements and Supplements, 1957.
2 APB Opinion No. 10, Accounting Principles Board, AICPA.


1