Thạc Sĩ Chợ Đồn -Bắc Kạn trong cuộc kháng chiến chống Pháp 1945-1954

Đề tài: Chợ Đồn -Bắc Kạn trong cuộc kháng chiến chống Pháp 1945-1954
Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực, đề tài không lặp
với bất cứ một luận văn nào khác.Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
MỤC LỤC
Nội dung Trang
Mở đầu 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 3
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu, nhiệm vụ của đề tài 6
3.1. Đối tượng nghiên cứu 6
3.2. Phạm vi nghiên cứu 6
3.3. Nhiệm vụ của đề tài 6
4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu 7
4.1. Nguồn tư liệu 7
4.2. Phương pháp nghiên cứu 7
5. Đóng góp của luận văn 7
6. Bố cục của luận văn 8
Chương 1: CHỢ ĐỒN (BẮC KẠN)- ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN,
XÃ HỘI VÀ TRUYỀN THỐNG ĐẤU TRANH. 9
1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên 9
1.2. Đặc điểm kinh tế- Xã hội 14
1.2.1 Đặc điểm kinh tế 14
1.2.2 Đặc điểm xã hội 17
1.3. Truyền thống đấu tranh 22
Chương 2: XÂY DỰNG, BẢO VỆ CHÍNH QUYỀN DÂN CHỦ
NHÂN DÂN VÀ GÓP PHẦN XÂY DỰNG AN TOÀN
KHU, CHUẨN BỊ KHÁNG CHIẾN (1945-9/1947) 34
2.1. Xây dựng, củng cố chính quyền cách mạng 34Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
2.2. Xây dựng cơ sở Đảng, ATK, chuẩn bị lực lượng đối
phó khi chiến sự lan rộng 46
2.2. 1. Xây dựng tổ chức cơ sở Đảng. 46
2.2.2. Xây dựng An toàn khu. 48
2.2. 3. Chuẩn bị lực lượng về mọi mặt đối phó khi chiếnsự
lan rộng. 57
Chương 3: TRỰC TIẾP CHIẾN ĐẤU BẢO VỆ QUÊ HƯƠNG,
XÂY DỰNG HẬU PHƯƠNG, PHỤC VỤ TIỀN TUYẾN
VÀ AN TOÀN KHU (10/1947-7/1954) 61
3.1. Trực tiếp chiến đấu bảo vệ và giải phóng quê hương
(10-11/1947)
61
3.2. Xây dựng, bảo vệ hậu phương và An toàn khu, tham
gia giải phóng Bắc Kạn (12/1947-1949) 71
3.3. Tiếp tục xây dựng hậu phương và ATK, phục vụ
tiền tuyến (1950-1954) 79
Kết luận 94
BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT
CHỮ CÁI VIẾT TẮT NỘI DUNG
ATK An toàn khu
BNCLSĐ Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng
C Cặp
CHQS Chỉ huy quân sự
DTTN Dân tộc thống nhất
ĐVBQ Đơn vị bảo quản
H Hà Nội
HS Hồ sơ
Nxb Nhà xuất bản
QĐND Quân dội nhân dân.
KC-HC Kháng chiến - Hành chínhĐề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chợ Đồn nằm ở phía tây của tỉnh Bắc Kạn, là cầu nối giữa Bắc Kạn và
Tuyên Quang, có nhiều đóng góp trong tiến trình dựng nước và giữ nước của
dân tộc. Là huyện có đủ các điều kiện phát triển nền kinh tế tự nhiên tự cung,
tự cấp, Chợ Đồn sớm trở thành nơi hội tụ, sinh sống của nhiều dân tộc. Trong
quá trình tồn tại và phát triển, đồng bào dân tộc trong huyện đã xây dựng
được cho mình những truyền thống tốt đẹp về lao động sản xuất, xây dựng
bản sắc văn hoá và đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
Bước vào thời kỳ vận động giải phóng dân tộc, nêu cao truyền thống
yêu nước chống giặc, nhân dân các dân tộc Chợ Đồn đã hăng hái tham gia các
đoàn thể cứu quốc của Mặt trận Việt Minh. Trong cao trào chống Nhật cứu
nước, chớp lấy thời cơ thuận lợi, đồng bào đã anh dũng đứng lên đấu tranh
đánh đổ chính quyền đế quốc và tay sai, giành chính quyền về tay nhân dân,
góp phần đưa đến thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám trong cả nước.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945-1954),
phát huy thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, nhân dân các dân tộc Chợ Đồn
dưới sự lãnh đạo của Đảng đã ra sức củng cố chính quyền cách mạng, xây
dựng lực lượng vũ trang, chuẩn bị mọi mặt để chống lại cuộc tấn công xâm
lược của thực dân Pháp lên Việt Bắc.
Nằm ở trung tâm căn cứ địa kháng chiến, có vị trí chiến lược cơ động,
Chợ Đồn là một trong những địa phương ở Bắc Kạn được Trung ương Đảng,
Chính phủ chọn làm nơi xây dựng an toàn khu (ATK). Đó là nơi ở và làm
việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Trung ương Đảng Trường
Chinh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp .để lãnh đạo
toàn dân kháng chiến; là nơi ở và làm việc của nhiều cơ quan Trung ương,
kho tàng, xưởng máy .Vinh dự được Trung ương chọn làm nơi xây dựng Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
ATK, quân và dân Chợ Đồn đã ra sức xây dựng và bảo vệ ATK, đóng góp
lương thực, thực phẩm đảm bảo hậu cần tại chỗ.
Trong chiến dịch Việt Bắc thu- đông năm 1947, quân và dân Chợ Đồn
đã anh dũng chiến đấu, thực hiện cuộc chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh
giặc lập nhiều chiến công, góp phần làm thất bại âm mưu đánh nhanh, thắng
nhanh của thực dân Pháp, bảo vệ an toàn các cơ quan Trung ương, lực lượng
kháng chiến trên căn cứ địa.
Sau khi quê hương được giải phóng (tháng 11-1947), là hậu phương
kháng chiến, Chợ Đồn đã góp phần quan trọng vào thắng lợi của các chiến
dịch giải phóng Bắc Kạn (tháng 8-1949), Biên giới thu - đông năm 1950; Các
chiến dịch sửa chữa cầu đường số 3 do máy bay giặc Pháp phá hoại, đặc biệt
là chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ thắng lợi vẻ vang, lẫy lừng năm châu,
chấn động địa cầu, kết thúc 9 năm kháng chiến trường kỳ đầy hy sinh gian
khổ của dân tộc.
Với những thành tích vẻ vang trong cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp, Đảng bộ và nhân dân các dân tộc Chợ Đồn đã có vinh dự được Đảng và
Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” cho
đơn vị huyện và 12 xã, cùng nhiều huân chương cho huyện và nhiều huân,
huy chương cho các gia đình và cá nhân có công với nước, có nhiều đóng góp
cho cách mạng và cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Vì vậy, nghiên cứu về Chợ Đồn trong cuộc kháng chiến chống Pháp
(1945-1954) vừa có ý nghĩa khoa học, vừa có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Nội
dung luận văn dựng lại bức tranh lịch sử về cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp của quân và dân huyện Chợ Đồn từ 1945-1954. Qua đó, góp phần bổ
sung tài liệu vào việc nghiên cứu lịch sử cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp (1945-1954) của dân tộc, cổ vũ nhân dân các dân tộc Chợ Đồn phát huy Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
truyền thống yêu nước cách mạng trong sự nghiệp xây dựng, đổi mới đất
nước và bảo vệ Tổ quốc.
Công trình nghiên cứu còn là tài liệu quan trọng phục vụ công tác
nghiên cứu, giảng dạy lịch sử địa phương tại các trường phổ thông trong
huyện, góp phần bảo tồn di tích ở Chợ Đồn .
Với những lý do trên, tôi chọn đề tài : “Chợ Đồn (Bắc Kạn) trong cuộc
kháng chiến chống Pháp 1945-1954” làm luận văn thạc sĩ lịch sử.
2- Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Cho đến nay, trong nhiều công trình nghiên cứu lịch sử viết về cuộc
kháng chiến chống Pháp (1945-1954) của nhân dân tỉnh Bắc Kạn, trong đó
cuộc đấu tranh của nhân dân Chợ Đồn được đề cập trên những khía cạnh khác
nhau, ít nhiều có quan hệ đến đề tài.
Cuốn “Lịch sử kháng chiến chống Pháp (1945-1954) gồm 6 tập, do
Viện Lịch sử Quân sự, Bộ Quốc phòng xuất bản năm 1985. Công trình đã
dựng lại toàn bộ cuộc kháng chiến chống Pháp của cả nước, trong đó đã có
những nét khái quát về cuộc kháng chiến của quân và dân Chợ Đồn.
Cuốn “Tổng kết chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chiến lược quân sự của
Liên khu Việt Bắc (1945-1954)”, nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội,
tập1: 1990, tập 2, tập 3: 1991 do Bộ Tư lệnh quân khu I biên soạn. Cuốn sách
đã nêu lên những nhiệm vụ quan trọng về quân sự, chính trị, hậu cần của Liên
khu Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp.
Cuốn “Việt Bắc 30 năm chiến tranh cách mạng”, nhà xuất bản Quân
đội nhân dân, Hà Nội, tập 1: 1990, do Bộ Tư lệnh Quân khu I biên soạn. Cuốn
sách này đã trình bày toàn bộ cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân
Việt Bắc, trong đó cuộc chiến đấu của nhân dân huyện Chợ Đồn cũng được
đề cập tới như xây dựng và bảo vệ ATK, đánh quân Pháp ở huyện lỵ .Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
Đề tài nghiên cứu cấp bộ “Tìm hiểu an toàn khu Trung ương(ATK)
trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954), Khoa lịch sử,
trường Đại học sư phạm Việt Bắc, 1994, do các tác giả Nguyễn Xuân Minh
(Chủ biên), Hoàng Ngọc La, Đỗ Hồng Thái biên soạn. Đề tài nghiên cứu quá
trình xây dựng và phát triển của ATK, chỉ ra vị trí, vai trò của nó trong kháng
chiến, thấy được tầm nhìn chiến lược sáng suốt của Trung ương Đảng và Chủ
tịch Hồ Chí Minh, đồng thời khẳng định sự đóng góp to lớn của đồng bào các
dân tộc Việt Bắc, vùng ATK nói chung và Chợ Đồn nói riêng đối với sự
nghiệp kháng chiến.
Những diễn biến cơ bản về cuộc kháng chiến chống Pháp ở Chợ Đồn
còn được nêu lên trong các công trình nghiên cứu: “Lịch sử Quân đội nhân
dân Việt Nam”, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1974; “Cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược 1945-1954”, Nhà xuất bản Sự
thật, Hà Nội, 1960.
Từ khi tỉnh Bắc Kạn được tái lập (1/1/1997), việc nghiên cứu lịch sử
Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn, lịch sử đảng bộ các huyện của tỉnh Bắc Kạn trong đó
có huyện Chợ Đồn được các cấp uỷ quan tâm.
Năm 1997, nhân dịp kỷ niệm 50 chiến thắng Việt Bắc thu - đông1947,
Tỉnh uỷ Bắc Kạn, Bộ tư lệnh quân khu I đã phối hợp tổ chức cuộc Hội thảo
khoa học: “Bắc Kạn với chiến thắng Việt Bắc thu - đông 1947” và cho ra đời
cuốn kỷ yếu mang tên hội thảo. Kỷ yếu tập hợp 28 bài tham luận, báo cáo
khoa học của các cơ quan, tướng lĩnh, cán bộ lão thành cách mạng, các nhà
nghiên cứu lịch sử thuộc các viện nghiên cứu, trường đại học trong và ngoài
quân đội .với nhiều nội dung phong phú, tập trung làm rõ âm mưu của thực
dân Pháp trong cuộc tấn công lên Việt Bắc thu - đông 1947, những nhân tố
góp phần làm nên chiến thắng, sự tham gia đóng góp của quân và dân các dân
tộc Việt Bắc, Bắc Kạn trong đó có Chợ Đồn và ý nghĩa thắng lợi của chiến Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
dịch Việt Bắc. Kỷ yếu là một trong những tài liệu quan trọng cho việc thực
hiện đề tài.
Cũng trong năm 1997, Bộ Tư lệnh Quân khu I còn cho ra mắt bạn đọc
cuốn “Trung đoàn 72 Bắc Kạn”. Cuốn sách viết về truyền thống đấu tranh xây
dựng và những chiến công trên mặt trận đường số 3 của Trung đoàn từ khi
thành lập năm 1946 đến tháng 9 năm 1954, trong công cuộc chiến đấu bảo vệ
và giải phóng quê hương của quân và dân Chợ Đồn có vai trò to lớn của
Trung đoàn 72.
Năm 2000, Tỉnh uỷ Bắc Kạn đã chỉ đạo và xuất bản cuốn “Lịch sử
Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn” tập 1. Cuốn sách đã đề cập tới sự lãnh đạo của Đảng
bộ đối với cuộc kháng chiến chống Pháp 1945- 1954 của quân và dân các dân
tộc trong tỉnh, trong đó có Chợ Đồn.
Cuốn “Bắc Kạn lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-
1954)”, nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2001, do Đảng uỷ- Bộ chỉ
huy quân sự tỉnh Bắc Kạn biên soạn . Cuốn sách đã góp phần làm sáng tỏ
những đóng góp quan trọng của quân và dân Bắc Kạn trong 9 năm trường kỳ
kháng chiến của dân tộc chống thực dân Pháp. Đây là nguồn tài liệu quý cho
việc thực hiện đề tài.
Gần đây nhất, năm 2006, Đảng uỷ- Ban chỉ huy quân sự Chợ Đồn đã
cho xuất bản cuốn “Chợ Đồn lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp và Đế
quốc Mỹ (1945-1975)”. Cuốn sách đã dựng lại bức tranh tương đối đầy đủ về
những đóng góp của quân và dân Chợ Đồn trong hai cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Cuốn sách thực sự là nguồn tài liệu quý báu để
thực hiện đề tài.
Có thể nói, Chợ Đồn mảnh đất kiên cường, bất khuất trong kháng
chiến chống thực dân Pháp đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà khoa học. Mặc Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
dầu vậy cho tới nay vẫn chưa có một công trình nào đi sâu nghiên cứu trọn
vẹn về lịch sử kháng chiến chống Pháp ở Chợ Đồn từ 1945 - 1954.
Trên cơ sở tham khảo các công trình đi trước, chúng tôi đã vận dụng
vào quá trình nghiên cứu của mình, định hướng nguồn tư liệu, hướng nghiên
cứu để tiếp tục làm sáng tỏ những vấn đề mà đề tài đặt ra.
3- Đối tượng, phạm vi nghiên cứu, nhiệm vụ đề tài
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng của đề tài là “Chợ Đồn (Bắc Kạn) trong cuộc kháng chiến
chống Pháp 1945-1954” .
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Thời gian: Từ 1945 đến 1954.
- Không gian: Huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn.
3.3. Nhiệm vụ đề tài
Như phần lịch sử nghiên cứu vấn đề đã nêu: Có nhiều công trình
nghiên cứu khoa học liên quan đến đề tài ở những góc độ khác nhau. Song
cho đến nay chưa có một chuyên khảo về Chợ Đồn (Bắc Kạn) trong kháng
chiến chống Pháp 1945-1954. Đề tài nghiên cứu một cách có hệ thống, tương
đối hoàn chỉnh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân huyện
Chợ Đồn 1945-1954 với các nội dung cơ bản sau:
- Khái quát về huyện Chợ Đồn (Bắc Kạn).
- Trình bày cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng,
góp phần xây dựng ATK, tích cực chuẩn bị về mọi mặt để chống lại cuộc
chiến tranh lan rộng của thực dân Pháp.
- Làm rõ cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện của quân và dân Chợ
Đồn đã làm thất bại âm mưu tiến công, chiếm giữ Chợ Đồn của thực dân
Pháp, bảo vệ và giải phóng quê hương, bảo vệ ATK Trung ương góp phần
quan trọng làm thất bại âm mưu tấn công lên Việt Bắc của thực dân Pháp. Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
Khẳng định những thắng lợi to lớn của quân và dân Chợ Đồn dưới sự lãnh
đạo của Đảng bộ huyện trong công cuộc xây dựng hậu phương kháng chiến,
chi viện sức người, sức của phục vụ kháng chiến, góp phần vào những thắng
lợi vẻ vang trong các chiến dịch mà đỉnh cao là chiến dịch lịch sử Điện Biên
Phủ, kết thúc 9 năm trường kỳ kháng chiến của dân tộc.
4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu
4.1. Nguồn tư liệu:
Để thực hiện đề tài, luận văn đã sử dụng các nguồn tư liệu sau:
Các tác phẩm của Mác - Ăng ghen và Lê nin về chiến tranh nhân dân,
tài liệu Văn kiện của Đảng và Nhà nước, các Nghị quyết của Đảng bộ tỉnh
Bắc Kạn và Huyện uỷ Chợ Đồn trong kháng chiến chống Pháp là nguồn tài
liệu có tính chất định hướng trong tiến trình nghiên cứu thực hiện đề tài.
Những bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của các nhà hoạt động chính
trị và quân sự giúp tôi có cơ sở lý luận để hoàn thành công trình nghiên cứu.
Các công trình nghiên cứu khoa học đã công bố về lịch sử kháng chiến
chống Pháp, lịch sử vũ trang của Trung ương và địa phương, lịch sử Đảng bộ
tỉnh Bắc Kạn và lịch sử Đảng bộ huyện Chợ Đồn là những nguồn tài liệu hết
sức quan trọng để sử dụng trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài.
4.2. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp chính mà luận văn sử dụng là phương pháp lịch sử kết
hợp với phương pháp logic.
Ngoài ra luận văn còn sử dụng các phương pháp khác như phương pháp
hệ thống, so sánh, phân tích, điền dã thực địa .
5. Đóng góp của luận văn
Trên cơ sở kế thừa thành quả nghiên cứu của các công trình khoa học
có trước, luận văn làm rõ cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân huyện Đề cương trích dẫn từ tài liệu toàn văn
Chợ Đồn giai đoạn 1945-1954. Khẳng định những đóng góp to lớn của quân
và dân Chợ Đồn vào thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc.
Góp phần bổ sung nguồn tài liệu vào việc nghiên cứu cuộc kháng chiến
chống Pháp (1945 - 1954) của dân tộc,địa phương, phục vụ cho việc nghiên
cứu, giảng dạy lịch sử địa phương, bảo tồn di tích, giáo dục truyền thống yêu
nước, tự hào về quê hương Chợ Đồn.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn chia làm 3
chương:
Chương 1: Chợ Đồn (Bắc Kạn) - Điều kiện tự nhiên, xã hội và truyền
thống đấu tranh.
Chương 2: Xây dựng, bảo vệ chính quyền dân chủ nhân dân và góp
phần xây dựng an toàn khu, chuẩn bị kháng chiến (1945-9/1947).
Chương 3: Chiến đấu bảo vệ quê hương, xây dựng hậu phương, phục
vụ tiền tuyến và an toàn khu (10/1947 -7/1954).