Chuyên Đề Chính sách giáo dục đào tạo ở Việt Nam hiện nay - Các yếu tố ảnh hưởng và các điều kiện cần thiết để

1.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện hiệu quả chính sách giáo dục - đào tạo
- Bối cảnh xã hội: Những thay đổi về điều kiện xã hội có thể tác động đến cách thực hiện chính sách. Khi xã hội càng văn minh hiện đại, nhận thức của con người càng tiến bộ, trình độ dân trí càng cao thì sẽ tạo nên những thuận lợi cho việc thực hiện chính sách GD-ĐT. Chẳng hạn xu hướng dân chủ hoá hiện nay đòi hỏi chính sách GD-ĐT phải được phổ biến và tranh thủ sự hưởng ứng của dân, đòi hỏi Nhà nước phải thu hút sự tham gia và sự kiểm tra của công dân, của các tổ chức đoàn thể và các tổ xã hội dân sự đối với quá trình thực thi. Mặt khác, trong bối cảnh hiện tại khi xu hướng dân trí ngày càng phát triển, trình độ lao động đòi hỏi ngày càng cao thì yêu cầu được đào tạo, học tập càng mở rộng. Đây là những yếu tố xã hội có tác động trực tiếp đến kết quả thực hiện chính sách GD-ĐT.

- Bối cảnh kinh tế: Những thay đổi về điều kiện kinh tế có tác động tương tự đối với việc thực hiện chính sách GD-ĐT. Kinh tế tăng trưởng cao thì Nhà nước sẽ bớt khó khăn hơn trong việc thực hiện các chính sách công, nhất là các chính sách GD-ĐT. Ví dụ việc thực hiện chính sách miễn giảm học phí cho học sinh, sinh viên; chính sách cho vay để đóng học phí, xây ký túc xá, trường nội trú . hiện nay đang đặt ra rất cấp bách, nhưng sẽ thay đổi khi nền kinh tế phát triển.
Việc thực hiện chính sách GD-ĐT đòi hỏi phải có một nguồn kinh phí nhất định. Nguồn kinh phí này thường do ngân sách Nhà nước cấp, do các tổ chức xã hội và nhân dân đóng góp, hoặc do nước ngoài tài trợ. Trong quá trình thực hiện chính sách GD-ĐT, cần phải khai thác triệt để các nguồn đầu tư, nhất là các nguồn kinh phí ngoài ngân sách Nhà nước. Ngày nay, nhiều nước trên thế giới đã chú trọng vào việc khai thác các nguồn lực trong dân nhằm giảm bớt chi phí cho ngân sách, nâng cao trách nhiệm cộng đồng xã hội của dân cư.

Nếu chúng ta không có hoặc không đủ kinh phí, thì không thể thực hiện hiệu quả chính sách GD-ĐT. Vì vậy, việc thực hiện chính sách GD-ĐT phải đi liền với việc đảm bảo đủ kinh phí. Mặt khác, nguồn kinh phí cho thực hiện chính sách GD-ĐT cần được sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần giám sát, kiểm tra chặt chẽ và định kỳ xem xét việc sử dụng kinh phí, đánh giá hiệu quả sử dụng kinh phí được giao.

- Bối cảnh chính trị: Những biến động trong bối cảnh chính trị có tác động tới quá trình thực hiện chính sách GD-ĐT. Một đất nước mà tình hình chính trị rối ren không ổn định (nhiều phe phái, đảo chính, nội chiến, chiến tranh) thì tất yếu sẽ gặp khó khăn trong quá trình thực hiện chính sách nói chung và chính sách GD-ĐT nói riêng. Mặt khác, khi nền chính trị ổn định, đảng cầm quyền luôn xem việc phát triển nguồn nhân lực là nhân tố hàng đầu để xây dựng đất nước thì sẽ tạo ra sự thuận lợi nhất định trong việc thực hiện chính sách GD-ĐT.
- Bối cảnh quốc tế: Cùng với xu hướng hội nhập và toàn cầu hoá, các biến động kinh tế, chính trị, xã hội trong khu vực cũng như trên thế giới ngày càng có tác động đáng kể đến việc thực hiện một chính sách GD-ĐT của mỗi quốc gia. Đối với Việt Nam, kể từ khi hội nhập với quốc tế, các chính sách GD-ĐT đã có những thay đổi căn bản. Cơ hội học tập của người dân được mở rộng, đã thu hút được các nguồn lực từ nước ngoài vào phát triển GD-ĐT. Đây là những nhân tố hết sức thuận lợi trong việc thực hiện chính sách GD-ĐT ở nước ta hiện nay.

1.2. Các điều kiện cần thiết để thực hiện hiệu quả chính sách giáo dục - đào tạo
- Phải hoạch định được chính sách GD-ĐT hợp lý, khoa học
Đây là điều kiện tiên quyết để việc thực hiện chính sách GD-ĐT hiệu quả, điều kiện này được xác định ngay từ quá trình hoạch định chính sách. Làm tốt công tác hoạch định chính sách GD-ĐT sẽ tạo ra sự thuận lợi trong quá trình thực hiện. Ngược lại, nếu chính sách bất hợp lý, thì cho dù công tác tổ chức thực hiện chính sách đó sẽ gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí là thất bại trong thực tế.
- Bộ máy và đội ngũ cán bộ tổ chức thực hiện chính sách GD-ĐT
Chính sách phụ thuộc vào bộ máy, cơ chế, đội ngũ cán bộ thực hiện chính sách. Bộ máy càng gọn nhẹ, cơ chế làm việc càng minh bạch, không chồng chéo, sự phối hợp giữa các bộ phận rõ ràng, thì việc triển khai chính sách bao giờ cũng thuận lợi hơn. Thành công của một chính sách GD-ĐT phụ thuộc rất nhiều vào khả năng và sự hoạt động của cơ quan và cán bộ thực thi chính sách, thông thường là các cơ quan trong bộ máy hành pháp - những người chủ yếu và trực tiếp thực hiện chính sách.