Luận Văn chiến lược phát triển kinh tế việt nam đến năm 2020

M
ðÂU
1. S cân thiêt ca ñê tài
Qua hơn hai mươi năm ñoi mi, Viet Nam ñã có s phát trien vư
t bac, ñt
ñư
c nh
ng thành tu rât quan trng, ñưa nên kinh tê tng bưc thoát khi tình
trng ñói nghèo. ðe ñt nh
ng thành tu ñó, Viet Nam thc hien hai chiên lư
c
phát trien kinh tê - xã hoi thi kỳ 1991-2000 và thi kỳ 2001-2010. Hien ti, Viet
Nam ñang chuan b xây dng chiên lư
c phát trien kinh tê - xã hoi cho thi kỳ
2011-2020 và Chính ph ñang xin ý kiên ñóng góp rong rãi vê ch ñê tư tưng ca
chiên lư
c này.
Tuy nhiên, chiên lư
c phát trien kinh tê - xã hoi ca Viet Nam trong thi gian
qua chưa the hien rõ ý tưng chiên lư
c và các mc tiêu ch ño ca chiên lư
c ñe
ñnh hưng cho dân toc bt phá, tr thành quôc gia giàu có sánh vai vi các cưng
quôc năm châu. Nhan thc vê chiên lư
c phát trien còn mơ hô, lan lon nên viec
trien khai thc hien chiên lư
c phát trien ñât nưc chưa ñt hieu qu! cao. Trong
bôi c!nh nên kinh tê thê gii biên ñong mnh me, các quá trình h
p tác và cnh
tranh luôn dien ra song hành, phc tp và không ngng phát trien, Viet Nam cân
ph!i xác ñnh rõ xuât phát ñiem ca mình, các ñiem mnh, các ñiem yêu, các cơ
hoi và nguy cơ ñe t ñó xây dng mot chiên lư
c phát trien có khoa hc, to ñư
c
s ñông thuan rong ln trong toàn xã hoi nham xây dng Viet Nam tr thành mot
quôc gia giàu mnh.
Nh
ng vân ñê trên rât rong ln và phc tp, nó ñang là môi ban tâm không ch&
ca các nhà khoa hc, các nhà qu!n lý và hoch ñnh chính sách, mà còn là ca c!
dân toc. Vi mong muôn góp phân làm sáng t hơn mot sô vân ñê vê chiên lư
c
phát trien và hơn hêt là the hien mot b!n chiên lư
c phát trien có ý tưng chiên
lư
c, mc tiêu chiên lư
c rõ ràng do ñó chúng tôi chn ñê tài “Chiên lư
c phát trien
kinh tê - xã hoi Viet Nam ñên năm 2020”.
2
2. Khung nghiên c
u
3. Mc tiêu nghiên c
u
He thông hóa cơ s lý luan và kinh nghiem vê chiên lư
c phát trien ca Viet
Nam và mot sô nưc. T ñó rút ra các vân ñê có tính phương pháp luan cho viec
nghiên cu chiên lư
c phát trien kinh tê - xã hoi Viet Nam.
Thông qua phân tích các yêu tô ch yêu tác ñong ñên phát trien kinh tê - xã hoi
Viet Nam ñe ch& ra ñiem xuât phát ca nên kinh tê, các ñiem mnh, ñiem yêu, cơ
hoi và thách thc ca Viet Nam trong nên kinh tê thê gii.
T ñó, mong muôn cao nhât ca ñê tài là the hien ñư
c mot khung chiên lư
c
phát trien kinh tê - xã hoi ca Viet Nam rõ ràng vi tư tưng ch ño ca chiên
ðat vân ñê
Mc tiêu nghiên cu
Cơ s lý luan chung vê
chiên lư
c phát trien
Thu thap thông tin
th câp
Mot sô yêu tô tác ñong phát trien kinh
tê - xã hoi Viet Nam ñên năm 2020
Tong kêt SWOT
ðê xuât chiên lư
c phát trien kinh tê -
xã hoi Viet Nam ñên 2020
Kêt luan
3
lư
c, mc tiêu ca chiên lư
c, các nhiem v ch yêu ca chiên lư
c và to chc thc
hien chiên lư
c.
4. ðôi tưng nghiên c
u và phm vi nghiên c
u
ðôi tư
ng nghiên cu ñư
c xác ñnh là các hot ñong ca nên kinh tê Viet
Nam, trong ñó tap trung vào mot sô yêu tô ch yêu (yêu tô ña lý, nguôn nhân lc,
thc trng phát trien nên kinh tê, he thông tài chính, khoa hc - công nghe, kêt câu
h tâng, an sinh xã hoi, ô nhiem môi trưng, vai trò nhà nưc và bôi c!nh quôc tê)
tác ñong ñên phát trien kinh tê - xã hoi Viet Nam.
Mac dù có nhiêu cô gang, song b!n thân vân ñê nghiên cu khá rong, phc tp
và hơn n
a noi dung mot b!n chiên lư
c không ph!i là s liet kê tât c! các ngành,
lĩnh vc nên ñê tài ch& xin ñê cap ñên mot sô vân ñê ch yêu trên ñư
c cho là cân
thiêt trong chiên lư
c phát trien kinh tê - xã hoi Viet Nam ñên năm 2020. ðôi vi
lĩnh vc an ninh và quôc phòng, ñê tài ch& ñê cap ñên như là mot bo phan không the
thiêu trong chiên lư
c phát trien mà không ñi sâu vào phân tích.
Nguôn sô lieu th câp s* dng trong nghiên cu ca ñê tài ñư
c chúng tôi tiên
hành thu thap và x* lý t các nguôn chính sau: Tong cc Thông kê Viet Nam; các to
chc quôc tê WB, ADB, WEF và kê tha mot sô tài lieu t các nguôn nghiên cu
khác (có ghi rõ trích dan).
5. Phương pháp nghiên c
u
Vi cách tiêp can he thông, ñê tài phân tích mot sô yêu tô ch yêu tác ñong
phát trien kinh tê - xã hoi Viet Nam trong nên kinh tê thê gii ñên năm 2020. Kêt
h
p vi s* dng phương pháp SWOT ñe xây dng chiên lư
c phát trien kinh tê - xã
hoi Viet Nam ñên 2020.
S* dng các phương pháp phân tích, tong h
p, dien gi!i, thông kê hc và
phương pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa ca ñê tài
Vê mat khoa hc: ñê tài ñã góp phân he thông hóa và làm rõ hơn các vân ñê lý
luan vê chiên lư
c phát trien, qua ñó góp phân khang ñnh v trí, vai trò ca chiên
4
lư
c trong phát trien ñât nưc; góp phân xây dng chiên lư
c phát trien kinh tê - xã
hoi Viet Nam ñên năm 2020 vi tư tưng chiên lư
c và mc tiêu chiên lư
c rõ ràng.
Vê mat thc tien: ñê tài phân tích trình ño phát trien ca nên kinh tê Viet Nam,
ch& ra nh
ng l
i thê, hn chê, cơ hoi và thách thc ca nên kinh tê Viet Nam trong
tong the nên kinh tê thê gii. ðê tài ñê xuât chiên lư
c phát trien kinh tê - xã hoi
Viet Nam ñên năm 2020.
7. Kêt câu ca ñê tài
Ngoài phân m ñâu, phân kêt luan, tài lieu tham kh!o và ph lc, ñê tài này
gôm ba chương chính. Chương 1, cơ s lý luan chung vê chiên lư
c phát trien.
Chương 2, mot sô yêu tô ch yêu tác ñong phát trien kinh tê - xã hoi Viet Nam
ñên năm 2020. Chương 3, chiên lư
c phát trien kinh tê - xã hoi Viet Nam ñên
năm 2020.
5
Chương 1:
CƠ S
LÝ LUAN CHUNG VÊ CHIÊN LƯC PHÁT TRIEN
Chương 1 tap trung làm rõ mot sô vân ñê lý luan vê chiên lư
c phát trien kinh
tê - xã hoi; mot sô quan ñiem và lý thuyêt vào nghiên cu chiên lư
c phát trien kinh
tê - xã hoi; kinh nghiem chiên lư
c phát trien kinh tê - xã hoi  mot sô nưc và công
tác nghiên cu, thc thi chiên lư
c phát trien  Viet Nam thi gian qua làm cơ s lý
luan cho nghiên cu ca ñê tài.
1.1. Lý luan chung vê chiên lưc phát trien
1.1.1. Quan niem chiên lưc phát trien
Chiên lư
c phát trien là tinh thân cơ b!n ca ñưng lôi phát trien do con ngưi
ñnh ra, nó the hien ch ñê tư tưng và gan liên vi ch ñê tư tưng ây là phm vi
bao quát và noi dung ch yêu ca chiên lư
c ñư
c the hien thông qua mc tiêu, he
thông các quan ñiem, bien pháp cơ b!n có tính chiên lư
c vê phát trien  tâm cao,
tâm tong the, tâm dài hn ñôi vi s phát trien ca mot ñôi tư
ng (hay ca mot he
thông) mà các nhà lãnh ño ñê ra; nó ch& ño hành ñong thông nhât ca mot cong
ñông hay mot quôc gia hoac mot nhóm quôc gia nham ñt ti mc tiêu cao nhât, ln
nhât, tong quát nhât ñã xác ñnh.
Theo Ngô Doãn Vnh (2007),  phương Tây, ngưi ta thưng s* dng thuat
ng
“chiên lư
c quôc gia”. Chiên lư
c quôc gia là chiên lư
c  tâm vĩ mô, là chiên
lư
c  tâng cao nhât vê b!o ve, xây dng, phát trien ca quôc gia trong mot thi kỳ
nhât ñnh. Nó chang nh
ng gôm, gop chiên lư
c vê chính tr, chiên lư
c vê kinh tê,
chiên lư
c vê quân s thành mot khôi, mà còn có s ch& ño hành ñong trên thc tê
ñôi vi chiên lư
c ca các lĩnh vc, các vân ñê phát trien ca ñât nưc; Các hc gi!
Trung Quôc cho rang chiên lư
c là nh
ng mưu tính và quyêt sách ñôi vi nh
ng
vân ñê trng ñi có tính chât toàn cc và lâu dài, còn lý luan và phương pháp quyêt
sách nh
ng vân ñê trng ñi mang tính toàn cc và lâu dài là nhiem v ca chiên
lư
c hc; Các nưc thuoc Liên minh châu Âu (EU) ñê ra chiên lư
c phát trien ñên
6
năm 2020; ñư
c coi như là tuyên bô ca h vi dân chúng ca EU và thê gii vê
ch trương phát trien ca EU; Ngưi My và ngưi ðc s* dng khái niem “kê
hoch chiên lư
c”. Nh
ng kê hoch có tâm chiên lư
c vê ñôi noi, ñôi ngoi ñư
c
xây dng và thông qua ñã tr thành công c lãnh ño, ch& ño công cuoc phát trien
ñât nưc; Các nhà khoa hc ca Vien Chiên lư
c phát trien thuoc Bo Kê hoch -
ðâu tư nưc Viet Nam cho rang, nh
ng mưu tính có tính toàn cc, lâu dài, cơ b!n
ñư
c xem là chiên lư
c.
Như vay, có the hieu chiên lư
c phát trien là the hien tinh thân cơ b!n ca
ñưng lôi phát trien ca mot quôc gia; nó chính là ý tưng mang tính he thông vê
các quan ñiem ch& ño phát trien ñôi vi mot ñôi tư
ng c the hay ñôi vi mot he
thông nào ñó và phương cách biên nh
ng ý tưng, quan ñiem, mc tiêu ây thành
hien thc. Chiên lư
c phát trien là s!n pham do con ngưi to ra, ph!n ánh các vân
ñê mang tính quy luat ñư
c d báo và ñư
c “ch quan hóa” mot cách khoa hc ñe
ch& ño quá trình phát trien ca ñi sông xã hoi.
1.1.2 Noi dung ca chiên lưc phát trien
Có ba vân ñê cân ñac biet quan tâm khi bàn ñên chiên lư
c phát trien.
- Th nhât, ñưng lôi cơ b!n phát trien ñât nưc ph!i ñư
c ph!n ánh  ch ñê tư
tưng chiên lư
c và he thông các quan ñiem ch& ño chiên lư
c, mà chúng ñư
c
thông qua các mc tiêu, phm vi bao quát ca chiên lư
c và nh
ng nhiem v cơ b!n
ph!i thc hien ñe ñt mc tiêu ñó. Mc tiêu chiên lư
c cân ph!i ñư
c xác ñnh ñúng
và các nhiem v cơ b!n hay phương thc thc thi ph!i ñư
c xác ñnh chính xác. Mot
khi ñã xác ñnh sai mc tiêu se dan ñên xác ñnh sai nhiem v, tap trung sai nguôn
lc, làm sai hưng phát trien và ñó là mot quyêt ñnh mang tính chiên lư
c sai.
- Th hai, ph!i ñ!m b!o ñây ñ, kp thi các phương tien vat chât và tinh thân
ñe biên các mc tiêu và nhiem v chiên lư
c thành hien thc. Moi nhiem v cân
ñư
c hoàn thành trong mot kho!ng thi gian nhât ñnh, bang phương cách nhât ñnh
và bang mot lc lư
ng vat chât nhât ñnh nhưng chúng không tách ri các nhiem v
khác. He thông các nhiem v cân ñư
c sap xêp theo mot trat t ưu tiên, tuy nhiên có
the ñiêu ch&nh cho phù h
p vi bôi c!nh.
7
- Th ba, viec ñiêu hành và to chc thc hien chiên lư
c có ý nghĩa cc kỳ to
ln, nó có tính quyêt ñnh ti viec biên các ý tưng, quan ñiem và mc tiêu chiên
lư
c tr thành hien thc. Trong quá trình to chc thc hien chiên lư
c se b !nh
hưng ca rât nhiêu yêu tô, mà nh
ng yêu tô này vê nguyên tac chúng luôn van
ñong và tương tác lan nhau nên ñòi hi s linh hot, nhy bén, kiên quyêt, dt ñiem
ca ngưi ch& ño và to chc thc thi chiên lư
c. ðông thi, viec kiem tra, rà soát
ñe kp thi ñiêu ch&nh chiên lư
c là viec làm cân thiêt nham làm cho s phát trien
ca ñât nưc tr nên ñúng ñan, liên tc và thiêt thc.
Như vay, chiên lư
c phát trien là chiên lư
c vê s phát trien ca mot he thông,
chiên lư
c dan dat he thông ñó phát trien ñúng hưng và có kêt qu! theo mong
muôn. Muôn he thông van ñong theo hưng có l
i thì ph!i ñiêu khien nó theo quy
luat van ñong ca nó. Viec nam bat quy luat van ñong và c the hóa các quy luat
thành chiên lư
c phát trien cho he thông là vân ñê quan trng và có tính bat buoc
ñôi vi s phát trien ca he thông.
Chiên lư
c phát trien ñât nưc không ph!i là kê hoch phát trien dài hn hoac
trung hn, càng không the là kê hoch phát trien ngan hn. Do ñó tính c the, tính
lư
ng hóa ca nó không nhiêu, va ñ ñ!m b!o cơ s khoa hc ca các ch trương và
ñưng lôi phát trien dài hn và mang tâm chiên lư
c ca ñât nưc. Trưc hêt mc
tiêu chiên lư
c ph!i c the, các vân ñê trng yêu mà chiên lư
c ñê cap (hay nh
ng
nhiem v chiên lư
c ph!i làm), các bưc thc hien và to chc thc hien ph!i ñư
c the
hien mot cách c the. Ý tưng chiên lư
c, mc tiêu chiên lư
c phát trien ñât nưc
ph!i ñư
c the hien trong văn kien ln ca ñ!ng câm quyên hay ca nhà nưc; có như
thê mi to ra s thông nhât và quyêt tâm trong hành ñong ca c! dân toc. Tính lư
ng
hóa ñư
c the hien ñe làm rõ mc tiêu tong quát ca chiên lư
c phát trien; cân tính
toán các ch& tiêu c the vê kinh tê, xã hoi trng yêu. Chang hn như các ch& tiêu vê
quy mô dân sô, tong s!n pham quôc noi, tôc ño tăng trưng kinh tê bình quân và mot
sô ch& tiêu khác ph!i ñư
c tính toán và the hien bang con sô vi biên ño nhât ñnh. He
thông các ch& tiêu c the có the ñính kèm như ph lc minh ha.
8
Mot chiên lư
c phát trien cân phi có:
- Tên gi ca chiên lư
c: ñây là vân ñê rât quan trng và luôn luôn khó. Tên
ca chiên lư
c ph!i de hieu, chính xác, rõ ràng, thu hút s chú ý và ph!i cha ñng
tư tưng ln.
- Ý tưng và mc tiêu chiên lư
c: bât kỳ quôc gia nào, phát trien không ph!i ch&
là ño lý mà còn ph!i là chân lý. Xác ñnh mc tiêu ñúng se có ý nghĩa quan trng
ñe hành ñong chuan xác, có hieu qu!. Mc tiêu chiên lư
c the hien ý tưng chiên
lư
c phát trien. Ý tưng chiên lư
c ph!i ñư
c thiêt kê tương ñôi c the, nó mang
noi hàm ca nhiêu luan ñiem chiên lư
c có căn c khoa hc.
- Nhiem v cơ b!n hay trng tâm ca chiên lư
c (c the hóa thành các mc tiêu,
nhiem v câp thâp) và la chn phương cách ñe thc thi các mc tiêu chiên lư
c.
ðây chính là tap h
p các chiên lư
c con hay tieu chiên lư
c hoac các nhiem v cơ
b!n cùng phương cách ñư
c la chn ñe thc hien ñư
c mc tiêu tong quát. Chang
hn, ñôi vi chiên lư
c phát trien quôc gia se có các chiên lư
c thành phân vê: phát
trien ngành, lĩnh vc, phát trien lãnh tho, phát trien nhân lc và khoa hc - công
nghe, thu hút ñâu tư, xây dng nhà nưc gan vi c!i cách he thông chính tr và
phòng chông tham nhũng.
- ðê xuât phương án to chc thc hien chiên lư
c sau khi chiên lư
c ñư
c câp
có tham quyên công bô. Ch& ño thc hien chiên lư
c có vai trò ln ñôi vi viec
biên chiên lư
c thành hien thc. Vân ñê ñac biet quan trng là xây dng cho ñư
c
chương trình hành ñong rõ ràng, chính xác và to chc thc hien chương trình này có
kêt qu!, có hieu qu!.
1.1.3. ðac tính cơ bn ca chiên lưc phát trien
Chiên lư
c phát trien ñât nưc có các ñac tính cơ b!n sau: