Tiến Sĩ Chất lượng đội ngũ kiểm toán viên của Kiểm toán nhà nước

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 7
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước liên quan đến đề tài 7
1.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước liên quan đến đề tài 15
1.3. Khái quát kết quả nghiên cứu liên quan đến đề tài và vấn đề cần
được tiếp tục nghiên cứu 21
Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG ĐỘI NGŨ KIỂM TOÁN VIÊN NHÀ NƯỚC24
2.1. Khái quát về kiểm toán và kiểm toán nhà nước 24
2.2. Khái niệm, nhiệm vụ và đặc điểm của kiểm toán viên nhà nước,
đội ngũ kiểm toán viên nhà nước 34
2.3. Khái niệm chất lượng kiểm toán viên nhà nước và chất lượng đội
ngũ kiểm toán viên nhà nước 41
2.4. Các yếu tố cấu thành chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước 42
2.5. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước 44
2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước 52
2.7. Kinh nghiệm của một số quốc gia trong việc nâng cao chất lượng
đội ngũ kiểm toán viên nhà nước và bài học kinh nghiệm cho
Việt Nam
61
Chương 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ KIỂM TOÁN
VIÊN NHÀ NƯỚC VIỆT NAM76
3.1. Thực trạng cơ cấu tổ chức và kết quả hoạt động của cơ quan
Kiểm toán nhà nước Việt Nam 76
3.2. Thực trạng chất lượng kiểm toán viên của Kiểm toán nhà nước
Việt Nam 87
Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ KIỂM TOÁN VIÊN NHÀ NƯỚC VIỆT NAM109
4.1. Định hướng nâng cao chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà
nước Việt Nam 109
4.2. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước ở
nước ta 114
4.3. Một số khuyến nghị 138
KẾT LUẬN147
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người là yếu tố quyết định trong mọi hoạt động chính trị, kinh tế,
xã hội. Chính vì vậy, từ trước tới nay việc phát triển nguồn nhân lực luôn luôn
được các nhà khoa học, các nhà hoạt động thực tiễn hết sức quan tâm tìm tòi,
nghiên cứu, đưa ra những kiến nghị liên quan tới việc nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực và làm sao để sử dụng tiết kiệm nhất, đồng thời đem lại hiệu
quả cao nhất.
Về mặt nghiên cứu hàn lâm, các nhà khoa học hoạt động trong lĩnh vực
nghiên cứu về lao động và các nhà khoa học làm công tác giảng dạy đã có rất
nhiều công trình nghiên cứu tập trung vào những vấn đề cơ bản liên quan tới
con người và làm thế nào để phát huy được năng lực của họ. Các công trình
đó đã cho thấy rõ các vấn đề như: Thế nào là sức lao động; thế nào là lao
động sống, lao động quá khứ; thế nào là nguồn nhân lực; làm thế nào để quản
lý tốt nguồn nhân lực, Tóm lại về lý thuyết, những vấn đề chung nhất như
vậy ngày nay đã có rất nhiều tài liệu để ai có quan tâm thì cũng tìm được một
cách không mấy khó khăn.
Nhưng trong thực tiễn, việc quản lý con người, quản lý nguồn nhân lực
của một lĩnh vực, một tổ chức cụ thể luôn là vấn đề thời sự. Hoạt động của
mỗi lĩnh vực, mỗi một đơn vị cụ thể đều có những đặc điểm nghề nghiệp
riêng, đòi hỏi về phẩm chất mỗi con người lao động và công tác quản trị
nguồn nhân lực cũng có những đặc thù riêng. Thậm chí cùng trong một lĩnh
vực, nhưng môi trường (bao gồm môi trường chính trị, xã hội, vị trí địa lý, thể
chế quản lý nhà nước, ) hoạt động khác nhau, thì những vấn đề liên quan tới
con người và quản lý con người cũng có điểm khác nhau.
Nghề kiểm toán, khác với nghề tài chính - kế toán - thanh tra; ngay
trong nghề kiểm toán cũng có sự khác nhau giữa kiểm toán độc lập, kiểm toán
nội bộ và kiểm toán nhà nước. Trong hoạt động kiểm toán nhà nước thì hoạt
động kiểm toán nhà nước nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam
khác với hoạt động kiểm toán nhà nước của Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên bang
Úc, khác với nhiều nước khác nữa. Kiểm toán nhà nước Việt Nam ngày nay
cũng khác với giai đoạn trước khi chưa có Luật Kiểm toán nhà nước và càng
khác khi hiện nay địa vị pháp lý của cơ quan Kiểm toán nhà nước đã được
Hiến định. Điều đó dẫn đến sự khác nhau về yêu cầu đối với nguồn nhân lực
hoạt động kiểm toán trong các điều kiện môi trường khác nhau.
Bên cạnh đó, hiện nay và trong thời gian tới để đáp ứng với yêu cầu
của Đảng và Nhà nước về nhiệm vụ thực hiện hàng năm đối với tất cả các cơ
quan, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước với chất lượng kiểm toán cao cùng
với việc đưa ra các kiến nghị, đề xuất để từ đó giúp cho Quốc hội, Chính phủ
xem xét, thẩm tra dự toán ngân sách nhà nước, phân bổ ngân sách Trung ương
đồng thời sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản pháp luật, góp
phần bảo đảm quản lý nền tài chính lành mạnh và đảm bảo tính đầy đủ, đồng
bộ và khả thi của hệ thống pháp luật thì vẫn chưa đáp ứng được. Nguyên nhân
là do đội ngũ công chức trực tiếp làm công tác kiểm toán của cơ quan Kiểm
toán nhà nước (còn gọi là kiểm toán viên nhà nước) đang thiếu cả về số lượng
và chất lượng. Nhất là cơ cấu ngành nghề đào tạo, các ngạch, bậc kiểm toán



viên nhà nước chưa phù hợp; việc trang bị đầy đủ kiến thức và nhận thức về
đạo đức nghề nghiệp, ứng xử trong công tác cho đội ngũ công chức này còn là
vấn đề cần được tiếp tục quan tâm.
Nhận thức được điều đó, cơ quan Kiểm toán nhà nước Việt Nam
nhiều năm qua cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan tới việc
xây dựng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới - giai đoạn
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Những công trình đó đã làm rõ
được nhiều vấn đề cơ bản liên quan tới con người hoạt động trong lĩnh vực
kiểm toán nhà nước. Nhưng tiêu chí nào để đánh giá đúng chất lượng đội
ngũ kiểm toán viên nhà nước và những nhân tố nào đảm bảo những tiêu chí
đó trên thực tế vẫn còn là vấn đề bỏ ngỏ. Chính vì lẽ đó mà tác giả đã chọn
đề tài "Chất lượng đội ngũ kiểm toán viên của Kiểm toán nhà nước" làm
luận án tiến sỹ, chuyên ngành quản lý kinh tế.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, thực tiễn và đánh giá thực trạng chất
lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước, luận án làm rõ những tiêu chí đánh
giá chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước và những việc cần làm để
đảm bảo đạt được các tiêu chí đó đối với cơ quan Kiểm toán nhà nước nước
Cộng hòa XHCN Việt Nam; từ đó đề xuất các định hướng và giải pháp nâng
cao chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước của Việt Nam trong giai đoạn phát
triển mới.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Một là: Hệ thống hoá được khung pháp lý cho nghiên cứu chất lượng
đội ngũ kiểm toán viên nhà nước.
Hai là: Hệ thống, phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ
kiểm toán viên nhà nước, rút ra một số kết luận liên quan tới chất lượng đội
ngũ kiểm toán viên nhà nước.
Ba là: Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích những vấn đề lý luận về cơ
quan Kiểm toán nhà nước và thực trạng chất lượng đội ngũ kiểm toán viên
nhà nước trong thời gian qua, tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm về tuyển
dụng, đào tạo, quản lý, sử dụng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước của một số
nước trên thế giới, đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng đội ngũ kiểm toán viên nhà nước ở Việt Nam.